در دوران همه گیری کرونا اغلب افراد با دیدن علائم مشکوک دچار استرس می‌شوند، اما گاهی این اضطراب و استرس از حد عادی بسیار فراتر می‌رود. اضطراب سلامتی یکی از اشکال اضطراب است که به دلیل تمرکز ویژه بر سلامتی، از دیگر انواع اضطراب متمایز می‌شود.
نرگس درودیان، خبرگزاری دانا، سرویس سلامت؛ افرادی که اضطراب سلامتی دارند، معمولا نگرانند که دچار یک بیماری خاص نشوند. اضطراب سلامتی می‌تواند ناتوان کننده باشد و تأثیر منفی قابل توجهی بر کیفیت زندگی فرد داشته باشد. اما گزینه‌های درمانی نیز در دسترس است. بسیاری از افراد مبتلا به اضطراب سلامتی با یک برنامه ارزیابی توسط یک متخصص بهداشت روان و یک برنامه درمانی موثر و جامع درمان می‌شوند.
نگرانی در مورد سلامتی اکنون و در دوران کرونا کاملاً طبیعی است، اما نگرانی بیش از حد زندگی شما را درگیر اختلالاتی جدی‌تر می‌کند. دکتر کوین گیلیلند، متخصص بهداشت روان می‌گوید: «در شرایط فعلی بیش از آن که نگران باشیم باید هشیار باشیم. سعی کنید اطلاعات خود را درباره کرونا به اطلاعات علمی محدود کنید و از مطالعه شایعات خودداری کنید.»
یک روانشناس شخصیت می گوید اضطراب و نگرانی ابتلا به ویروس کرونا در سطح معمول سبب رعایت پروتکل‌های بهداشتی و مراقبت از سلامتی است، اما تشدید و تداوم این استرس با اختلال در سلامت روان و عملکرد اجتماعی مستلزم مداخله متخصصان روانپزشکی است.
عطاءالله محمدی در خصوص کاهش و رفع اضطراب و تنش ناشی از شیوع کرونا اظهار داشت: امروزه با شیوع این بیماری در سراسر جهان، اضطراب و نگرانی از ابتلاء در هر یک از کشورها (در سطح متعارف) مشاهده می شود.
وی افزود: این اضطراب و نگرانی اما با کسب دانش و آگاهی درباره بیماری، شمار مبتلایان و میزان مرگ و میر در سراسر جهان، وضعیت ابتلا و روش‌های پیشگیری (همچون رعایت اصول و ضوابط بهداشتی) به طور حتم کاهش می‌یابد.
محمدی تصریح کرد: این اضطراب و نگرانی به عنوان یک انگیزه جهت محافظت فردی و مراقبت از سلامتی محسوب می‌شود و به عبارت دیگر محرک برای رعایت اصول بهداشتی است.
این روانشناس ادامه داد: گاه اما تشدید این اضطراب و تنش سبب بروز مشکلات روحی و جسمی می‌شود؛ به عنوان مثال استفاده بیش از اندازه از مواد ضدعفونی و شست وشوی افراطی سبب بروز بیماری‌های تنفسی، پوستی و... شده اما تداوم می‌یابد.
در همین رابطه نتایج بررسی تماس‌های سامانه مشاوره تلفنی جهاد دانشگاهی نشان داد مهم‌ترین علت تماس افراد با این سامانه، اضطراب سلامتی در گروه تماس‌گیرندگان بدون علامت ابتلا به کرونا است.
یکی از تاثیرات مهم همه‌گیری بیماری کووید-۱۹ در جهان، مشکلات روان‌شناختی این بیماری و در خطر قرار گرفتن سلامت روان افراد مختلف جامعه است.
در زمان شیوع بیماری‌های واگیردار، شرایط پرخطر، غیرقابل پیش‌بینی بودن اوضاع و عدم اطمینان از زمان کنترل بیماری، جدی بودن خطر مرگ و تحلیل‌ها و اطلاعات غلط می‌تواند نگرانی و اضطراب افراد را افزایش دهد. از سوی دیگر قرنطینه سبب از دست دادن ارتباطات چهره‌به‌چهره و تعاملات اجتماعی در افراد می‌شود و این شرایط می‌تواند برای افراد استرس‌زا باشد.
به همین دلیل انجام مداخلات روان‌شناختی در زمان شیوع بیماری‌های واگیردار اجتناب ناپذیر است. یکی از اقداماتی که در ایران، در زمان همه‌گیری کووید-۱۹ انجام گرفته، ارائه خدمات مشاوره روان‌شناختی توسط سامانه تلفنی اضطراب و استرس جهاد دانشگاهی علوم‌پزشکی شهید بهشتی است.
با توجه به اهمیت توجه به آثار روان‌شناختی کووید-۱۹ پژوهشگران جهاد دانشگاهی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، شکایات شایع افراد تماس‌گیرنده با این سامانه را مورد بررسی قرار دادند. «فرج حسینیان سراجه‌لو» و «حمیدرضا شهبازپور»؛ به همراه دیگر پژوهشگران، در انجام این مطالعه مشارکت داشتند.
در این مطالعه، یک هزار و ۹۷۸ تماس با سامانه مشاره تلفنی اضطراب و استرس جهاد دانشگاهی علوم پزشکی شهید بهشتی از تاریخ ۲۹ اسفند ۱۳۹۸ تا ۳۱ فروردین ۱۳۹۹ مورد بررسی قرار گرفت.
بررسی‌های این تماس‌ها نشان داد که بالاترین تعداد تماس مربوط به روزهای پنچم و نهم فروردین بوده است. این تاریخ‌ها همزمان با اوج بیماری در کشور و شروع طرح فاصله‌گذاری اجتماعی توسط ستاد ملی کرونا بوده است.
همچنین مشخص شد که مخاطب اصلی این سامانه زنان متاهل در گروه سنی ۳۰ تا ۳۹ سال بوده‌اند. ۴۰ درصد از این تماس‌گیرندگان، اعلام کردند که سابقه بیماری مزمن داشته‌اند. نزدیک به ۴۴ درصد از افراد دچار اضطراب و استرس، حدود ۱۶.۵ درصد وسواس فکری-عملی و ۱۲.۵ درصد درگیر افسردگی بودند.
نزدیک به ۸۰ درصد از افراد به دلیل احساس اضطراب و استرس با این سامانه تماس گرفته‌بودند. از بین این افراد مهم‌ترین دلیلی که باعث اضطراب شده بود، ترس از ابتلا به کرونا بود. ۴۱.۵ درصد از این افراد بدون داشتن علائم بالینی، از ابتلا به بیماری می‌ترسیدند و حدود ۲۶.۶ درصد از افراد به دلیل ترس از مبتلا شدن بستگان درجه یک خود که در حال حاضر سالم بودند، دچار اضطراب شده بودند.
همچنین در این بررسی مشخص شد که ۸.۵ درصد از افراد، به دلیل مشکلات اقتصادی، از دست‌دادن شغل و درآمد؛ دچار اضطراب بودند. ۷.۵ درصد اعلام کردند که به دلیل قرنطینه و ماندن در خانه، کاهش فعالیت اجتماعی و عدم امکان دیدار خانواده دچار اضطراب شده‌اند.
در دوران همه گیری کرونا اغلب افراد با دیدن علائم مشکوک دچار استرس می‌شوند، اما گاهی این اضطراب و استرس از حد عادی بسیار فراتر می‌رود.
اضطراب سلامتی یکی از اشکال اضطراب است که به دلیل تمرکز ویژه بر سلامتی، از دیگر انواع اضطراب متمایز می‌شود.
در ۷.۴ درصد از افراد، ابتلای بستگان و نزدیکان به کرونا، باعث ترس و اضطراب شده بود و نزدیک به پنج درصد از این افراد مبتلا به کرونا بودند و ترس از مرگ داشتند. حدود دو درصد از افراد تماس‌گیرنده عدم دسترسی به امکانات بهداشتی را علت اضطراب و نگرانی خود می‌دانستند.
به گفته پژوهشگران این مطالعه؛ عملکرد ذاتی اضطراب، محافظت از افراد در برابر عوامل تهدیدکننده زندگی است. تقریبا همه افراد تا حدودی اضطراب سلامتی را تجربه می‌کنند، اما اضطراب بیش از حد، می‌تواند مضر باشد.
این محققان با اشاره به این که در حال حاضر مطالعه‌ای در خصوص بررسی اثربخشی خدمات از جمله خدمات مشاوره تلفنی، در اضطراب و استرس ناشی از بیماری‌های همه‌گیر انجام نشده، پیشنهاد می‌کنند پژوهشگران توجه ویژه‌ای به این حوزه داشته باشند.
نتایج این مطالعه، به صورت مقاله علمی پژوهشی با عنوان «ویژگی‌های جمعیت‌شناسی و شایع‌ترین شکایات در تماس‌گیرندگان با سامانه مشاوره اضطراب و استرس تلفنی جهاد دانشگاهی»، در مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی قزوین منتشر شده است.
