اگرچه مسافران، شهرستان‌های جنوبی گیلان را به صورت گذری طی می‌کنند، ولی اطلاع از جاذبه‌های دیدنی شهرستان رودبار موجب ماندگاری مسافر در شهرها و روستاهای این شهرستان در جنوبی ترین بخش استان گیلان می‌شود. دیدن بزرگترین پل خشتی گیلان بر رودخانه شاهرود، سرو ۳۰۰۰ ساله منجیل، پناهگاه دیرینه سنگی خلوشت و غار رشی که سکونت‌گاه دوره شکار بوده، دیدن باغ‌های زیتون سد منجیل و توربین‌های بلند بادی، ییلاقات توتکابن و داماش و آسودن در کنار دریاچه عروس حلیمه جان خالی از لطف نیست.
پل تاریخی لوشان
اگر از سمت آزاد راه قزوین - رشت به سمت گیلان می آیید، جنوب ترین بخش‌های استان گیلان، هوایش خشک است و آسمانش کم باران. البته در سال‌های اخیر، توسعه کاشت نهال‌های زیتون در تپه‌های اطراف لوشان و ترویج آبیاری قطره‌ای موجب شده است اندکی از فضای خشک لوشان کاسته شود. یکی از بناهای تاریخی بخش مرکزی شهرستان رودبار، بزرگترین پل آجری گیلان است که در بافت قدیمی شهر لوشان قرار دارد. این پل زیبا و مرتفع بخصوص بعد از احداث آزاد راه قزوین – رشت، از تیررس مسافران خارج شده است. اکنون نیز تردد روزانه بسیاری از شهروندان لوشانی از این پل دوره قاجار است. پلی که بعد از زلزله خرداد ماه سال ۱۳۶۹ منجیل به شدت آسیب دید، ولی به همت اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری گیلان مجدد مرمت و بهسازی شد.
این پل عریض بوده و سطح آن با سنگ‌های صیقلی رودخانه‌ای پوشیده شده است. پیاده روی بر قلوه سنگ‌های گرد و صیقلی این پل که با گچ و گل بهم متصل شده بسیار لذت بخش است. به ویژه زمانی که بالای پل قرار دارید، صدای امواج رودخانه شاهرود، اصوات ناخوشایند محیط‌های شهری را محو می‌کند. از بالای این پل مرتفع، می‌توان آب خروشان و گل آلود شاهرود را تماشا کرد، بخصوص در فصل بهار وقتی در ارتفاعات بارندگی‌ها شدید می‌شود، جریان آب بقدری تند است که می‌توان برخورد موج‌ها را به پایه‌های پل حس کرد.
پل قدیمی لوشان ۱۰۲ متر طول، ۷.۲۰ متر عرض و ۱۵ متر ارتفاع دارد. آجرهای آن از نوع خطایی به ابعاد ۲۰ در ۲۰ و ۲۵ در ۲۵ و به قطر ۴ یا ۵ سانتی متر و ملاط آن از گچ و گل است. سنگ لاشه نیز در آن به کار رفته است. طاق‌ها از نوع جناقی و بین آنها را با آجر و ملاط پر کرده‌اند.
برخی تاریخ ساخت پل را ۱۲۳۰ ه. ق نوشته‌اند و عده‌ای دیگر نیز آن را به قرن نهم هجری نسبت می‌دهند. اما بیشتر مورخان به استناد سفرنامه‌های دوره قاجار، آن را به دوره فتحعلی شاه قاجار نسبت داده و گفته شده پل را «خسروخان گرجی»، حاکم گرجی تبار گیلان ساخته است.
پل دارای ۴ چشمه است که دو چشمه آن بزرگ و دو چشمه کوچک است. در پایه پل حدفاصل دو دهانه، اتاق بسیار بزرگی وجود دارد که توسط طاق‌های جناقی، شکل گرفته است. اتاق مزبور به ایستایی پل کمک می‌کند و ضمناً برای اقامت و اتراق کاروانیان در زمان بارندگی و فصل سرما مورد استفاده بود. پل تاریخی لوشان به شماره ۱۱۷۴۶ و در تاریخ ۲۴ بهمن سال ۸۳ در فهرست بناهای میراثی کشور ثبت شده است.
پناهگاه دیرینه سنگی خلوشت
پناهگاه صخره‌ای خلوشت در شهرستان رودبار، بخش عمارلو، دهستان جیرنده و در روستای خلوشت قرار دارد. این پناهگاه به شماره ۱۱۷۴۶ در تاریخ ۲۴ اسفند سال ۸۳ در فهرست آثار فرهنگی کشور به ثبت رسید.
وقتی از سمت روستای «بیو رزین لوشان» به سمت «شهر جیرنده» می روید، بعد از روستای سنگرود و در یک پیچ تند، حفره‌های صخره مانندی را می‌بینید که جلوی این صخره‌ها را با تخته سنگ‌های صاف سنگ چین کرده‌اند. این پناهگاه برگرفته از نام دهکده خَلوَشت بوده که با جهت جنوبی- جنوبی شرقی بدان مشرف است.
کاوش‌های باستان شناسی آثاری را از دل این غار صخره‌ای استخراج کرده که قدمت آن را به دوره «پارینه سنگی» نسبت می‌دهند. بنا به گفته باستان شناسان، این پناهگاه صخره‌ای در عصر شکار محل اتراق شکارچیان دره شاهرود بوده و آثار دوران هخامنشیان، پارتیان و حتی دوره قاجار هم در حریم آن کشف شده است.
مصنوعات سنگی به دست آمده در دامنه پناهگاه، این احتمال را به باستان شناسان می‌دهد که این مکان، پناهگاه موقت گروه‌های شکارچی بوده که در مسیر حرکت خود از دره شاهرود به ارتفاعات بالاتر و بالعکس در حرکت بوده‌اند. اکنون مالکیت این پناهگاه دیرینه سنگی، در دست منابع طبیعی است و سازمان میراث فرهنگی تنها حریم پیشنهادی برای ثبت اثر در نظر گرفته که از دهانه پناهگاه تا حدود ۱۰۰۰ متر ساخت و ساز در حریم این پناهگاه دیرینه سنگی ممنوع است.
سرو ۳۰۰۰ سال منجیل
اگر دوست دارید همچون ناصرالدین شاه قاجار و یا نیکتین، کنسول روس (۱۳۰۰ شمسی) زیر اَبَر سرو گیلان دمی بیاسایید، قبل از رسیدن به شهر منجیل و در مسیر پادگان این شهر به سمت روستای هرزویل بروید. البته مسیر دسترسی به روستای هرزویل نیز بسیار دیدنی است علاوه بر چنارهای بلندی که در اثر بادهای تند منجیل به سمت جنوب کج شده سروهای تنومند زیادی را می‌بینید که لایه لای تخته سنگ‌های عظیم کوه استوار ایستاده‌اند. اما برای دیدن سرو هرزویل غول پیکر باید به سمت هرزویل جدید بروید. بعد از زلزله تابستان سال ۶۹ منجیل، روستای قدیمی هرزویل به طور کامل تخریب شده و ساکنان هرزویل به بافت بالای روستا یعنی در دل باغ‌های خود مهاجرت کردند و روستای جدید را در کمی دورتر ساختند.
سرو غول پیکر هرزویل که چند سالی است توسط منابع طبیعی گیلان حفاظت می‌شود، ۳۰ متر ارتفاع و قطر تنه آن ۴.۴۰ متر است.. این ابر سرو ۱۰۰۰ سال و به روایتی ۳۰۰۰ سال عمر دارد. این درخت بین اهالی مقدس است. ابر سرو هرزویل ۳۰ شهریور سال ۶۶ از سوی شورای عالی محیط زیست به عنوان اثر ملی به ثبت رسیده است.
روستای داماش، رستنگاه نادرترین گل لی لی یوم
نام «داماش» با چشمه آب معدنی آن گره خورده است. با این حال یکی از نادرترین گونه گل تیره «لی لی یوم» در این روستا به صورت خودرو رشد می‌کند. سال ۵۴ خورشیدی «لدر بوری»، گیاه‌شناس فرانسوی، این گونه نادر و کمیاب را در روستای داماش شناسایی و به دنیا معرفی کرد. این گونه کمیابکه نام محلی آن «سوسن چلچراغ» است، در یک محوطه فنس کشی شده از سوی اداره کل محیط زیست گیلان حفاظت می‌شود.
گل‌های لی لی یوم بوری، قامت بلندی داشته و گل‌های آن به صورت واژگون شکفته می‌شود، شکوفه‌های این گل با رنگ سفید و لکه‌های متعدد بنفش تیره و معطر، به صورت واژگون باز شده و انتهای گلبرگ‌های آن پوشیده از دانه‌های برجسته و پرچم‌های بسیار بلند است. در بالاترین حالت، ۱۵ غنچه بر روی یک پایه رشد می‌کند و به تدریج طبقه طبقه باز می‌شود. و از ابتدای گلدهی تا خشک شدن گل‌ها تقریباً ۱۵ روز طول می‌کشد. به دلیل شکل قرارگیری گل‌ها و واژگون بودن آن، اهالی داماش این گل را سوسن چلچراغ نامگذاری کرده‌اند.
اگر به دیدن روستای زیبای داماش رفتید، حتماً ادامه مسیر خود به مرکز گیلان را از ییلاقات توتکابن انتخاب کنید. دیدن طبیعت بکر روستاهای بره سر و خورگام و دیدن گله‌های گوسفندی که آزادانه در ییلاقات توتکابن می چرند، مناظر بی بدیلی است.
چراغعلی تپه یا تپه‌های مارلیک
تپه مارلیک یا بنام مالک آن چراغعلی تپه، در حاشیه شمالی روستای «نصفی» رودبار قرار دارد. در دهه ۴۰ و بعد از گسترش یافتن حفاری‌های غیر مجاز در این محدوده، یک هیأت باستان شناس به سرپرستی دکتر عزت الله نگهبان در منطقه مستقر و ۵ تپه باستانی بنام‌های پیلا قلعه، جازم کول، دوره بیجار، زینب بیجار و چراغعلی تپه (مارلیک) را حفاری کردند. در این حفاری‌ها که ۱۴ ماه طول کشید، ۲۵ هزار قلم شیء باستان شناسی از ۵۳ آرامگاه سلطنتی کشف شد که مربوط به فرهنگ آماردهاست.
این گورها بین سده ۱۴ تا ۱۰ پیش از میلاد مورد استفاده بود و نتایج آن در کتاب ۵۰ سال باستان شناسی ایران منتشر شده است. معروفترین یافته‌های این گورهای سلطنتی ۴ جام طلا و نقره است که یکی از این جام‌های طلا با سر گاوهای برجسته و بالدار که از یک درخت بالا می‌روند و معروف به جام‌های زندگی بوده بسیار هنرمندانه ساخته شده است. این جام‌ها در بسیاری از کشورها به صورت دوره‌ای بنمایش درآمده و اکنون در موزه ملی ایران نگهداری می‌شود.
چراغعلی تپه به شماره ۴۲۶ در تاریخ یکم مرداد سال ۴۷ در فهرست گورستان‌های تاریخی کشور ثبت شده است.
دریاچه عروس حلیمه جان
در شهرستان رودبار و در مسیر اتوبان قزوین - رشت، روستایی در دل کوه قرار دارد که قدمت آن به هزاره دوم قبل از میلاد می‌رسد. در دل این روستا، دریاچه زیبایی وجود دارد که به دریاچه عروس معروف است. روستای حلیمه جان، طبق تقسیمات استانی، روستایی از توابع بخش رحمت‌آباد بلوکات شهرستان رودبار است.
در وجه تسمیه نامگذاری این دریاچه نوشته‌اند که هنگام صبح جلبک‌ها سطح دریاچه را پوشانده‌اند و با نزدیک شدن به ساعات میانی روز با وزش باد این جلبک‌ها کنار می‌روند و دریاچه دو رنگ (سبز و آبی) می‌شود. به همین دلیل، نام دریاچه را عروس گذاشته‌اند. زمین سرسبز به همراه درختان اطراف دریاچه که تصویر آنها در آب نمایان است فضایی رویایی ایجاد می‌کند.
غارهای روستای دربند رشی
دیدن یکی از قدیمی ترین سکونتگاه‌های انسان در ایران در دل کوه‌های توتکابن بسیار جذاب است. غار رشی که قدمت اسکانش به ۲۰۰ هزار سال قبل می‌رسد، مسکن شکارچیان عصر سنگ بود که به دلیل آنکه آثار دود گرفتگی در سقف غار هویداست، به غار رشی (غار سیاه رنگ) معروف شده است.
غارهای دربند رشی، در جنوب روستای رشی در بخش رحمت آباد بلوکات شهرستان رودبار و در ارتفاع حدود ۷۵۰ متری از سطح دریا و در ییلاقات بخش خورگام واقع شده‌است. این مکان‌های باستانی شامل غار بزرگ کویل گر با طول تقریبی ۶۰ متر و غار جوکویله با طول تقریبی ۳۰ متر است که دهانه هر دو در جهت جنوب قرار دارد.
غار رشی نخستین بار در سال ۸۴ شناسایی و بررسی و طی آن بقایای استخوان جانوران و انسان و همچنین تعدادی قطعات سفال (هزاره اول ق. م) گردآوری شد. در بررسی غار مجاور (کویل گر) شماری قطعات سفال گردآوری کرد که همانند سفال‌های غار دربند مربوط به هزاره اول قبل از میلاد است. غارهای دربند رشی در مرداد ۸۴ با شماره ۱۳۲۱۹ به ثبت آثار ملی رسید.
دریاچه خلشکوه در کِلیشُم
دریاچه خلشکوه و طبیعت اطراف آن، یکی از مناظر بکر شهرستان رودبار بخش عمارلو است. این دریاچه در ارتفاع ۱۹۶۲ متر (از سطح دریا) در قسمت شمالی غربی روستای کلیشم و روستای خرمکوه قرار دارد. زمین‌ها و علف زارهای این ناحیه از زمان‌های گذشته متعلق به اهالی روستای خرمکوه و روستای کلیشم بوده است. علاوه بر دریاچه طبیعی، چشمه قُل قُل نیز در این محدوده وجود دارد.
کلیشم از دیرباز قطب دامپروری بوده و هرسال در نیمه تابستان، «جشن مالشوران» در حوالی این دریاچه برگزار می‌شود. بدین نحو که دامداران گوسفندان خود را در استخر طبیعی خلشکوه شستشو داده و برای چیدن پشم گوسفندان آماده می‌کنند.
