غفلت از ارزآوری صنعت سبز
امروزه توسعه بومگردی در تمام دنیا به‌عنوان فرصتی برای توسعه گردشگری پایدار برشمرده می‌شود؛ البته این گردشگری در کنار تمام مزایا ممکن است تهدیدهایی برای روستاها به همراه داشته باشد.
به گزارش خبرگزاری دانا از مهر امروزه گردشگری در تمامی دنیا به‌عنوان یکی
از اصول اساسی توسعه پایدار برشمرده می‌شود و بر این اساس راه‌ها و طرح‌های
جدید در جذب گردشگرانی از سرتاسر دنیا موردتوجه مسئولان کشورهای مختلف
جهان قرار گرفته است.
توسعه بومگردی با توجه به علاقه‌مندی گردشگران به حضور در مناطق روستایی ازجمله اصول موردتوجه برای توسعه گردشگری است و کشور ایران نیز با توجه به چهارفصل بودن، ظرفیت‌های بی‌بدیلی برای توسعه بومگردی روستایی دارد.
اصفهان به‌عنوان یکی از مقاصد گردشگری دنیا ازجمله استان‌هایی است که بومگردی آن موردتوجه گردشگران داخلی و حتی خارجی است و تجربه سال‌های گذشته نشان داده است گردشگران خارجی از این نوع سفرهای درون استانی استقبال خوبی می‌کنند.
ظرفیت بومگردی اصفهان به‌عنوان استانی که از یک‌سو، به جاذبه‌های تاریخی حتی در دورترین نقاط روستایی شهرت دارد و از سویی به‌عنوان استانی چهارفصل شناخته می‌شود که حتی در یک‌فصل از سال در سفر به شهرهای مختلف یک شهرستان آن، می‌توان آب و هوایی متنوع را تجربه کرد می‌تواند نقطه عطفی برای توسعه گردشگری کشور باشد.
ظرفیت‌های گردشگری طبیعی این استان مانند کویرگردی در زیباترین کویرهای دنیا مانند «مصر » و «ورزنه»، روستاهایی با کوهسارهای بلند و آبشارهای وحشی و بهره‌مندی از مناطق محافظت‌شده چهارگانه از ویژگی‌های نابی است که در این توسعه می‌تواند مدنظر قرار گیرد.
توسعه اقامتگاه‌های بوم گردی راهکار اصلی توسعه گردشگری روستایی
دراین‌ارتباط مدیرکل میراث فرهنگی استان اصفهان از توسعه اقامتگاه‌های بوم گردی به‌عنوان راهکار اصلی توسعه گردشگری روستایی استان اصفهان یادکرد و اظهار داشت: توسعه بومگردی می‌تواند زمینه‌های تولید و اشتغال جوانان را در روستاها فراهم آورد.
فریدون الله یاری با بیان اینکه استان اصفهان با داشتن حدود دو هزار روستا و یکی از ۲۰ منطقه گردشگری عشایر کشور، ظرفیت‌های خوبی برای توسعه دارد، ابراز داشت: علی‌آباد، قورتان، کلهرود، سین، جاجا، مشهد اردهال، مشهد کاوه آهنگر، پوده، دنگزلو، خفت، اسفرجان، نشلج، دره، هاردنگ، مهرجان، گرمه، عروسان، دمآب، هسلینجه، یارند، هنجن، طره، کمجان، برز، طرق، نیسیان و ابیانه از جمله روستاهای گردشگری استان هستند که تاکنون نیز مورد استقبال گردشگران قرارگرفته‌اند.
فرصتی که می‌تواند به تهدیدی جدی مبدل شود
اما در این میان باید دقت کنیم که این فرصت برای توسعه گردشگری به یک تهدید جدی مبدل نشود چراکه به گفته کارشناسان در بسیاری از مواقع توسعه باعث از بین رفتن بافت و کارکرد روستایی منطقه می‌شود و روستاییان با مشاهده سود حاصل از فعالیت‌های گردشگری، تمامی تمرکز خود را بر روی بحث گردشگری می‌گذارند و از زندگی اصلی خود که همان کشاورزی و دامداری است دور می‌شوند.
دراین‌ارتباط پدر اقامتگاه‌های بوم گردی ایران روستای مصر را نمونه‌ای از این اتفاق می‌داند و می‌گوید متأسفانه به دلیل تردد زیاد گردشگران داخلی در این روستا، ساکنین روزبه‌روز امکانات گردشگری آن را افزایش می‌دهند و در مقابل روزبه‌روز از کشاورزی در منطقه دور می‌شوند.
مازیار آل داوود در گفت‌وگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه هدف گردشگران از سفر به این مناطق دیدن فرهنگ‌ها، آداب بومگردی، رسوم و سبک زندگی آن‌ها است و نباید آن‌ها را از بین برد، بیان داشت: در واقع این آداب‌ورسوم نسل به نسل و سینه‌به‌سینه به محلی‌ها رسیده و اگر تحت تأثیر ورود گردشگران این آداب به فراموشی سپرده‌شده و در نهایت نمایشی شوند، دیگر برای گردشگران جذابیتی نخواهند داشت.
وی بر نقش آموزش و آگاه سازی محلیان در این زمینه تأکید می‌کند و معتقد است که محلی‌ها باید به‌خوبی توجیه شوند که گردشگری شغل دوم آن‌هاست.
بوم گردی بخشی از گردشگری پایدار است
در همین ارتباط عضو هیئت‌علمی دانشگاه هنر اصفهان نیز عقیده دارد بومگردی بخشی از گردشگری پایدار است و نمی‌توان از آن چشم پوشید اما از تهدیدهای این صنعت برای روستاییان نیز نمی‌توان غافل شد.
هدف از بوم گردی ارائه یک مدل از گردشگری پایدار است که طی آن ساختار، بافت، معماری، معیشت و کارکرد اصلی روستا از دست نرود،در غیر اینصورت نمی توان نام این پدیده را بوم گردی نمی توان گذاشت
زاهد شفیعی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: انتظار می‌رود بومگردی به شکل پایدار نیز توسعه پیدا کند به‌گونه‌ای که به اکوسیستم و بافت روستا فشار وارد نکند.
وی با بیان اینکه هدف از بوم گردی ارائه یک مدل از گردشگری پایدار است که طی آن ساختار، بافت، معماری، معیشت و کارکرد اصلی روستا از دست نرود، ابراز داشت: در غیر این صورت نمی‌توان نام این پدیده را بوم گردی گذاشت؛ در واقع این مدلی ناپایدار است که خیلی زود همه‌چیز را از بین خواهد برد.
برخلاف نظر آل داوود مدیرکل میراث فرهنگی اصفهان دراین‌باره نظر دیگری دارد و بیش از آن‌که این موضوع را تهدید تلقی کند از آن به‌عنوان فرصتی برای حفظ و توسعه روستاها یاد می‌کند.
الله یاری دراین‌ارتباط اظهار داشت: هم‌اکنون بسیاری از روستاها با محدودیت منابع آبی روبه‌رو شده‌اند و بهره‌برداری‌ها از ظرفیت‌های کشاورزی مناطق روستایی بیش‌ازحد متعارف است و بر این اساس توسعه بومگردی ضروری است.
وی با بیان اینکه ساکنان روستاها دچار مشکلاتی چون بیکاری‌های فصلی و معیشتی شده‌اند که آن‌ها را ناچار به مهاجرت کرده است، ابراز داشت: ازاین‌رو توسعه گردشگری نه‌تنها می‌تواند به توسعه آب‌وخاک در روستاها کمک کند بلکه برخلاف اعتقاد برخی که از نابودی فرهنگ و آداب‌ورسوم در این مناطق می‌گویند، به لحاظ فرهنگی نیز آثاری خواهد داشت.
وی تأکید کرد: در واقع زمانی که گردشگری در این مناطق توسعه یابد مردم تحت تأثیر قرار می‌گیرند و دوباره آداب‌ورسوم ازدست‌رفته را نیز احیاء خواهند کرد، تنها دغدغه‌ای که در این زمینه وجود دارد شاید مزاحمتی باشد که برای زندگی ساکنین ایجاد می‌شود.
البته باوجود صحبت‌های مدیرکل میراث فرهنگی اصفهان شفیعی بازهم معتقد است اگر ما مفهوم بوم گردی را درک نکنیم روستاها دچار دگرگونی منفی خواهند شد و این به تمام فعالیت‌هایی که به‌عنوان گردشگری پایدار به آن می‌پردازیم آسیب می‌زند.
بااین‌وجود به نظر می‌رسد شفیعی کاملاً دیدگاه منفی دراین‌ارتباط ندارد چراکه در همین ارتباط ابیانه را نمونه خوبی از توسعه پایدار گردشگری معرفی می‌کند و می‌گوید اهالی ابیانه به داشته‌های خود احترام می‌گذارند و حتی وقتی از شهر و محل زندگی خود به این روستا برمی‌گردند، لباس‌های محلی می‌پوشند و در هر شهر دیگری که زندگی کنند، باافتخار خود را اهل ابیانه می‌دانند. درواقع جامعه محلی، اولین مصرف‌کننده محصولات فرهنگی روستا هستند که این موجب جذب گردشگر می‌شود.
نکته مهم اینجاست که نمی‌توان به‌صرف تهدیدهای اشاره‌شده فرصت‌های خوب توسعه بومگردی را نادیده گرفت بلکه لازم است مسئولان با آموزش روستاییان راهکار مناسبی برای توسعه بومگردی و حفظ ارزش‌های روستایی بیندیشند؛ موضوعی که در روستای گرمه اصفهان اتفاق افتاده است، روستایی که درست در مجاورت کویر مصر قرار دارد.
مازیار آل داوود در ارتباط با نقش بومگردی در توسعه روستای گرمه نیز ابراز داشت: روستای گرمه در راستای توسعه صنعت گردشگری خود و جلوگیری از مهاجرت جوانان به شهرهای بزرگ برای اولین بار در ایران اقدام به ایجاد اقامتگاه‌های بوم گردی کرد؛ اقدامی که توانسته در ۶ ماهه ابتدایی سال جاری حدود ۱۶ هزار گردشگر را به این روستا جذب و اقتصاد آن را تا حدود زیادی رونق بخشد.
وی با بیان اینکه گردشگران به‌محض ورد نیازهایی چون اقامت، تفریح، خرید صنایع‌دستی و غیره را دارند و محلی‌ها می‌توانند با ارائه این خدمات به آن‌ها برای خود کسب درآمد کنند، بیان داشت: ازاین‌رو مردم محلی هرکدام در بخشی که توانایی آن را داشته فعال‌شده‌اند؛ برخی با ایجاد اقامتگاه بوم گردی و برخی دیگر از راه‌هایی چون فروش صنایع‌دستی محلی که از مواد دورریختنی اما باارزش تهیه‌شده‌اند برای خود درآمدزایی می‌کنند و این‌ها همگی انگیزه‌ای شده که ساخت‌وسازها در روستا افزایش یابد و افراد معمولاً سعی در حفظ خانه پدری خود می‌کنند.
پدر بومگردی ایران تأکید کرد: هرساله تعداد بازدیدکنندگان داخلی و خارجی از روستای گرمه در حال افزایش است به‌طوری‌که تنها در ۶ ماهه ابتدایی امسال حدود ۱۶ هزار گردشگر از روستای گرمه دیدن کرده‌اند.
وی با بیان اینکه به همین دلیل نیاز به اقامتگاه‌های گردشگری در این روستا رو به افزایش است، گفت: در صدد هستیم با بازسازی سه خانه تاریخی دیگر تعداد اتاق‌های بوم گردی روستا را به ۲۰ عدد افزایش دهد.
ساخت یک اکو کمپ با الگویی خاص برای اولین بار در کشور
آل داوود تأکید کرد: طرح‌های دیگری نیز برای روستا در سر دارم و در اجرای آن‌ها نقش طراحی و نظارت را به عهده خواهم گرفت اما این خود اهالی هستند که باید در این طرح‌ها دخیل شوند و در آن‌ها سرمایه‌گذاری کنند؛ ازجمله این طرح‌ها می‌توان به ایده ساخت یک اکو کمپ با الگویی خاص برای اولین بار در کشور اشاره داشت که به‌محض تهیه زمین موردنیاز اقدامات اجرایی آن را آغاز خواهد شد.
وی با اشاره به اینکه توریست‌ها اغلب به دنبال یک جای تمیز، غذاهای محلی و مهمان‌نوازی هستند و در این سال‌ها سعی شده منطقه کیفیت خود را تغییر ندهد و بر اساس سلیقه آن‌ها خدمات ارائه دهد، ابراز داشت: زمانی که تعداد گردشگران در منطقه زیاد شود مسلماً نوع سلیقه‌ها نیز متفاوت می‌شوند و باید پاسخگوی آن‌ها بود؛ برخی مسافران تنها جایی برای خواب می‌خواهند، برخی دیگر اتاق با خدمات کامل نیاز دارند.
پدر بومگردی ایران بیان داشت: بر این اساس می‌توان با همین سبک معماری مجموعه‌های مدرن نیز ایجاد کرد به‌طوری‌که هم‌اکنون کرایه اتاق‌های ما با توجه به خدماتی که در آن‌ها ارائه می‌شود از شبی ۱۵ دلار شروع و تا ۷۰ نیز می‌رسد.
توسعه گردشگری در روستاهای هدف به یکی از مطالبات جدی ساکنان مبدل شده است
به‌طورکلی موفقیت روستاهای شرق اصفهان در زمینه گردشگری به‌اندازه‌ای است که به گفته محسن یارمحمدیان معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان این روزها توسعه گردشگری در روستاهای هدف به یکی از مطالبات جدی ساکنان مبدل شده است.
ازاین‌رو معاونت گردشگری بر آن شده تا با استفاده از تجربیات افرادی همچون مازیار آل داوود که در شرق استان موفق عمل کرده‌اند به ساکنان غرب استان کمک و از مهاجرت آن‌ها به شهرهای بزرگ جلوگیری کند.
طبق اخبار اعلام‌شده اخیراً در پی شناسایی روستاهای هدف گردشگری استان سازمان میراث فرهنگی نیروهایی را برای بررسی آن‌ها فرستاده و در پی آن بودجه‌ای تعیین‌شده تا متناسب با معماری خود به سمت آبادی روند.
در این بررسیها تمامی ظرفیت‌های روستاهای سراسر استان در ۲۴ شهرستان و در ۸۰۰ دهستان استان با بررسی اولویت‌هایی همچون قابلیتهای گردشگری طبیعت، وضعیت بافت تاریخی روستا، بررسی آثار تاریخی و ارزش آن‌ها، وضعیت صنایع‌دستی و هنرهای سنتی( اعم از تعداد کارگاهها و تعداد هنرمندان)، راههای دسترسی روستا، بررسی وضعیت اقلیم و استعداد روستا در زمینه توسعه زیرساخت‌های گردشگری مانند تأسیس اقامتگاه بومگردی با هماهنگی مسئولان استانی و محلی بررسی و روستاهای جدید بر این اساس معرفی‌شده و جهت توسعه گردشگری روی آن‌ها برنامه‌ریزی صورت میگیرد.
