نگار خلیلی، پایگاه خبری دانا، سرویس سلامت و سبک زندگی؛ تستهای تراکم استخوان (که به آنها تستهای تراکم مواد معدنی استخوان یا تستهای BMD نیز گفته میشود) با اندازهگیری بخش کوچکی از یک یا تعداد کمی از آنها، میزان استحکام استخوانهای شما را بررسی میکنند. نتایج می تواند به پزشک شما کمک کند تا بداند چگونه می توانید از پوکی استخوان و شکستگی جلوگیری کرده یا به درمان آن بپردازید.
انواع تست تراکم استخوان
دستگاه های مختلفی وجود دارد که برای سنجش تراکم استخوان استفاده می شود. دستگاه مرکزی، تراکم استخوان را در لگن، ستون فقرات و کل بدن اندازه می گیرد. دستگاه های محیطی، تراکم استخوان را در انگشت، مچ، زانو، ساق پا و پاشنه اندازه می گیرد. در ذیل به برخی تفاوت های انواع تست های تراکم استخوان اشاره می کنیم:
- DXA (انرژی جذب دوگانه اشعه ایکس) تراکم استخوان را در ستون فقرات، لگن یا کل بدن اندازه گیری می کند و معمولا در بیمارستان ها و مطب های پزشکی وجود دارد. دستگاه های مرکزی ، بزرگ هستند و میز مسطح و بازوی معلقی در بالای سرشان دارند.
- pDXA (انرژی جذب دوگانه اشعه ایکس محیطی) تراکم استخوان را در مچ دست یا پاشنه پا اندازه گیری می کند. pDXA ساختاری است جعبه مانند و قابل حمل با فضایی که برای قرار دادن پا یا ساعد برای تصویر برداری در نظر گرفته شده است. دستگاه های محیطی تراکم استخوانی را در مچ دست، انگشتان و یا پاشنه پا اندازه گیری می کنند واغلب در داروخانه ها در دسترس اند و یا در آمبولانس ها وجود دارند.
- SXA (تک انرژی جذب اشعه ایکس) تراکم استخوان را در مچ دست یا پاشنه پا اندازه گیری می کند.
- QUS (اولتراسوند کمّی) با استفاده از امواج صوتی تراکم استخوان را معمولا در پاشنه پا اندازه میگیرد.
- QCT (توموگرافی کامپیوتری کمّی) معمولا بیشتر برای سنجش تراکم استخوان در ستون فقرات مورد استفاده قرار می گیرد، اما می تواند در سایر قسمتهای بدن نیز بکار رود.
- pQCT (توموگرافی کامپیوتری کمی محیطی) برای سنجش تراکم استخوان در مچ دست بکار می رود.
- RA (جذب رادیوگرافی) از دست تصویر اشعه ایکس می گیرد.
با اطلاعاتی که از تست سنجش تراکم استخوان بدست آوردید، شما و تیم مراقبت پزشکی تان می توانید درمورد انتخاب بهترین اقدامات پیشگیرانه یا درمانی، تصمیم گیری کنید.
آیا برای بررسی درمان پوکی استخوان به آزمایش تراکم استخوان نیاز دارم؟
پزشکان در این سوال اختلاف نظر دارند. انجمن پزشکی آمریکا و سایر گروههای بزرگ پزشکی میگویند که اکثر افراد برای بررسی درمان پوکی استخوان خود در 3 سال اول نیازی به آزمایش مجدد ندارند.
تراکم استخوان با درمان، آنقدر آهسته تغییر می کند که ممکن است تفاوت ها کمتر از خطای اندازه گیری دستگاه باشد. متخصصان می گویند که اسکن های تکراری نمی توانند تفاوت بین افزایش واقعی تراکم استخوان به دلیل درمان و تغییر در نحوه اندازه گیری دستگاه را تشخیص دهند.
اما گروههای دیگر مانند بنیاد ملی پوکی استخوان، همچنان از تکرار آزمایش هر ۱ تا ۲ سال در طول درمان حمایت میکنند. از پزشک خود بپرسید که کدام گزینه برای شما مناسب است.
اکثر پزشکان 2 سال بعد از اولین بار انجام آزمایش را تکرار می کنند. آنها این کار را انجام می دهند تا ببینند آیا داروی شما موثر بوده است یا خیر.
آیا من به سنجش تراکم استخوان نیاز دارم؟
بر اساس دستورالعمل بنیاد بین المللی پوکی استخوان، چند گروه از افراد جامعه هستند که باید تست سنجش تراکم استخوان بدهند:
- همه زنان یائسه که 65 سال به پایین هستند و فاکتورهای پوکی استخوان در آنها بالاست.
- همه زنان 65 ساله و مسن تر
- زنان یائسه که شکستگی استخوان داشته اند؛ این بند اجباری نیست زیرا ممکن است درمان بدون در نظر گرفتن تراکم استخوان شروع شده باشد
- زنان با شرایط پزشکی مرتبط با پوکی استخوان. پزشک در تشخیص این مورد می تواند به شما کمک کند
- زنانی که تصمیم آنها برای استفاده از دارو ممکن است به پوکی استخوانشان کمک کند
- مردان 70 سال به بالا
- مردان بین سنین 50 تا 69 سال که فاکتورهای خطر پوکی استخوان در آنها بالاست
آیا بیمه های درمانی، سنجش تراکم استخوان را پوشش می دهند؟
بسیاری از بیمه های درمانی با توجه به ضرورت انجام این تست برای برخی از گروه های خطر در جامعه، که به آنها اشاره شد، سنجش تراکم استخوان را تحت پوشش خدمات درمانی خود دارند. اما برای برخی موارد خاص که در گروه های ذکر شده نیستند، نیاز به تایید نسخه پزشک است. بهتر است برای کسب اطلاعات بیشتر از بیمه درمانی خود سوال کنید.
آیا برای بررسی روند درمان پوکی استخوان، از تست های سنجش استخوان استفاده می شود؟
انجمن پزشکی آمریکا و برخی دیگر از سازمان های معتبر پزشکی، دستورالعملی را تبیین کرده اند که بر اساس آن تکرار تست تراکم استخوان (تصویربرداری با دستگاه دگزا) برای بررسی روند درمان پوکی استخوان در 3 سال اول شروع درمان یا پیشگیری را غیر ضروری میدانند. تغییرات تراکم استخوان با درمان های موجود بسیار کند پیش می رود. این تغییرات آن قدر کوچک هستند که در برابر خطای اندازه گیری دستگاه در فواصل زمانی کمتر از 3 سال، به چشم نمی آیند. پزشکان بر این باورند که تکرار اسکن های دگزا نمی تواند بین یک افزایش واقعی در تراکم استخوان در نتیجه درمان یا یک تغییر صرف در اندازه گیری را از خود دستگاه تشخیص دهد.
با این حال هنوز هم برخی دیگر از سازمان ها همانند بنیار بین المللی پوکی استخوان پیشنهاد می کنند تست سنجش استخوان در فواصل زمانی یک یا دو سال در طول دوره درمان، تکرار شود. در این باره با پزشکتان صحبت کنید.
پیش بینی استخوان های بد: تست های تراکم استخوان
به گزارش سلامت نیوز به نقل از وب ام دی، مدیر بالینی بنیاد ملی پوکی استخوان در واشنگتن و یک پزشک نیویورکی میگوید: «آزمایشهای تراکم استخوان پیشبینیکننده خوبی برای خطر شکستگی هستند. به حداقل رساندن این خطر مهم است، زیرا هر چه سن شما بالاتر باشد، شکستگی می تواند جدی تر باشد که اغلب منجر به بستری طولانی مدت در بیمارستان و از دست دادن طولانی مدت تحرک شما می شود.برخی از زنان در معرض خطر بیشتری برای کاهش توده استخوانی به نام پوکی استخوان هستند که در آن احتمال شکستگی استخوان ها وجود دارد.»
چه چیزی خطر پوکی استخوان را افزایش می دهد؟
- سابقه خانوادگی این بیماری
- داشتن استخوان های ظریف
- برخی شرایط پزشکی مانند آرتریت روماتوئید
- مصرف برخی داروها مانند کورتیکواستروئیدها
- عوامل سبک زندگی: مصرف الکل، ورزش کم، سیگار کشیدن،نوشیدن کولا، رژیم غذایی کم کلسیم ، فسفر و ویتامین D
چه زمانی باید اولین اسکن تراکم استخوان را انجام دهید؟
برخی از سردرگمیها در مورد این آزمایش قابل درک است زیرا توصیههای رسمی پزشکان در مورد زمان انجام آزمایش برای اولین بار با هم مطابقت ندارند.
به عنوان مثال، بنیاد ملی پوکی استخوان و همچنین انجمن متخصصان غدد بالینی آمریکا به همه زنان 65 سال به بالا و همچنین زنان و مردان پس از پنجاه سالگی که دچار شکستگی می شوند، توصیه می کند که آزمایش تراکم استخوان را انجام دهند. آنها همچنین پیشنهاد می کنند که زنان جوانی که یائسگی را پشت سر گذاشته اند و یک یا چند عامل خطر (مانند سابقه خانوادگی شکستگی ستون فقرات) دارند نیز آزمایش شوند.
لورا توسی، دکتر، مدیر برنامه سلامت استخوان در مرکز ملی پزشکی کودکان در واشنگتن، میگوید علیرغم این دستورالعملها، بسیاری از پزشکان میگویند که همه زنان متوسط و سالم باید هنگام یائسگی آزمایش تراکم استخوان را انجام دهند. او میگوید این منطقی است، زیرا از دست دادن استخوان در سالهای پس از یائسگی سرعت بیشتری میگیرد، بنابراین دریافت یک ایده اولیه از جایگاه شما با ورود به یائسگی، گزینه ای برای مقایسه اسکنهای بعدی به شما میدهد.
توسی می گوید:«برخی از زنان باید حتی زودتر این آزمایش را انجام دهند. به عنوان مثال، زنی که 40 سال یا بیشتر دارد و از «شکستگی» رنج می برد(شکستگی استخوانی که هنگام سقوط از ارتفاع ایستاده (حدود 5.5 فوت یا کمتر) رخ می دهد) باید آزمایش تراکم استخوان انجام دهد. چرا که این نوع شکستگی در استخوان های قوی رخ نمی دهد.
توسی می گوید، زنانی که برای درمان بیماری های خودایمنی مانند لوپوس از داروهای کورتیکواستروئیدی با دوز بالا استفاده کرده اند، همراه با زنانی که بیماری تیروئید دارند، باید آزمایش تراکم استخوان را نیز در نظر بگیرند، زیرا احتمالا تراکم استخوان کمتری نسبت به سایرین دارند.
