شهربانو شیرزاد، خبرگزاری دانا، سرویس دانش و فناوری؛ این روزها استفاده از فضای مجازی بخشی جدا نشدنی از زندگی روزمره اغلب افراد تبدیل شده است و با سرعت پیشرفت در دنیای کنونی، فضای مجازی از جمله شبکه های اجتماعی و نرم افزارهای پیام رسان مزایای متعددی به همراه دارند.
افزایش اعتماد اجتماعی و مشارکت اعضا، خوشحالتر شدن افراد، آسانتر شدن ارتباطات، ایجاد حس خود مقاوم بودن و رضایت روانی با امکان پذیر کردن اشتراک گذاری را می توان بخشی از مزیت های بهره گیری از شبکه های اجتماعی دانست.
اما نبود قانون مداری و استفاده بی رویه از آن مشکلات و اثرات مخربی نیز در پی دارد چراکه اینترنت ابزار قدرتمندی است که هم می‌تواند باعث رشد علمی، فرهنگی و تعلیم و آموزش در بین نوجوانان و هم باعث بروز فسادهای فکری و رفتاری شود.
مدیر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی همدان گفت: قشر کودک و نوجوان انرژی و ظرفیت‌های زیادی دارند و به دلیل محرک‌های محیطی و اجتماعی سطح هوشیاری آنها نیز بالا است بنابراین نمی‌توان با محدودیت، محرومیت و کنترل سخت‌گیرانه آنها را از استفاده از فضای مجازی دور کرد چراکه استفاده نکردن از این فضا بسیار دشوار است.
مهتا سنگستانی به بیان آثار مخرب شبکه های اجتماعی بر کودکان و نوجوانان در سن بلوغ پرداخت و افزود: تاثیر شبکه های اجتماعی بر نوجوانان و افراد در سن بلوغ، به دلیل اینکه از یک طرف، گروهی آسیب پذیرند و از طرف دیگر جزو پرتعدادترین کاربران شبکه های اجتماعی هستند، اهمیت ویژه ای دارد.
مدیر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی همدان اضافه کرد: گرچه استفاده از شبکه های اجتماعی نقشی اساسی در گسترش ارتباطات اجتماعی و آموختن مهارت های ارتباطی دارد اما از عواقب و خطرات آن نمی توان چشم پوشی کرد.
سنگستانی بیان کرد: نوجوانان به دلیل نبود خودمراقبتی و نیز آسیب پذیری بیشتر در برابر فشارهای روانی با مشکلات بیشتری در استفاده از شبکه های اجتماعی و کارافزارهای (اپلیکیشن) پیام رسان مواجه خواهند شد واین مشکلات تهدیدهایی واقعی هستند که به دلیل سرعت و گستردگی انتشار مطالب در فضای مجازی مانند بیماریهای ویروسی، همه گیر می شوند.
وی مشکلات رایج استفاده از شبکه های اجتماعی را علاوه برآسیبهای جسمی مانند چاقی، کم تحرکی و تغییر شیوه زندگی که ناشی از استفاده بی رویه از این شبکه‌ها است شامل قرار گرفتن در معرض زورگویی مجازی دانست.
مدیر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی همدان توضیح داد: زورگویی مجازی نوعی رفتار پرخاشگرانه است که طیف وسیعی دارد که شامل تهدید کردن، ارسال پیامهای ناخوشایند یا غیراخلاقی، انتشار مطالب شخصی افراد بدون اجازه (نقض حریم شخصی)، توهین به قومیت و نژاد و غیره ... است.
سنگستانی ادامه داد: گرچه به طور معمول هویت فرد زورگو فاش می‌شود اما به دلیل احتمال ناشناس ماندن، برخی افراد به راحتی به این عمل نادرست اقدام می کنند.
وی افزایش احتمال بروز اختلالات روانی از جمله افسردگی، اضطراب، اختلالات خواب، اقدام به خودکشی را از تاثیرهای مخرب فضای مجازی دانست و گفت: استفاده نامحدود از اینترنت و از دست رفتن فرصت و زمان برای شکوفایی موجب افت تحصیلی به دلیل کاهش تمرکز بر فعالیت های پُر اهمیت مانند تکالیف درسی و تحلیل استعدادهای درونی می شود.
وی شبه افکنی در اعتقادات و باورهای مذهبی و اعتقادی کاربران، هویت‌زدایی از کاربران و ترویج سبک زندگی غربی، قرارگرفتن در معرض اطلاعات نامناسب، تشویق به استفاده از الکل، سیگار و مواد مخدر یا روانگردان، شرط‌بندی، اعتیاد به استفاده از فضای مجازی، اعتیاد به دریافت تعداد بالای تایید (لایک)، دنبال کننده بالا، دیده شدن زیاد را از دیگر آثار منفی استفاده بی رویه از فضای مجازی دانست.
مدیر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی همدان درباره راهکارهای مقابله با اثرات منفی استفاده از شبکه های اجتماعی گفت: نظارت والدین بر رفتار کودکان و نوجوانان، تهدیدهای شبکه های مجازی را می‌تواند به فرصت تبدیل کند بنابراین والدین باید ابتدا مراقب رفتار خود در استفاده از تلفن همراه و حضور در فضای مجازی باشند.
سنگستانی افزود: والدین به فرزندان آموزش‌های لازم را ارائه داده تا از سنین پایین رفتارهای درست در آنها تبدیل به عادت شود و صحبت کردن درباره شبکه‌های اجتماعی و نحوه استفاده از آن بهترین راه برای پیشگیری از به وجود آمدن هر گونه خطر برای فرزندان است.
وی ادامه داد: صحبت کردن در این زمینه به فرزندان می آموزد که چگونه در شبکه های اجتماعی صحبت و با دیگران ارتباط برقرار کنند، چه رفتارهایی در شبکه های اجتماعی خطرناک است، انتشار اطلاعات شخصی در شبکه های اجتماعی چه خطراتی در پی دارد.
مدیر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی همدان افزود: فرزندان باید یاد بگیرند که هرگونه رفتار نامتعارف و زشت را به سرعت با والدین خود در میان بگذارند یا در برابر افرادی که اطلاعات شخصی انها را می خواهد چگونه رفتار کنند همچنین نام کاربری خود را در اختیار دیگران نگذاشته و از ارتباط گیری با افراد ناشناس پرهیز کنند.
سنگستانی با بیان اینکه باید چند ساعت پیش از خواب شبانه، ابزارک ها (گجت) را خاموش کرد تا کیفیت خواب افزایش یابد توصیه کرد: استفاده از شبکه های اجتماعی در زمان و مکان مناسب همواره مورد تاکید است به عنوان مثال نباید در زمان انجام تکالیف یا صرف غذا از این فضا استفاده شود.
وی انتشار مطالب آموزشی متناسب با سن افراد و خارج شدن از حساب کاربری در صورت استفاده از رایانه های عمومی در مکان های عمومی برای وارد شدن به شبکه های اجتماعی را پس از اتمام کار، خواستار شد.
با توجه به افزایش میزان استفاده از فضای مجازی به دنبال شیوع کرونا و تعطیلی مدارس، آموزش و پرورش همدان نیز برای تبدیل این ظرفیت به فرصت آموزش وارد میدان شد و محتواهای آموزش مجازی، به صورت فایل‌های تصویری و صوتی برای دوره‌های مختلف تحصیلی در مدارس همدان تولید کرد.
به گفته مدیرکل آموزش و پرورش همدان این محتوا توسط هنرآموزان هنرستان‌های فنی و حرفه‌ای استان برای آموزش دانش‌آموزان، از شبکه چهار و شبکه هفت سیما تولید می‌شود.
محمد پورداود با بیان اینکه از تمام ظرفیت‌ها و امکانات استان برای توسعه آموزش‌های مجازی استفاده شده است افزود: امروز به همت همکاران فرهنگی از وقفه تحصیلی دانش‌آموزان جلوگیری شده و آموزش همچنان جریان دارد.
