به گزارش خبرگزاری دانا دکتر وحید مهربانی، استادیار دانشگاه تهران، با بررسی حدود ۱۳۰۰ دانش‌آموز پایه چهارم مناطق مختلف شهر تهران، تاثیر تراکم دانش‌آموزان در کلاس بر عملکرد تحصیلی آن‌ها را مورد بررسی قرار داد.
فراهم کردن شرایط پیشرفت تحصیلی کودکان و نوجوانان یکی از اهداف همیشگی خانواده‌ها و مسئولان آموزش و پرورش است. در چند دهه‌اخیر، کاستن از تراکم دانش‌آموزان در کلاس‌های درس، یکی از اقداماتی بوده است که مسئولان آموزشی بسیاری از کشورها در این زمینه انجام داده‌اند. به این امید که چنین اقدامی سبب پیشرفت تحصیلی گردد.
با این وجود، دو اعتقاد در خصوص تاثیر تراکم دانش‌آموزان بر کیفیت یادگیری وجود دارد. گروهی عقیده دارند که افزایش تراکم دانش‌آموزان در آموزش اخلال ایجاد می‌کند و باعث کاهش کیفیت آموزش و یادگیری می‌شود و در مقابل، عده‌ای دیگر معتقدند که افزایش اندک تعداد دانش‌آموزان، تأثیر منفی بر یادگیری نمی‌گذارد بلکه حتی ممکن است با ایجاد جوّ رقابت بیشتر میان آن‌ها، کیفیت تحصیلی نیز بهبود یابد.
موضوع تاثیر تراکم دانش‌آموزان و عملکرد تحصیلی، از نظر سیاست‌گذاری اهمیت زیادی دارد ولی در ایران مطالعات بسیار کمی در این خصوص انجام شده است. به همین دلیل دکتر وحید مهربانی به بررسی این موضوع در بزرگترین و پرجمعیت‌ترین شهر کشور یعنی تهران پرداخته است.
برای انجام این پژوهش، ۱۲۹۴ نفر از دانش‌آموز پایه چهارم مدارس عادی دولتی همه‌مناطق شهر تهران، مورد بررسی قرار گرفتند و اطلاعات آن‌ها و خانواده‌هایشان از طریق پرسش‌نامه جمع‌آوری شد. اطلاعات به دست آمده، با استفاده از روش‌های آماری تحلیل شدند.
نتایج این مطالعه در شهر تهران نشان داد که تراکم دانش‌آموزان هیچ اثر معناداری بر عملکرد تحصیلی آن‌ها ندارد. شاید در نگاه اول، کلاس متراکم‌تر کار را بر معلمان سخت‌تر کند، اما براساس این یافته‌ها باید گفت که این موضوع خللی در یادگیری دانش‌آموزان ایجاد نمی‌کند.
یافته‌های این پژوهش مشخص کرد که تراکم دانش‌آموزان در کلاس اثری معنادار بر معدل نمرات و نمره ریاضی آن‌ها ندارد. در مقابل، خانواده بر کیفیت تحصیلی فرزندان تاثیر بیشتری دارد. مثلاً وجود پدر در خانواده، تحصیلات والدین، درآمد خانواده و تغذیه با شیر مادر اثر مثبت بر کیفیت آموزش دارند و فقدان پدر به دلیل فوت و بزرگ بودن خانواده، دارای اثر منفی هستند.
بنا به گفته پژوهشگر این تحقیق: «اندازه‌ی کلاس به منزله‌یکی از منابع مدرسه، عاملی تعیین‌کننده در وضعیت آموزشی نیست. اما در مقابل، منابع خانواده اهمیت بسیار دارد. بر این اساس، شاید بهتر باشد برای پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان، بر زمینه خانوادگی آن‌ها بیشتر تمرکز صورت گیرد و با کنترل عوامل تعیین‌کننده وضعیت اقتصادی-اجتماعی خانواده‌ها و والدین، به بهبود کیفیت آموزشی کمک کرد. از جمله این اقدامات می‌توان افزایش درآمد خانواده، سطح بالاتر تحصیلات والدین و کوچک نگه داشتن جمعیت خانوار را نام برد».
نتایج این پژوهش در آخرین شماره‌فصل‌نامه‌ی علمی-پژوهشی تعلیم و تربیت (شماره‌ی ۱۳۵) وابسته به وزارت آموزش و پرورش، به چاپ رسیده است.
