نگار خلیلی، خبرگزاری دانا، سرویس سلامت؛ یکی از آرزوهای شیرین زوجین در شروع زندگی مشترک، داشتن فرزند سالم است تا کانون خانواده را برای آنها گرم‌تر کند. در این بین، برخی از زوجین جوان که البته تعدادشان نیز کم نیست، با مشکل ناباروری مواجه اند که می‌بایست سراغ درمان‌های پزشکی بروند.
یکی از راه‌هایی که می‌توان به اوضاع جمعیت کمک کرد رایگان کردن درمان ناباروری برای خانواده‌ها است که با این شرایط اقتصادی موجود برای خیلی از خانواده مقدور نیست. اگر بدانیم که از هر پنج زوج یک زوج نابارور هستند بیشتر به اهمیت موضوع واقف می‌شویم.
درمان "ناباروری" که از آن به عنوان یک بیماری بین زوج‌ها یاد می‌شود، هزینه‌های بسیار زیادی را می‌طلبد و زوج‌های نابارور ایرانی چشم انتظار اجرای مصوبه «تحت پوشش بیمه قرار گرفتن داروهای این بیماری» هستند.
ناباروری از جمله مسائلی است که زندگی خانوادگی افراد بسیار زیادی را تحت تاثیر قرار می‌دهد، این عارضه به‌عنوان بیماری شناخته شده و علل و راه‌های درمان مختلفی برای آن تعریف شده است. از مهمترین تصمیم‌هایی که زوجین در زندگی می‌گیرند، اقدام به بچه‌دار شدن و تجربه حس پدر و مادر شدن است، اما برخی زوج‌ها در مسیر بچه‌دار شدن ممکن است با مشکلاتی روبرو شوند، ناباروری می‌تواند در این خانواده‌ها احساس ترس و نگرانی ایجاد کرده و گاهی بنیان خانواده را دچار مشکل کند.
علل ناباروری
یک فلوشیپ نازایی، لاپاراسکوپی پیشرفته زنان و هیستروسکوپی نیز در این خصوص به ایسنا می‌گوید: ناباروری یکی از مشکلات شایع در دنیا است که در گذشته میزان شیوع آن ۱۵ الی ۲۰ درصد گزارش شده بود اما اخیرا با توجه به آمارها شیوع آن به ۲۵ درصد افزایش یافته است.
دکتر شهلا دانایی در تشریح علل ناباروری ادامه می‌دهد: ناباروری علل متفاوتی دارد و می‌تواند از هر دو زوج باشد یعنی علاوه‌بر فاکتور مردانه و زنانه، فاکتورهای مشترک هم تاثیرگذار است و همچنین مسائل محیطی، ارثی و ژنتیکی در زوجین نیز بی‌تاثیر نیست.
او اضافه می‌کند: در مورد مسائل محیطی، فاکتورهای متعددی می‌تواند دخیل باشد؛ در مردان مسائل شغلی مانند ارتباط با مواد و رنگ‌های شیمیایی، مواد صنعتی، مواد پتروشیمی، مصالح ساختمانی، رنگ‌های صنعتی یا ارتباط با درجه حرارت بالا مانند نانواها و نشستن طولانی مدت در رانندگان در تحرک و شکل اسپرم اختلال ایجاد می‌کند.
دانایی می‌گوید: طبق تحقیقات آلودگی هوا و امواج رادیویی مانند امواج موبایل در کیفیت اسپرم و تا حدی در تخمدان‌ها تاثیرگذار است و علاوه بر این موارد سبک زندگی نیز بی‌تاثیر نیست؛ چاقی یکی از عوامل ناباروری است که سبب تحرک کم و ایستایی ناحیه بیضه و حرارت بالا می‌شود، ابتلای به واریکوسل یعنی وجود رگ‌های واریسی در بیضه نیز باعث ناباروری شده که عامل اختلال در شکل و عملکرد اسپرم است و در زنان هم چاقی یکی از عوامل ناباروری است که سبب اختلال در سیستم تخمدان، عدم تخمک گذاری طولانی مدت در تخمدان و افزایش هورمون مردانه می‌شود.
او بیان می‌کند: عامل بعدی سن زوجین است؛ یکی از مشکلات اصلی جوانان ما، ازدواج دیرهنگام است که این امر به دلیل سپری شدن سن باروری، ناباروری ایجاد می‌کند؛ سن باروری مناسب برای مردان زیر ۴۵ سال و برای زنان زیر ۳۵ سال است،چرا که بعد از این کیفیت تخمک کاهش یافته و احتمال نازایی و کمتر شدن باروری افزایش می‌یابد که البته تاثیر سن در زنان بیشتر از مردان است.
او یادآور می‌شود: عوامل ژنتیکی، بیماری‌های ارثی و یک سری جراحی‌ها نیز در بروز ناباروری تاثیر گذار است، برای نمونه اگر یک دختر در سنین پایین به هر دلیلی دچار جراحی در تخمدان‌ها شود یا یک پسر در اثر ضربه به بیضه یا نهان بیضگی دچار اختلال شود، احتمال دارد در آینده درگیر ناباروری شود.
ضرورت حمایت از زوجین نابارور
وضوع تأمین هزینه‌های درمان ناباروری در کشور برای اکثر زوجین جوان نابارور، به معضلی بدل شده بود و همین چالش، باعث می‌شد خیلی از این قبیل زوجین جوان، قید بچه دار شدن را بزنند. از همین رو، در سال‌های اخیر، مجلس شورای اسلامی برای رفع مشکلات زوجین جوان نابارور، قانونی را وضع کرد و اعتباراتی را به همین منظور مصوب کرد. بر همین اساس، بیمه‌ها ملزم شدند، حمایت حداکثری از هزینه‌های مالی درمان ناباروری را پوشش دهند.
اما، هنوز خیلی از زوجین جوان در این مسیر با مشکل مواجه هستند و همچنان، خلأهایی در این بین وجود دارد که باعث می‌شود زوجین جوان نابارور، آن طور که باید و شاید نتوانند از حمایت‌های قانونی برای تأمین هزینه‌های درمان ناباروری برخوردار شوند.
مدیر برنامه درمان ناباروری وزارت بهداشت با بیان اینکه تحلیل‌ها، سرشماری‌ها و اعداد و ارقامی که در زمینه جمعیت برآورد شده، نشان داده که ما در یک شرایط بحرانی هستیم، درعین حال جزئیات اقدامات حمایتی وزارت بهداشت برای درمان زوج‌های نابارور را تشریح کرد.
دکتر مهراندخت عابدینی در گفت‌وگو با ایسنا، درباره وضعیت ارائه خدمات مربوط به درمان ناباروری با توجه به تصویب قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت و افزایش حمایت از درمان زوج‌های نابارور، گفت: مساله جمعیت در بحث سیاست‌گذاری یک مساله بنیادین است و با توجه به تحلیل‌ها، سرشماری‌ها و اعداد و ارقامی که در زمینه جمعیت برآورد شده، نشان داده که ما در یک شرایط بحرانی هستیم. بر اساس اطلاعات حاصل از سرشماری سال ١٣٩٩ میزان باروری در کل کشور به ١.٦٥ فرزند به ازای هر زن کاهش یافته است. این وضعیت، بحران جمعیت محسوب می‌شود. همچنین در حال حاضر رشد جمعیتی در کشور ۰.۷ درصد است. بر اساس روند فعلی باروری، پیش‌بینی می‌شود که میزان سالمندی در سال‌های ۱۴۲۰ به حدود دو برابر خواهد رسید؛ یعنی از هر ۴.۸ نفر، یک نفر سالمند خواهد بود.
حمایت سازمان تأمین اجتماعی از زوجین جوان نابارور
شهرام غفاری مدیرکل درمان غیرمستقیم سازمان تأمین اجتماعی، با عنوان این مطلب که هزینه‌های درمان ناباروری مطابق قانون از ابتدای سال ۱۴۰۰ توسط سازمان تأمین‌اجتماعی قابل پرداخت است و تاکنون بیش از ۳۰ میلیارد تومان به بیماران بیمه شده پرداخت و بیش از ۱۵ هزار پرونده نیز در همین زمینه تشکیل شده است، گفت: در حال حاضر حدود ۱۰۰ مرکز درمان ناباوری در کشور وجود دارد که حدود نیمی از آنها دولتی و مطابق قانون طرف قرارداد تأمین اجتماعی هستند.
وی با اعلام آمادگی سازمان تأمین اجتماعی برای انعقاد قرارداد با مراکز درمان ناباروری بخش خصوصی، افزود: با توجه به الزام قانونی، سازمان تأمین‌اجتماعی آماده انعقاد قرارداد با همه مراکز درمان ناباروری است.
به گفته غفاری، در حال حاضر ۹۰ درصد هزینه‌های خدمات درمانی ناباوری در مراکز دولتی توسط سازمان تأمین اجتماعی پرداخت می‌شود. در مراکز خصوصی نیز ۹۰ درصد هزینه خدمات بر اساس تعرفه عمومی غیردولتی پرداخت می‌شود.
وی در واکنش به چالش مراکز درمان ناباروری با بیمه‌ها، افزود: عدم تمایل مراکز درمان ناباروری بخش خصوصی به انعقاد قرارداد با بیمه‌ها در برخی موارد ناشی از تأخیر بیمه‌ها است و دلیل دیگر شاید این است که ما هزینه‌ها را مطابق تعرفه عمومی غیردولتی پرداخت می‌کنیم و همچنین اینکه انعقاد قرارداد با بیمه‌ها ممکن است باعث تقید بیشتری شود و برخی مراکز تمایلی به آن ندارند و می‌خواهند با آزادی بیشتری هزینه‌های خود را از بیماران دریافت کنند.
بیمه سلامت چگونه از زوجین نابارور حمایت می‌کند
مهدی رضایی معاون بیمه و خدمات سلامت سازمان بیمه سلامت ایران، با اشاره به اینکه در ارائه خدمات تجدید نظرهایی صورت گرفت، گفت: در حال حاضر بیمه بدون سقف خدمات را خریداری می‌کند، ضمن اینکه تعرفه‌های تحت پوشش در سازمان‌های بیمه گر پایه بر مبنای تعرفه‌های دولتی انجام می‌شد که این مسئله هم مورد نقد بود. در حال حاضر تعرفه‌های عمومی هم که تقریباً ۱.۵ برابر تعرفه‌های دولتی محسوب می‌شود تحت پوشش قرار گرفته است که امیدواریم با تقویت منابع، به تعرفه‌های بخش خصوصی مصوب دولت نیز در آینده تعمیم یابد.
وی با بیان اینکه بهتر است مردم از خدمات در بخش دولتی استفاده کنند، اظهار داشت: در بخش دولتی ۹۰ درصد خدمات در بخش سرپایی و بستری تحت پوشش قرار دارد، ۱۰ درصد فرانشیز توسط بیمه شده پرداخت می‌شود، اگر بیمه شده‌ای به بخش خصوصی مراجعه کند، تعرفه عمومی که تقریباً ۱.۵ برابر تعرفه دولتی است مبنای پرداخت بیمه‌ها قرار خواهد گرفت.
رضایی با تاکید بر اینکه در حال حاضر سقف ارائه خدمات برای درمان ناباروری نیز برداشته شده است، گفت: اگر افرادی ناباروری ثانویه داشته باشند نیز خدمات برای آنها در نظر گرفته شده است، همچنین سقط‌های مکرر نیز به خدمات بیمه‌ای اضافه شده است.
در همین حال، مراکز درمان ناباروری در بخش خصوصی؛ معتقدند که زوجین نابارور می‌بایست بدون واسطه بیمه‌ها مورد حمایت مالی قرار بگیرند و بیمه‌ها، هزینه‌های درمان ناباروری را به مراکز درمان ناباروری پرداخت کنند. زیرا، در این صورت، مسیر دریافت خدمات درمانی برای زوجین نابارور، هموارتر خواهد شد.
سال‌های طلایی برای جلوگیری از رشد صفر جمعیت
وی با بیان اینکه پنجره جمعیتی که اکنون مطرح است به سال‌های طلایی اشاره دارد که فرصت داریم تا بتوانیم حداقل میزان باروری‌مان را در حد جانشینی حفظ کنیم و اجازه ندهیم که رشد جمعیت به صفر برسد، افزود: در همین راستا تلاش‌های مختلفی از سوی سیاست‌گذاران و دولت انجام شده تا بتوانیم از این بحران خارج شویم. در این راستا تسهیلاتی برای خانواده‌ها پیش بینی شده تا جوانان را برای فرزندآوری ترغیب کند.
عابدینی گفت: باید توجه کرد که درمان ناباروری هم یکی از این موضوعات است که تلاش می‌کنیم از فرصتی که قانون خانواده و جوانی جمعیت فراهم می‌کند، استفاده کنیم و میزان رضایتمندی زوج‌های نابارور را از دریافت خدمات بالا ببریم و فشار اقتصادی حاصل از هزینه‌های درمان را برای این زوج‌ها کم کنیم. همچنین با توسعه مراکز و توجه به کیفیت ارائه خدمات، تمهیدات لازم را برای درمان فراهم کرده و به کاهش بار اجتماعی و روانی که بر روی زوج‌های نابارور قرار دارد، کم کنیم.
