به گزارش پایگاه خبری دانا امام حسن عسکری (ع) یازدهمین امام شیعیان در سال ۲۳۲ هجری قمری چشم به جهان گشود، حضرت به مدت ۲ سال در سخت‌ترین شرایط و خفقان سیاسی، امامت و رهبری شیعیان را بر عهده گرفت.
امام حسن عسکری (ع) در دوران امامت پدر بزرگوارشان شاهد حوادث و برخورد‌های شدید میان علویان و عباسیان بود. هرچند که آسیب و فشار دستگاه حکومت بر آن‌ها زیاد بود، ولی شرایط سیاسی ـ اجتماعی جامعه، قیام مسلحانه را اقتضا نمی‌کرد؛ لذا امام هادی (ع) هیچگونه تحرکی در این‌زمینه از خود نشان ندادند.
همچنین با توجه به همین جهات سیاسی، آن حضرت صلاح ندیدند که از قیام‌های علوی همچون قیام محمدبن قاسم، یحیی‌بن عمربن حسین و حسین‌بن زیدبن محمد حمایت علنی کنند. ولی بنی‌عباس از امام در وحشت و هراس بوده و او را به چشم یک رهبر اجتماعی بانفوذ می‌نگریستند.
نتیجه اینکه، امام‌حسن عسکری (ع) در دوران قبل از امامت خود شاهد فشار شدید سیاسی و اقتصادی بر امام هادی (ع) و شیعیان آن حضرت و نیز مبارزه، استقامت و پایداری سیاسی و عقیدتی آن‌ها بود؛ مواردی که در دوران امامت آن حضرت تأثیر زیادی داشت. حضرت در سال ۲۴۳ با فشار متوکل عباسی به سامراء منتقل شد؛ چون تصوّر عباسیان این بود که ممکن است امامان، همانند سایر علویان با داشتن هوادارانی چند دست به قیام بزنند. از این‌رو باید تحت کنترل قرار می‌گرفتند. شرایط موجود در این دوره عملا قدرت مانوردهی و فعالیت‌های بیشتر را از حضرت گرفته بود، با این حال این بدان معنا نبود که امام حسن عسکری (ع) در حوزه‌های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی نمی‌پرداختند.
در این راستا، رساله‌ها و نامه‌هایی از امام حسن عسکری (ع) ثبت شده است که آن‌ها را برای شیعیان، برخی مناطق شیعه نشین، یا افراد عادی فرستاده اند حتی زمانی که در حصر عباسیان بودند و در نامه‌ها ضمن اشاره به معارف دینی و لزوم انجام احکام الهی، بسیاری از مسائل لازم و ضروری را یادآوری یا بر انجام برخی کار‌ها پافشاری کرده اند که برای نمونه، می‌توان از نامه امام عسکری (ع) به علی بن حسین بابویه اشاره نمود که امام در این نامه برای ایشان دعا نمودند و خداوند دعای ایشان را مستجاب نموده و شیخ صدوق را به او عطا کرده است.
بدون شک، یکی از دغدغه‌های اصلی امامان شیعه حفظ شیعیان و تربیت نیرو بوده است امام عسکری (ع) با تأسیس مرکز علمی در پی تربیت نیرو برآمده و شاگردان والامقام و ارجمندی تحویل جامعه داده اند مانند احمد بن اسحاق قمی، عثمان بن سعید عمری، حسین بن روح هر دو از نواب اربعه امام زمان (ع) عبدا... بن جعفر حمیری مؤلف کتاب الغیبة و الحیرة از کارگزاران نواب اول ودوم بوده است.
البته هدف امام عسکری (ع) ضمن تشویق نشر دهندگان و نگهبانان فرهنگ اهل بیت علیه السلام، آنان را به مناطق مختلف شیعه نشین اعزام کرده تا ضمن پاسخگو بودن به شبهات، ارتباط با شیعیان را حفظ نمایند. مبارزه با انحرافات و شبهات را نیز باید از دیگر فعالیت فکری و فرهنگی حضرت نام برد.
بخشی از فعالیت‌های علمی امام حسن عسکری علیه السلام نیز مربوط به موضعگیری‌های قاطع ایشان در برابر اندیشه‌های انحرافی صوفیان، واقفه، مفوضه و... بود که حضرت با صراحت موضع گرفته و ضمن باطل و دروغ دانستن آنان شیعیان را از انحراف حفظ می‌کردند و مناظره با کسانی که عقائد باطل داشتند و مردم را دچار شک و تردید می‌کردند؛ مانند مقابله با راهب نصرانی و مناظره و گفتمان با فیلسوف معروف عراقی بنام یعقوب بن اسحاق کندی.
در مجموع، امام حسن عسکری (ع) در عصر خود، مرجع علمی و پشتوانه فکری شیعه و فقیهان بود و راویان احادیث با عنایت ویژه‌ای سخنان و علوم آن حضرت را نقل و ثبت می‌کردند. بخصوص در زمینه فقه، پاسخ‌های آن حضرت به نامه‌هایی که حاوی سؤالات فقهی بود، زیاد است.
