بسیاری از والدین در مراجعه به مشاور یا روانشناسان از نافرمانی فرزندانشان گله می کنند. آنچه می خوانید خلاصه تجربیات یک کارشناس تربیتی در این مورد است.
دلایل زیادى براى انگیزه نداشتن نوجوانان وجود دارد، البته نوجوانان براى انجام كارهایى كه والدین شان از آنان مى خواهند، انگیزه ندارند اما براى كارهایى كه خودشان دوست دارند (مثل گفت و گوى تلفنى با دوستانشان، مهمانى دوستانه، بازى با دوستان) با انگیزه عمل مى كنند.
1 - وقتى كارى را از نوجوان خود مى خواهید عجول و عصبى رفتار می کنید، در نتیجه فرزند خود را دعوت به مقاومت مى كنند.
2 - نوجوانان احساس مى كنند عشق والدینشان به آنان عشقى مشروط است (اگر مطابق خواسته هاى آنان عمل كنم مرا دوست دارند). این حس آسیب زننده است و نوجوان را دچار سرخوردگى و مقاومت بیشتر مى كند.
3 -اجازه نمى دهید فرزندتان چیزهایى را كه به خودش مربوط مى شود و برایش اهمیت دارد كشف كند.
4 - به فرزندان خود اجازه نمى دهید از شكست خود درس بگیرند. یكى از راه هاى آموزش مسئولیت پذیرى به نوجوانان، بى مسئولیتى آگاهانه است. به آنان اجازه دهید كارى را شروع كنند، در آن شكست بخورند، سپس با آنان همدردى نشان دهید، به آنان كمك كنید بفهمند چه اتفاقى افتاده، اشكال كار در كجاست، چه درسى از آن گرفته اند و در آینده چه باید بكنند كه در چنین موقعیتى موفق شوند.
5 - در اكثر موارد به جاى آنكه از فرزند خود بخواهنید با منطق و استدلال صحیح، راه حل مسئله را پیدا كند، به فرزند خود «بگویید» چه باید بكند. نوجوانان بیشتر دوست دارند برنامه اى را كه در طراحى آن كمك كرده اند دنبال كنند.
6 - انتظار دارید فرزند نوجوانشان فراموش نكند كارها و وظایف شخصى خود را در منزل انجام دهد، گویى این كار نشان دهنده مسئولیت پذیرى اوست. نوجوانان حتى وقتى خودشان در طراحى برنامه اى همكارى كرده اند بازهم فراموش مى كنند برنامه را به طور منظم و مستمر دنبال كنند، چون این كارها در فهرست اولویت هاى آنان مقام اول را ندارند. این به معنى بى مسئولیتى آنان نیست. بلكه به این معناست كه آنان نوجوان هستند. یك یادآورى دوستانه مشكل بزرگى ایجاد نمى كند.از حس شوخ طبعى خود براى این كار استفاده كنید و سعى كنید زیاد بحث نكنید. مثلاً یادداشتى بنویسید. اگر مجبور شدید حرف بزنید مى توانید فقط از او بپرسید : «چه قرارى باهم داشتیم؟»
7 - در عین قاطعیت، مهربان باشید. در فضایى به دور از عصبانیت و ایجاد تنش، همه بهتر و راحت تر كار مى كنند.
8 - معمولاً «مهارت هاى حل مسئله» را به فرزندان خود آموزش نمى دهید. این مهارت ها را مى توان در حین ملاقات هاى خانوادگى و صحبت هاى فردى با نوجوان به وى انتقال داد.
9 - مهارت هاى « مدیریت زمان » را با انجام كارها و فعالیت هاى روزانه به كودكان و نوجوانان یاد دهید. كلید موفقیت شما در «مشاركت» نهفته است.
10 - وظایفى بیش از حد توان به فرزند خود واگذار نكنید. حواستان به تعداد وظایف محوله و سنگینى آنها براى نوجوانتان باشد.
11 - اكثرا نمى دانید چگونه به فرزند نوجوان خود بگویید: «دوستت دارم اما با این خواسته ات موافق نیستم.»
12 -بیشتر به دنبال نتایج كوتاه مدت و سریع هستید تا نتایج درازمدت و ماندنى. مثلاً نوجوان را وادار مى كنید در همان لحظه تكالیف خود را حتى با بى دقتى و عجولانه انجام دهد. به جاى این كه به او فرصت دهید پس از استراحتى كوتاه، با دقت و علاقه بیشتر به انجام كارها یا تكالیف مدرسه خود بپردازد.
تا وقتى به جاى فرزند خود تصمیم مى گیرید ، برنامه ریزى مى كنید و مسئولیت كارهاى او را قبول مى كنید، نوجوانتان انگیزه اى براى همكارى و مسئولیت پذیرى ندارد.
