خشم حالت هیجانی و برانگیختگی شدید است که به هنگام روبه رو شدن با مشکلات و مسائل روزمره و همچنین محرک‌های نامناسب محیطی، به صورت‌های مختلف بروز پیدا می‌کند.
پردیس تاج، خبرگزاری دانا، گروه سبک زندگی؛ خشم و پرخاشگری از جمله احساساتی هستند که از دوران کودکی تا بزرگسالی به دلایل مختلف در افراد یافت می‌شود. هر دوره از زندگی دارای چالش‌های مختص به خود هستند و پرخاشگری در مرحله‌ی نوجوانی یکی از چالش‌هایی است که اغلب والدین با آن روبرو می‌شوند. نوجوانی به دلیل اهمیت آن، دوره‌ی حساسی است و اگر در این دوره‌ی حساس و مهم خشم نوجوان بیش از اندازه و غیرقابل کنترل باشد می‌تواند در بزرگسالی به رفتارهای آسیب زا منجر شود بنابراین وظیفه‌ی والدین این است که با آگاهی درباره‌ی علل و ریشه‌ی پرخاشگری به فرزند نوجوان خود کمک کنند تا با آن به درستی مقابله کند از مشکلات بزرگتر جلوگیری شود.
دلایل خشم و پرخاشگری نوجوان چیست؟
۱- دلایل زیست شناختی: تحقیقات نشان داده است که افزایش هورمون تستسترون یا به عبارتی افزایش هورمون پرخاشگری سبب خشم و عصبانیت در نوجوانان می‌شود. همچنین کاهش قند خون نیز یکی دیگر از دلایل زیست شناختی پرخاشگری است.
۲- عوامل روانشناختی: عوامل روانشناختی همچون استرس و افسردگی، احساس ناراحتی، احساس گناه و ... از جمله عوامل روانشناختی هستند که در بروز خشونت نوجوان تاثیر بسزایی دارند.
۳- عوامل ژنتیکی و محیطی : با اینکه نمی‌توان تاثیرات ژنتیک و وراثت را در پرخاشگری نادیده گرفت اما بنظر می‌رسد عامل مهمتری که در بروز خشم نوجوان موثر است عوامل محیطی و فرهنگی هستند. به طور مثال اگر نوجوانی در جمع دوستانی باشد که پیوسته در رفتارشان خشم دیده می‌شود نوجوان نیز از این رفتار پیروی می‌کند و به مرور زمان پرخاشگری می‌کند.
۴- سبک فرزند پروری: فرزند پروری به نوعی نمونه‌ای از عوامل محیطی است. هنگامی که والدین از سبک فرزند پروری نادرستی برای تربیت فرزند خود استفاده کنند سبب بروز خشم یا عوامل جبران ناپذیر دیگر در نوجوان خود می‌شوند.
چه راهکارهایی برای برخورد با نوجوان پرخاشگر وجود دارد؟
۱- علت‌ها و دلایل را شناسایی کنید.
در ابتدا باید علت پرخاشگری نوجوان را بررسی کنید. به طور مثال ممکن است پرخاشگری نوجوان ریشه در بازی‌های کامپیوتری و فیلم‌های خشونت آمیز باشد بنابراین با تغییر بازی و فیلم‌ها، به فرزند خود کمک می‌کنید.
۲- خود را تغییر دهید.
فرزند پروری نادرست یکی از دلایل بروز پرخاشگری نوجوان است بنابراین با تغییر سبک فرزند پروری، تغییر را در فرزند نوجوان خود مشاهده کنید. از یاد نبرید که همیشه الگوی فرزند خود هستید و فرزند شما همان کاری را انجام می‌دهد که شما انجام می‌دهید از این رو برای کاهش پرخاشگری و خشم فرزندتان بهتر است که شما به عنوان والد، خشمتان را کاهش دهید و الگوی خوبی برای فرزند خود باشید.
۳- با او وقت بگذرانید.
مدت زمانی را به فرزند خود اختصاص دهید. به همراه فرزندتان به پارک بروید و ورزش کنید. برخی مطالعات نشان داده است که ورزش سبب تخلیه انرژی منفی نوجوان می‌شود و علاوه بر آن برای سلامت جسمانی نیز موثر است. از یاد نبرید که گفتگوی دوستانه با فرزندتان در ارتباط با مشکلاتش تاثیر بسزایی در کاهش پرخاشگری نوجوان دارد.
۴- از سرزنش کردن فرزندتان بپرهیزید.
در صورتی که فرزندتان، اشتباهی مرتکب می‌شود، او را سرزنش نکنید و از تنبیه بدنی بپرهیزید زیرا سرزنش و دعوا کردن فرزند، به خشم او منجر می‌شود و از طرف دیگر سرزنش کردن سبب می‌شود تا هنگام بروز مشکل از شما دوری کند.
۵- فرزند خود را آزاد بگذارید.
تمایل والدین به کنترل، یکی از بزرگ ترین عوامل درگیری و بروز خشم در نوجوانان است. شما همیشه نمی‌توانید فرزندتان را کنترل کنید اما می‌توانید با او دوست باشید. وظیفه شما والدین والدین این است که قوانین را به فرزند خود آموزش دهید و با تشویق و تنبیه مناسب، قوانین را در آن‌ها درونی سازی کنید.
دلایل خشم و پرخاشگری نوجوان چیست؟
۱- دلایل زیست شناختی: تحقیقات نشان داده است که افزایش هورمون تستسترون یا به عبارتی افزایش هورمون پرخاشگری سبب خشم و عصبانیت در نوجوانان می‌شود. همچنین کاهش قند خون نیز یکی دیگر از دلایل زیست شناختی پرخاشگری است.
۲- عوامل روانشناختی: عوامل روانشناختی همچون استرس و افسردگی، احساس ناراحتی، احساس گناه و ... از جمله عوامل روانشناختی هستند که در بروز خشونت نوجوان تاثیر بسزایی دارند.
۳- عوامل ژنتیکی و محیطی : با اینکه نمی‌توان تاثیرات ژنتیک و وراثت را در پرخاشگری نادیده گرفت اما بنظر می‌رسد عامل مهمتری که در بروز خشم نوجوان موثر است عوامل محیطی و فرهنگی هستند. به طور مثال اگر نوجوانی در جمع دوستانی باشد که پیوسته در رفتارشان خشم دیده می‌شود نوجوان نیز از این رفتار پیروی می‌کند و به مرور زمان پرخاشگری می‌کند.
۴- سبک فرزند پروری: فرزند پروری به نوعی نمونه‌ای از عوامل محیطی است. هنگامی که والدین از سبک فرزند پروری نادرستی برای تربیت فرزند خود استفاده کنند سبب بروز خشم یا عوامل جبران ناپذیر دیگر در نوجوان خود می‌شوند.
چه راهکارهایی برای برخورد با نوجوان پرخاشگر وجود دارد؟
۱- علت‌ها و دلایل را شناسایی کنید.
در ابتدا باید علت پرخاشگری نوجوان را بررسی کنید. به طور مثال ممکن است پرخاشگری نوجوان ریشه در بازی‌های کامپیوتری و فیلم‌های خشونت آمیز باشد بنابراین با تغییر بازی و فیلم‌ها، به فرزند خود کمک می‌کنید.
۲- خود را تغییر دهید.
فرزند پروری نادرست یکی از دلایل بروز پرخاشگری نوجوان است بنابراین با تغییر سبک فرزند پروری، تغییر را در فرزند نوجوان خود مشاهده کنید. از یاد نبرید که همیشه الگوی فرزند خود هستید و فرزند شما همان کاری را انجام می‌دهد که شما انجام می‌دهید از این رو برای کاهش پرخاشگری و خشم فرزندتان بهتر است که شما به عنوان والد، خشمتان را کاهش دهید و الگوی خوبی برای فرزند خود باشید.
۳- با او وقت بگذرانید.
مدت زمانی را به فرزند خود اختصاص دهید. به همراه فرزندتان به پارک بروید و ورزش کنید. برخی مطالعات نشان داده است که ورزش سبب تخلیه انرژی منفی نوجوان می‌شود و علاوه بر آن برای سلامت جسمانی نیز موثر است. از یاد نبرید که گفتگوی دوستانه با فرزندتان در ارتباط با مشکلاتش تاثیر بسزایی در کاهش پرخاشگری نوجوان دارد.
۴- از سرزنش کردن فرزندتان بپرهیزید.
در صورتی که فرزندتان، اشتباهی مرتکب می‌شود، او را سرزنش نکنید و از تنبیه بدنی بپرهیزید زیرا سرزنش و دعوا کردن فرزند، به خشم او منجر می‌شود و از طرف دیگر سرزنش کردن سبب می‌شود تا هنگام بروز مشکل از شما دوری کند.
۵- فرزند خود را آزاد بگذارید.
تمایل والدین به کنترل، یکی از بزرگ ترین عوامل درگیری و بروز خشم در نوجوانان است. شما همیشه نمی‌توانید فرزندتان را کنترل کنید اما می‌توانید با او دوست باشید. وظیفه شما والدین والدین این است که قوانین را به فرزند خود آموزش دهید و با تشویق و تنبیه مناسب، قوانین را در آن‌ها درونی سازی کنید.
