این روزها و به دلیل آموزش آنلاین، استفاده کودکان از اینترنت و فضای مجازی افزایش یافته است و یکی از راه‌های مصونیت کودکان در فضای مجازی، مطالبه‌گری از رسانه هایی است که تولید کننده محتوای بی‌کیفیت هستند، از طرفی برای مقابله باید مسلح بود و بهترین سلاح، تولید محتواست.
نرگس درودیان، خبرگزاری دانا، سرویس راهبرد؛ نحوه استفاده کودکان از فضای مجازی در ایران نیز دغدغه والدین و مسئولان است تا جایی که بتازگی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در حساب شخصی توئیتر خود اقدام به نظرسنجی‌هایی درباره نهادهای موفق در حوزه تولید محتوا برای کودکان و نیز میزان آشنایی کاربران با نرم افزارهای نظارت والدین کرده است و این جا این سؤال پیش می‌آید که کودکان به چه محتوایی در فضای مجازی نیاز دارند.
با توسعه اینترنت در جهان، سن استفاده از فضای مجازی نیز بسیار پایین آمده است به صورتی که حالا دیگر از هر سه کاربر اینترنت در جهان، یک نفر کودک است؛ کودکانی که زمان زیادی را صرف بازی یا حضور در شبکه‌های اجتماعی می‌کنند و بیشتر اوقات نیز بدون نظارت والدین، از اپلیکیشن‌های مختلف تلفن همراه استفاده می‌کنند که البته در همین راستا نرم افزارهایی ویژه نظارت والدین و محدود کردن میزان فعالیت کودکان در فضای مجازی تولید شده است.
نحوه استفاده کودکان از فضای مجازی در ایران نیز دغدغه والدین و مسئولان است تا جایی که بتازگی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در حساب شخصی توئیتر خود اقدام به نظرسنجی‌هایی درباره نهادهای موفق در حوزه تولید محتوا برای کودکان و نیز میزان آشنایی کاربران با نرم افزارهای نظارت والدین کرده است و این جا این سؤال پیش می‌آید که کودکان به چه محتوایی در فضای مجازی نیاز دارند.
مساله محتواهای فضای مجازی وقتی جدی می‌شود که کودکان بخواهند وارد این فضا شوند و به جست‌وجو و سرگرم شدن در این دنیای پیچیده و رنگارنگ بپردازند. کودکان کنجکاوی که شخصیتشان در حال شکل‌گیری است و از هر چیزی که می‌بینند و می‌شنوند تاثیر می‌گیرند.
تقریبا یک سالی است که کودکان برای حضور در فضای مجازی دلیل موجهی یافته‌اند؛ کرونا و آموزش‌های آنلاین. با پیش آمدن این شرایط، کودکان در کنار تحصیلشان با محتواهای دیگر هم آشنا می‌شوند و روشن است که باید به فکر تولید محتوای مناسب برای رده‌های سنی مختلف کودکان و نوجوانان باشیم.
مجلس شورای اسلامی در بودجه سال ۱۴۰۰ مبلغ کلانی به عنوان تولید محتوا در فضای مجازی اختصاص داده است اما عجیب اینکه این مبلغ را در اختیار دو سازمانی قرار داده که بودجه جداگانه دارند و حتی از پس وظایف کنونی خود برنمی‌آیند و به نوعی تولید محتوا را انحصاری کرده است.
صداوسیما و آموزش‌وپرورش؛ دو نهاد متولی
با شیوع کرونا و اجبار استفاده دانش‌آموزان از فضای مجازی برای تحصیل، بحث و اهمیت محتواهای فضای مجازی بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است. ترس خانواده‌ها از یک‌سو و ناچار بودن آنها برای در اختیار قرار دادن ابزار هوشمند و اینترنت به فرزندانشان این مساله را مطرح می‌کند که در این شرایط باید چگونه با کودکانشان تعامل کرد؟
سین کرمانی پژوهشگر رسانه‌های اجتماعی گفت: به دلیل آنلاین شدن تحصیل کودکان دیگر نمی‌توان به کودک بالای هفت سال اجازه نداد که در فضای مجازی باشد. اما در زمان آموزش در فضای مجازی، ممکن است کودک به سایت‌های دیگری برود و محتواهای دیگری را مشاهده کند. یعنی خود را فقط به بحث‌های درسی در اینترنت محدود نمی‌کند. راه‌حل، آموزش درست است که ما در این موضوع به طور وحشتناکی خلاء داریم. اما آموزش درست باید از سوی چه کسانی باشد؟ این آموزش باید از طرف صداوسیما باشد؛ هر چند تلویزیون به گونه‌ای است که اگر خاموش باشد مفیدتر از این است که روشن باشد.
دیگری آموزش‌وپرورش است که یک سازمان ایستا و راکد است. البته معلمانی هستند که زحمت می‌کشند و ما منکر زحمات آنها نیستیم و حتی به دلیل کرونا چالش‌های بسیاری هم برای آنها ایجاد شده است. گروه دیگر خانواده‌ها هستند. متاسفانه خود خانواده‌ها هم در این زمینه آموزش‌های لازم را ندیده‌اند چون برایشان دغدغه و مساله نیست و این موضوع به حال خود را رها شده است.
افزایش مهارت دیجیتال، نیاز امروز کودکان
یکی از پتانسیل‌های بالای اینترنت برای کودکان، آموزش الکترونیک(E-learning) است چرا که محتوای دیجیتال نقش مهمی در آموزش کودکان ایفا می‌کند و به همین دلیل هم افزایش مهارت دیجیتال آنها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. این پتانسیل مورد توجه بسیاری از فعالان عرصه اینترنت قرار گرفته است.
بیشتر از ۹۰درصد کودکان چینی(تا ۱۸سال) به اینترنت موبایل دسترسی دارند و از آن برای آموزش استفاده می‌کنند. تعداد دانش‌آموزان زیر ۱۰سال که به اینترنت دسترسی دارند در چین از ۵۶درصد سال ۲۰۱۰ در سال گذشته به بیش از۶۸درصد رسید,۶۴درصد از کودکان ابتدایی تلفن همراه دارند. ۸۵درصد کودکان چینی برای تمرینات خود بیشتر از وی چت استفاده می‌کنند.
برای توسعه محتوای اینترنت ویژه کودکان، کمپانی تولیدکننده اسباب بازی‌های برند «لگو» یعنی The Lego Group همکاری خود را با غول فناوری و اینترنت چینی یعنی «تنسنت» افزایش داده تا در زمینه بازی، محتوای شبکه اجتماعی و... فعالیت‌هایی مناسب سن کودکان ارائه شود.
«سان ژونگوایی» یکی از دبیران کمپانی تنسنت گفت: جمعیت کاربران اینترنت در جهان نشان می‌دهد که تعداد کاربران جوان رو به افزایش است و ما تلاش داریم طی این همکاری، محتوای مثبت دیجیتال و جالب توجهی را تولید کنیم تا در آموزش مورد استفاده آنها قرار بگیرد. به‌عنوان مثال ویدئوهای آموزشی برای ساخت وسایل مختلف فناورانه لگو بر پلتفرم «تنسنت» ارائه شد و توسعه بازی‌های دیجیتال هم بخش دیگری از این همکاری است.
