درباره پوکی استخوان بیشتر بدانید / بیماری خاموش تنها در ۲۰ درصد مبتلایان درمان می‌شود

نگار خلیلی، پایگاه خبری دانا، سرویس سلامت و سبک زندگی؛ شاید به خاطر داشته باشید که در دروه نوجوانی، والدینتان چقدر اصرار به خوردن غذاهای سالم داشتند و به نوشیدن شیر تاکید می‌کردند. این بیماری، نوعی بیماری خاموش است که با افزایش سن، بیشتر دیده می‌شود، اما ممکن است فرد مبتلا به پوکی استخوان اصلا از بیماری خود اطلاعی نداشته باشد. سوال اینجاست که علت پوکی استخوان چیست و نحوه درمان پوکی استخوان چگونه است؟

در این مطلب به سوالاتی می‌پردازیم که دانستن آن برای عموم مردم در مورد پوکی استخوان مهم است. این سوالات عبارتند از:

• استئوپروز یا پوکی استخوان چیست؟
• عوامل موثر بر پوکی استخوان کدامند؟
• علائم پوکی استخوان چیست؟
• پوکی استخوان چگونه تشخیص داده می‌شود؟
• راه‌های درمان پوکی استخوان چیست؟
• روش‌های پیشگیری از پوکی استخوان کدامند؟

با ما همراه باشید، آگاهی داشتن از این نکات مهم می‌تواند از مشکلات سختی که سنین بالا با یک زمین خوردن ساده پیش می‌آید، جلوگیری کند.

پوکی استخوان چیست؟

شاید شما هم درباره کلمه استئوپروز شنیده باشید، ولی معنا و مفهوم دقیق آن را ندانید. استئوپروز چیست؟ استئوپروز یا همان پوکی استخوان، در حقیقت به حالتی گفته می‌شود که استخوان ضعیف شده باشد یا حالت شکننده‌ای داشته باشد. منظور از شکنندگی استخوان این است که هر گونه خم شدن، فشار خفیف، افتادن و حتی سرفه می‌تواند موجب شکستن استخوان‌ها شود.

علت و عوامل موثر بر پوکی استخوان چیست؟

استخوان‌های بدن همیشه در حال تغییر هستند. این تغییرات که شامل تجزیه استخوان قدیمی و جایگزینی استخوان جدید است، در سنین جوانی با سرعت بیشتری انجام می‌شوند. اما به مرور زمان سرعت آن کاهش می‌یابد و در نتیجه استخوان‌های بیشتری در بدن از بین می‌روند. بنابراین علت پوکی استخوان می‌تواند به عوامل ژنتیکی و یا میزان توده استخوانی تشکیل شده در جوانی بستگی داشته باشد.
عوامل مختلفی وجود دارند که ممکن است موجب پوکی استخوان شوند از جمله:

• عوامل طبیعی و غیر قابل کنترل

برخی از عوامل ایجاد این بیماری مانند سن، جنسیت، نژاد، سابقه خانوادگی، استخوان بندی بدن و… خارج از کنترل شما هستند. به این معنی که شما نقش زیادی در به وجود آمدن آن ندارید! مثلا ممکن است به دلایل ژنتیکی به پوکی استخوان مبتلا شوید، یا اغلب شنیده‌اید که گفته می‌شود پوکی استخوان در زنان بیشتر از مردان دیده می‌شود و یا در صورتی هر یک از اعضای خانواده شما به پوکی استخوان دچار شده باشد، ممکن است شما نیز در معرض خطر باشید.

• سطح هورمون

گاهی اوقات علت پوکی استخوان، کم و زیاد شدن هورمون‌های خاصی در بدن است. از جمله هورمون‌هایی که منجر به پوکی استخوان می‌شوند می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

• • هورمون‌های جنسی: کاهش سطح استروژن در زنان و کاهش سطح تستوسترون در مردان ممکن است باعث ایجاد پوکی استخوان در آن‌ها شود.
  • تیروئید: مشکلات کم کاری یا پرکاری تیروئيد یکی دیگر از عواملی است که به پوکی استخوان می‌انجامد.
  • سایر غدد: فعالیت غدد فوق کلیوی و هایپرتیروئیدی نیز با این بیماری ارتباط نزدیکی دارند.

• رژیم غذایی

داشتن یک رژیم غذایی سالم می‌تواند از بسیاری از بیما‌ری‌ها پیشگیری کند. با این حال، مصرف کم کلسیم، داشتن اختلالات اشتهایی و جراحی دستگاه گوارش مانند معده و روده، می‌توانند از عوامل موثر در پوکی استخوان باشند.

• استروئیدها و داروها

در صورتی که شخصی از داروهای کورتیکواستروئید به مدت طولانی استفاده کند و یا از برخی داروها که برای مشکلات تشنج، ریفلاکس معده، سرطان و یا داروهای مخصوص پیوند اعضا هستند، بیشتر در معرض ابتلا به پوکی استخوان قرار می‌گیرد.

• مشکلات پزشکی

در صورتی که فردی به بیماری‌هایی مانند سلیاک، التهاب روده، بیماری کلیه یا کبد، سرطان، لوتوس، روماتیسم مفصلی، مولتیپل میلوما و… مبتلا باشد، ریسک ابتلای او به پوکی اسخوان بالاتر خواهد بود.

• سبک زندگی

برخی از عادت‌های نادرست در زندگی، ممکن است منجر به پوکی استخوان شوند. به عنوان مثال مصرف دخانیات، مصرف زیاد الکل و سبک زندگی کم تحرک موجب کاهش تراکم استخوان در بدن می‌شوند و در نتیجه از عوامل پوکی استخوان به شمار می‌آیند.

شایع‌ترین علائم پوکی استخوان چیست؟

متاسفانه بیماری پوکی استخوان در مراحل اولیه، هیچ علائم خاصی ندارد و به صورت کاملا خاموش در بدن پیش‌روی می‌کند و تنها با آزمایش‌های دقیق پزشکی قابل تشخیص است. اما پس از ضعیف شدن استخوان‌ها ممکن است علائمی در برخی افراد دیده شود. برخی از علائم مخفی پوکی استخوان که ممکن است در افراد مختلف دیده شوند، عبارت‌اند از:

• کمر درد بعد از شکستگی
• کاهش قد به مرور زمان
• شکستگی راحت‌تر استخوان‌ها
• قامت خمیده
• بیخوابی ناگهانی
• بیماری‌های لثه
• شل شدن دندان‌ها
• گرفتگی شبانه پاها
• داشتن ناخن‌های شکننده
• داشتن اختلالاتی در گرفتن برخی از اشیاها

روش‌های تشخیص پوکی استخوان چگونه است؟

متأسفانه تشخیص استئوپروز تا زمانی که حداقل ۳۰ درصد استخوان‌ها از بین نرفته باشند، در عکس‌برداری‌های معمولی مانند رادیوگرافی امکان‌پذیر نیست. به همین دلیل برای تشخیص پوکی استخوان از آزمایشی به نام سنجش تراکم استخوان استفاده می‌شود. در این آزمایش با استفاده از اشعه ایکس نواحی مختلفی مانند استخوان مفصل ران، ستون فقرات و غیره اسکن می‌شود. این آزمایش کاملا بدون درد بوده و شامل یک اسکنر است که از روی بدن شما عبور می‌کند. تنها کاری که باید انجام دهید این است که روی صندلی بنشینید و یا روی یک تخت دراز بکشید و منتظر بمانید تا تراکم استخوان‌های شما توسط اسکنر بررسی شود.

این اسکنر‌ها دو نوع مرکزی و محیطی دارند. در اسکنرهای مرکزی تراکم استخوان‌های ستون مهره‌ها و لگن بررسی می‌شود و در اسکنر‌های محیطی، مچ دست، مچ پا و انگشتان مورد اسکن و سنجش قرار می‌گیرند.