موفقیت تحصیلی، کسب رتبه و قبولی در رشته دلخواه هدفی است که هر داوطلب کنکوری به دنبال آن می باشد. در این راه دانش آموزان و خانواده های آنان متحمل استرس و فشار روانی زیادی خواهند شد. عدم توجه به درمان اضطراب و استرس سبب شده تا بسیاری از دانش آموزان علیرغم مطالعه زیاد و آمادگی بالای تحصیلی نتوانند در کنکور نتیجه مناسبی را کسب کنند.
نرگس درودیان، خبرگزاری
دانا، سرویس آموزش، کنترل استرس مهارتی است که در هر سنی می تواند باعث پیشرفت و ابزاری
برای رسیدن به اهداف تان باشد. کنکور یکی از چالش هایی است که نتایج آن تا سال ها بر
مسیر زندگی نوجوانان تاثیر می گذارد. بنابراین برای موفقیت در کنکور، علاوه بر دانش
نیاز به مهارت کنترل استرس در کنکور نیز دارید.
بسیاری از دانش آموزان در دوران طلایی پیش از کنکور دچار فشارهای روانی و عاطفی می شوند، این موضوع باعث می شود به جای تمرکز بر دروس دچار احساس ناکامی و ناامیدی شوند. این افکار باعث می شود به جای مطالعه و جمع بندی دروس، مدام در حال فکر کردن به نتیجه کنکور و پیامدهای بعد از آن باشند. این امر دو پیامد دارد، اول اینکه با فکر کردن مداوم به مسئله ای که نتیجه آن مشخص نیست، تنها زمان خود را برای آماده شدن برای کنکور هدر می دهید و از بقیه دانش آموزانی که در حال مطالعه هستند، عقب می افتند. دوم اینکه مداوم فکر کردن به هر مسئله ای استرس زایی سبب زیاد شدن استرس و اضطراب در فرد شده و می تواند سلامت روحی و جمسی فرد را بسیار تهدید کند.
برای رفع استرس نخست باید منشأ و عوامل ایجاد کننده آن شناسایی شوند؛ استرس منشأ روانشناختی دارد و هر کدام از مؤلفه های روانشناختی که داوطلبان کنکور تجربه می کنند به علت اعتقاد، باور و تفکری است که شخص در مورد یک فرآیند مانند کنکور دارد.
در واقع اشخاص در یک فرآیند مشترک واکنش های متفاوتی از خویش نشان می دهند؛ به عنوان نمونه زمانی که صدای ترسناک انفجار شنیده می شود واکنش ها مختلف است؛ یک شخص در جای خویش می نشیند، دیگری از مکانی که هست بیرون می آید و شخص ديگر دچار اضطراب و استرس شدید خواهد شد.
یک روانشناس با اشاره به تغییر چندین باره زمان برگزاری کنکور و احتمال بروز تنش برای داوطلبان این آزمون بزرگ، به دو عامل روانشناختی برای کنترل استرس کنکوری ها اشاره کرد و گفت: برای کنترل شرایط استرس زا دو عامل روانشناختی یعنی "کنترل پذیری" و"پیش بینی پذیری" نقش مهمی دارند، هر اندازه توانمندی برای کنترل بیشتر باشد و بتوانیم کنترل خود را در شرایط مبهم افزایش بدهیم و در عین حال پیش بینی کنیم که وضعیت به چه صورت خواهد شد، از تبعات منفی روانی دور خواهیم شد.
دکتر ابوالفضل محمدی ضمن بیان اینکه به تبعات روانشناختی شرایط و فشارهای ناشی از شیوع ویروس کرونا بر داوطلبان آزمون سراسری اشاره کرد و افزود: واقعیت این است که وضعیت موجود یک شرایط مبهم را در سطح جامعه ایجاد می کند و ابهام و عدم قطعیت نیز همواره موجب نگرانی و اضطراب افراد خواهد شد. اضطراب و استرس مداوم هم بر سلامت روانشناختی افراد تاثیر جدی دارد.
وی در ادامه تصریح کرد: در حال حاضر افراد جامعه ما علاوه بر اینکه درگیر استرس های ناشی از شیوع کرونا هستند، در معرض استرس های دیگری که از وضعیت زندگی نشات می گیرد نیز قرار دارند. بنابراین ما در شرایط خیلی پیچیده و حادی از نظر فشار روانی در سطح جامعه قرار داریم. در چنین شرایطی بیش از یک میلیون داوطلب کنکور و با احتساب خانواده های آنها حدود پنج تا شش میلیون نفر با استرس کنکور و فشار ناشی از آن مواجه هستند. بنابراین، این شرایط تبعاتی را برای سلامت روان افراد جامعه ایجاد می کند.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران ادامه داد: استرس خاصیت تجمیعی دارد. تصور کنید که ۱۰ واحد استرس از جانب کنکور و ۱۰ واحد نیز از جانب شرایط اجتماعی ناشی از کرونا را تحمل کنیم. در این شرایط این استرس ها در همدیگر جذب نمی شوند بلکه تجمیع می شوند و در اصل یک فرد ۲۰ واحد استرس را تحمل خواهد کرد.
این روانشناس تاکید کرد: شرایط روانی فعلی می تواند بر روی داوطلبان کنکور که در شرایط سنی حساسی قرار دارند، تاثیرات جدی داشته باشد. با توجه به اینکه ممکن است بسیاری از این افراد توانمندی لازم برای مدیریت این استرس ها را نداشته باشند، تبعات سنگینی در آینده متوجه آنها خواهد شد.
وی خاطرنشان کرد: برای کنترل شرایط استرس زا دو عامل روانشناختی یعنی کنترل پذیری و پیش بینی پذیری نقش مهمی دارند، هر اندازه توانمندی برای کنترل بیشتر باشد و بتوانیم کنترل خود را در شرایط ابهام افزایش بدهیم در عین حال پیش بینی کنیم که وضعیت به چه صورت خواهد شد، از تبعات منفی روانی دور خواهیم شد، چرا که احساس توانمندی در شرایط کنترل استرس بیشتر می شود.
محمدی تاکید کرد: تصمیمات سریع و بیان بدون ملاحظه آن در خصوص زمان برگزاری کنکور شرایط فوق را تشدید می کند. بهتر بود این شرایط را پیش بینی کنیم و با دوراندیشی بیشتری در خصوص موضوعات این چنینی اظهار نظر کنیم. اظهار نظرهای متفاوت در خصوص کنکور، ابهام و بلاتکلیفی در مورد موضوع را بیشتر می کند و در نتیجه استرس های زیادی به افراد و خانواده ها وارد خواهد کرد.
به گفته این روانشناس، وقتی هدف این است که داوطلبان با ورود به دانشگاه ها شرایط بهتری را کسب کنند، پس نمی خواهیم با تصمیم گیری های آنی مشکلات و استرس های زیادی را به آنها وارد کنیم.در حالیک با اظهار نظرهای ناگهانی و بدون برنامه این اتفاق می افتد. ضمن اینکه لازم است مسئولیت مهم تصمیم گیران توجه به سلامت روان جمعیت جوان کشور باشد.
این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران تاکید کرد: در شرایطی که مسئولین کمتر به فکر تبعات روانشناختی این مهم هستند، خانواده ها نقش مهمی در بهتر کردن شرایط برای داوطلبان کنکور دارند. آنها می توانند با به کارگیری سه راهکار، فشار و استرس فرزندان خود را کاهش دهند در عین حال حمایت و کمک های خود را برای داوطلب افزایش دهند. در این رابطه درک و همدلی با افراد یکی از راهبردهایی است که خانواده ها می توانند فضای استرس زا را از داوطلبان دور کنند. برای مثال مدام اینگونه مطرح نکنند که "زمان ما شرایط بدتر بود". به جای آن و در این زمان کوتاه بهتر است خانواده ها متمرکز بر شرایطی باشند که داوطلب آنها در حال تجربه آن است و از آنها بخواهند نگرانی های خودشان را مطرح کنند.
این استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران تاکید کرد: درک و همدلی با داوطلب کمک می کند که ما بتوانیم دنیا را از دید آنها تجربه کنیم و آنها را به سمت احساس خودکارآمدی سوق بدهیم و کمک کنیم توانایی خود را مورد توجه قرار بدهند و موقعیت هایی که در گذشته توانسته به خوبی از پس آن بر بیاید را پررنگ کنند.
محمدی همچنین خاطرنشان کرد: احساس توانمندی و کارآمدی توان فرد را در دنیای واقعی بیشتر خواهد کرد. نکته دیگر تقویت تاب آوری داوطلبان است. شرایط سخت گاهی می تواند افراد را قوی تر کند و تحمل آنها را در موقعیت ها و شرایط مشابه افزایش دهد. از این رو تقویت برخی جوانب مثبت زندگی، کمک به افراد و حمایت هایی که از جانب اطرافیان می شود می تواند تاب آوری داوطلبان در موقعیت فعلی را افزایش دهد. پس خانواده کنکوری ها سعی کنند در این فرصت باقیمانده همدلی، کارآمدی و تاب آوری فرزندان و عزیزان خود را تقویت کنند.
