دانش آموزان، معلمان و مسئولان آموزش و پرورش نزدیک به یک سوم جمعیت ایران را تشکیل می دهند. این جمعیتی به عنوان نیروی انسانی فعال می تواند در جهت رشد و توسعه سیاسی ، اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی تاثیر گذار باشد و نهادینه شدن فرهنگ پژوهشی در بین جوانان و دانشجویان آینده در این راه بسیار موثر است.
نرگس درودیان، خبرگزاری
دانا، سرویس آموزش؛ حس کنجکاوی و حقیقت جویی امری فطری است كه در نهاد تك تك اعضای
سالم نونهالان جامعه به ودیعت نهاده شده است و می بایستی با فراهم آوردن شرایط مناسب
به تدریج فعلیت یابد . بدیهی است این استعداد ذاتی ابتدائاً باید در محیط خانواده و
آموزشگاه بروز یافته و شكوفا گردد و سپس در محیطهای سایر نهادهای اجتماعی نشوونما كند
.
اما در دنیای امروز نقش نظام آموزشی به دلیل تحولات اقتصادی ، علمی ، فنی در این زمینه چشمگیر تر از سایر نهاد ها می باشد . نقش نظام آموزشی از آن جهت حائز اهمیت است كه از قلمرو و دامنه شمول بسیار گسترده ای برخوردار بوده و مدت زمان نسبتا زیادی از اوقات مفید اعضای جامعه مشتمل بر نو نهالان و كودكان و نوجوانان و جوانان را در بر می گیرد.
البته نظام آموزشی صرفاً در برگیرنده دانش آموزان و معلمین و مدیران مدارس نیست بلكه ساختار سازمانی و بستری كه اینگونه افراد در آن كار می كنند و قوانین و سیاست هایی كه آنها را تحت تاثیر قرار می دهند نیز باید مد نظر باشد.
پژوهش و تحقیق عامل مهمی در تولید و توسعه دانش می باشد و در یادگیری انسان ها بسیار موثر بوده و در تمام عرصه ها نیز دارای اهمیت است. ضرورت پژوهش بین دانش آموزان به عنوان اقشاری که در پی کسب علم هستند کاملا احساس می شود. از این رو باید حس علاقمندی و انجام پژوهش را در بین دانش آموزان تقویت کرد و فرهنگ پژوهش را در بین آنها نهادینه ساخت.
موضوع انجام تحقیق و پژوهش گاهی اوقات به عنوان یکی از برنامه های درسی دانش آموزان و به عنوان جایگزینی برای جبران ضعف تحصیلی یا کسب نمره قبولی در طول فرایند تحصیلی آنها قرار می گیرد اما متاسفانه عموما این فعالیت های پژوهشی به دلایل متعدد فاقد کیفیت های علمی لازم می باشند.
متاسفانه شاهد هستیم اغلب تحقیقات دانش آموزی به صورت اینترنتی است و افراد با برداشتن مطالبی از اینترنت و مجلد کردن آنها اقدام به ارائه تحقیق، صرفا برای کسب امتیازات و نمره لازم می کنند که در عمل پژوهش آنها دستاورد علمی چندانی ندارد و تاثیری در یادگیری نمی گذارد.
مسیر پژوهش فراز و فرود دارد
اکرم علیخانی یک پژوهشگر و محقق در آموزش و پرورش می گوید «آمار دانش‌آموزان علاقمند به پژوهش خوشبختانه زیاد است که قطعا باید حمایت و هدایت شوند. این دانش‌آموزان علاقمند با کمی کمک توانسته‌اند تلاششان را برای رسیدن به هدف انجام دهند، اما متاسفانه اقدامی قابل توجه از سوی آموزش و پرورش انجام نگرفته است.»
وی می‌گوید: «درمدارس خاص با گذاشتن ساعاتی برای پژوهش تا حدودی در این زمینه گام برداشته‌اند که البته کافی نیست، چرا که پژوهشگر شدن را باید از همان ابتدا در دانش‌آموزان نهادینه کرد و روحیه تحقیق در مسائل پیرامون به دانش‌آموزان آموزش داده شود.»
علیخانی در خصوص آنکه چگونه می‌توان دانش‌آموزان را با پژوهش آشنا کرد، توضیح می‌دهد: «قبل ازهر کاری باید احساس نیاز به پژوهش را در دانش‌آموزان زنده کرد. اینکه با فواید فعالیت‌های پژوهشی آشنا شوند و بدانند که نباید به این بسنده شود که دیگران راه حل‌ها را بیابند. هر کس باید خود یک پژوهشگر باشد، ولو در قالب کوچک به دنبال چرایی‌ها بگردد.»
وی معتقد است در مرحله بعد با برگزاری دوره‌های پژوهشی برای دانش‌آموزان می‌توان آنان را با فرآیند پژوهش آشنا کرده و در همان زمان دانش‌آموزان مستعد و توانمند را شناسایی و حمایت کرد.
اکرم علیخانی ضمن اشاره به اینکه پژوهش کار ساده‌ای نیست، می‌گوید: «دانش‌آموزان باید بدانند که با مشکلات و موانعی رو به رو خواهند شد و هیچ پژوهشگری به سادگی موفقیت کسب نخواهد کرد و همچنین بدانند راهی را که انتخاب نموده‌اند، پستی و بلندی‌هایی خواهد داشت، اما قاطعانه ادامه بدهند و به نتیجه فکر کنند که مطمئنا ثمربخش خواهد بود.»
وی در تکمیل صحبت‌هایش می‌گوید: «معلمان و دانش‌آموزان پژوهشگر نباید اجازه بدهند که حواشی و مشکلات سر راه بر روی آنان تاثیر بگذارد و ناامیدشان کند. با پشتکار و توکل بر خدا موانع را پشت سر بگذارند و به فواید کار خود برای جامعه بشریت بیاندیشند. پس از کسب پیروزی و رسیدن به اهدافشان به کسانی که به تازگی دراین راه قدم گذاشته‌اند، نیز کمک کنند.»