نرگس درودیان، خبرگزاری دانا، سرویس سبک زندگی؛ با گسترش فضای مجازی کودکان هم وارد این فضا شده اند و گاها برخی اپلیکیشن ها مثل لایکی مختص کودکان ساخته شده است که هدفش آلوده کردن کودکان و وارد کردن کودکان در رقابت جذب فالوور هست. آسیب هایی که چنین فضاهایی به کودکان ممکن است وارد کند چیست؟ این روزها اغلب والدین ذهن‌شان درگیر شرایط بچه‌ها در فضای مجازی است و نگرانی‌ها و دغدغه‌هایی در این حوزه دارند. به همین مناسبت سراغ دکترمحسن میرمحمد صادقی رفتیم که ایشان علاوه بر تخصص در حوزه روانشناسی کودک در بحث سواد رسانه ای هم تخصص دارند تا به نگرانی‌ها و دغدغه‌های والدین جواب بدهند.
استفاده از اینترنت؛ آری یا خیر؟
در دسترس بودن اینترنت در دنیای امروز مزایای زیادی دارد و منجر به پیشرفت و تغییر الگوی زندگی بسیاری از خانواده‌های امروزی شده است. علی رغم تمام مزایایی که استفاده از اینترنت، فضای مجازی و تکنولوژی های جدید ارتباطی فراهم کرده است، استفاده نادرست از آن می‌تواند تبعات و پیامدهای سنگینی به همراه داشته باشد.
استفاده ناآگاهانه از اینترنت می‌تواند تبعات و پیامدهایی مانند مورد سرقت، تهدید و اخاذی قرار گرفتن، مواجه شدن با محتوای نامناسب (آسیب به خود، خشونت، تبعیض نژادی)، و دچار شدن به علائم اعتیادی را در پی داشته باشد. به همین دلیل بهتر است قبل از استفاده از اینترنت و فضای مجازی ماهیت آن را بهتر بشناسید و اطلاعات کافی در مورد مزایا و معایب آن را به دست آورید.
شماری از روان شناسان و کارشناسان روان شناختی بر اختلال در روابط اجتماعی، عدم مشارکت در فعالیت های جمعی، گوشه‌گیری و انزوا، دوری از خانواده، اضطراب و افسردگی به‌عنوان آسیب های اعتیاد به فضای مجازی تاکید کردند.
استفاده بی رویه نوجونان و جوانان از فضای مجازی به دنبال توسعه شبکه های اجتماعی در سال های اخیر یکی از مهمترین چالش های کشور محسوب می شود. تداوم این وابستگی افراطی که به اعتقاد شماری از روان پزشکان و روان شناسان یک اختلال روانی محسوب می شود؛ در درازمدت با اضطراب و افسردگی همراه می شود.
تاثیر این شبکه ها در کشور ایران برابر با ۶۹.۸ درصد (۱۰ درصد بیش از میانگین جهانی) برآورد شده است؛ که براساس نتایج برخی از تحقیقات میزان استفاده مردان نسبت به زنان (به ویژه در طول روز) بیشتر است و این امر به طور حتم در بلندمدت اختلال در فعالیت های اجتماعی را در پی دارد.
اگرچه بسیاری از مزیت های این صنعت تاثیرگذار نظیر گسترش ارتباطات، کاهش هزینه های اقتصادی، توسعه عدالت رسانه ای، به روزرسانی اطلاعات و افزایش آگاهی عمومی را نباید نادیده گرفت؛ اما تعارض ارزش ها و باورها، شکاف نسل ها، هنجارشکنی، اعتیاد و اختلالات شخصیتی، کاهش ارتباطات اجتماعی در دنیای واقعی، سوء استفاده های جنسی، شبهات فکری – اعتقادی، تجاوز به حریم شخصی و... نیز از آسیب های این فضا محسوب می شود.
استفاده بیش‌از اندازه از اینترنت و ساعت‌ها حضور در فضای مجازی از نشانه‌های اعتیاد به اینترنت است. در این فضا کودکان، نوجوانان و جوانان بیشتر در معرض اعتیاد به اینترنت قرار دارند و با توجه به اینکه بیشتر کاربران فضای مجازی را نوجوانان و جوانان تشکیل می‌دهند بنابراین بیشتر از سایر افراد جامعه در معرض اعتیاد اینترنتی قرار دارند.
اعتیاد به اینترنت و فضای مجازی در اشکال مختلف بروز می‌کند؛ به عنوان مثال اعتیاد به اینترنت در قالب وب‌گردی، چت‌کردن، بازی‌های رایانه‌ای، دانلود و مراجعه به سایت‌های مختلف بروز می‌کند.
عصبانیت، خستگی، تشویش، عدم اعتماد به نفس، خشونت، علاقه غیرمتعارف به حضور در فضای مجازی، کاهش میزان فعالیت‌های اجتماعی و تفریحی، انزواطلبی، احساس نیاز به دسترسی به اینترنت در هر لحظه از نشانه‌های اعتیاد به اینترنت است.
راهکار درمانی چیست؟
این اعتیاد نیز همانند تمام اعتیادهای دیگر نیازمند توجه و مراقبت است، چرا که اگر درمان نشود می‌تواند تاثیرات شدیدی بر زندگی فرد معتاد بگذارد. راهکارهای ذیل علاوه بر درمان می‌توانند در پیشگیری از اعتیاد به اینترنت نیز به شما کمک کند.
- تعیین زمان های مشخصی برای استفاده از اینترنت
- نظارت اعضای خانواده بر برنامه استفاده از اینترنت
- استفاده از پاداش و تنبیه برای استفاده درست و نادرست از اینترنت
- هدفمند کردن استفاده از اینترنت
- پیدا کردن فعالیت و سرگرمی‌هایی خارج از دنیای مجازی
- بیشتر کردن ارتباط با خانواده و دوستان
با این حال در بسیاری از موارد افراد با استفاده از روش‌های خودیاری نمی‌توانند اعتیاد به اینترنت را در خود از بین ببرند؛ چرا که ممکن است این مشکل ناشی از مسائل درون روانی پیچیده‌ای بوده و نیازمند دریافت مداخلات حرفه ای باشد. در این شرایط مراجعه به روانشناس برای حل مشکل ضروری است. شما می‌توانید با مراجعه به روانشناس با روش روانکاوی اعتیاد راهکارهای موثر در زمینه روان درمانی دریافت نمایید. روانشناسان با استفاده از رویکردهایی نظیر رفتار درمانی و یا درمان شناختی-رفتاری می‌توانند در حل این مسئله به شما کمک کنند.
اما درمان اعتیاد به اینترنت مانند هر اعتیاد دیگری مستلزم آن است که فرد معتاد بپذیرد که نسبت به اینترنت و حضور در فضای مجازی اعتیاد پیدا کرده است. بر این اساس کاهش مدت حضور در فضای مجازی، افزایش حجم فعالیت‌های اجتماعی، جایگزین کردن برنامه‌های تفریحی و سرگرمی با حضور در فضای مجازی، استفاده صحیح و منطقی از فضای مجازی، کاهش زمان حضور در فضای مجازی از راهکارهای درمان اعتیاد به اینترنت است.
استفاده از اینترنت به دلیل جذابیت‌های کاذبی که برای کاربران ایجاد می کند، به آرامی آن‌ها را به خود معتاد می سازد و می تواند نیازهای روانی و هیجانی آن‌ها را تأمین کند بنابراین جایگزین کردن شبکه‌های اجتماعی روی اینترنت به جای حضور و تعامل با افراد در دنیای واقعی، باعث خواهد شد که ارتباطات اجتماعی و عاطفی کاربران مختل شود، به هر حال اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی موضوعی است که بسیاری از ما آن را در خود می یابیم و باید دیر یا زود برای مدیریت آن قدم برداریم.
