نگار خلیلی پایگاه خبری دانا، سرویس سلامت و سبک زندگی، بیماری ام اس سیستم عصبی را تحت تاثیر قرار داده و موجب تغییر در نحوه‌ی انتقال پیام‌ها میان مغز و قسمت‌های مختلف بدن می‌شود. بروز علائم بیماری بسته به فاکتورهایی همچون سن، جنس و… از فردی به فرد دیگر متفاوت است. به دلیل وجود هورمون‌های جنسی زنانه، خانم‌ها مشکلات خاصی را نسبت به آقایان در دوران ابتلا به ام اس تجربه می‌کنند.
علائم شایع ام اس در زنان
طبق گفته انجمن ملی مولتیپل اسکلروزیس، زنان ممکن است تا سه برابر بیشتر از مردان در معرض ابتلا به ام اس باشند. از جمله نشانه‌های متداول بیماری ام اس می‌توان به مشکلات بینایی، بی‌حسی، مشکلات مثانه، مشکلات جنسی، مشکل در راه رفتن، تاثیرات هورمونی و… اشاره نمود.
1. مشکلات بینایی
به دلیل ملتهب شدن اعصاب بینایی یا آسیب عصبی در مسیرهایی که هماهنگی بینایی و حرکت چشم را کنترل می‌کنند، افراد مبتلا به ام اس دچار مشکلات بینایی می‌شوند. خوشبختانه این مشکلات اکثرا بدون درمان برطرف می‌شوند و قابل درمان هستند.
2. بی‌حسی
بی‌حسی در صورت، بدن، بازوها یا پاها به صورت خفیف و یا شدید، در فعالیت‌های روزمره افرادِ مبتلا به ام اس شایع است. بیشتر دوره‌های بی‌حسی ناشی از ام اس بدون دارو برطرف می‌شود و معمولاً همیشگی نیستند.
3. مشکلات مثانه
مشکلات مثانه زمانی اتفاق می‌افتد که سیگنال‌های عصبی که برای عملکرد اسفنکترهای ادراری و مثانه ضروری هستند، دچار اختلال می‌شوند. ام اس ممکن است نگه داشتن ادرار را برای مثانه دشوار کند و میزان ذخیره ادرار را کاهش دهد.
4. مشکلات جنسی
این بیماری همچنین می‌تواند با آسیب رساندن به اعصاب مربوطه، مشکلات جنسی ایجاد کند. درمان قطعی برای رفع این نوع مشکلات وجود ندارد اما راهکارهایی وجود داشته که در جهت کاهش علائم، مفید واقع خواهند شد. در این خصوص می‌توانید از پزشک معالج خود کمک بگیرید.
5. مشکل در راه رفتن
افراد مبتلا به ام اس به دلیل عوامل متعددی ممکن است در راه رفتن دچار مشکل شوند. علائمی همچون سفتی و اسپاسم عضلانی، بی‌حسی، خستگی، ضعف عضلانی و از دست دادن تعادل، بر نحوه‌ی راه رفتن فرد تأثیر می‌گذارند.
6. تاثیرات هورمونی
براساس تحقیقات صورت گرفته بیماری ام اس به دلیل تغییرات هورمونی بر دوران پریودی، بارداری و یائسگی موثر خواهد بود.
ام اس و تاثیرات هورمونی در زنان
همانطور که گفتیم تغییرات هورمونی در بیماران مبتلا به ام اس موجب اثرگذاری بر دوران پریودی، بارداری و یائسگی خواهد شد:
ام اس و قاعدگی
دمای بدنِ زنان در زمانِ پیش از قاعدگی و در طول آن افزایش می‌یابد و همین موضوع بر علائم ام اس اثر می‌گذارد. علائمی مانند خستگی، افسردگی، مشکلات تعادلی و ضعف که خود می‌توانند این دوران را چالش برانگیزتر کنند.
علاوه بر این، برخی از داروهای ام اس، مانند داروهای ضد افسردگی و بتا اینترفرون نیز ممکن است بر چرخه قاعدگی تأثیر بگذارند. در مواردی این داروها باعث لکه بینی یا پریودهای نامنظم می‌شوند اما این عوارض جانبی اغلب با گذشت زمان بهبود می‌یابند.
طبق مطالعه‌ای که در مورد ارتباط بین سیکل‌های قاعدگی و تشدید بیماری ام اس صورت گرفته است زنانی که از داروهای خوراکی ضدبارداری استفاده می‌کردند کمتر از سایرین نسبت به علائم شدید، شکایت داشته‌اند.
ام اس در بارداری
در گذشته، کارشناسان معتقد بودند که بارداری می‌تواند تاثیر منفی بر ام اس داشته باشد اما اکنون به این باور رسیده‌ایم که یک خانم مبتلا به ام اس به همان میزانِ فردی که به ام اس مبتلا نیست؛ احتمال بارداری سالمی دارد.
تحقیقات انجام شده در طول سال های 2013 تا 2019 نشان داد که میزان عود ام اس در دوران بارداری احتمالاً به دلیل فعالیت هورمونی، کمتر است و بعد از آن هم شانس عود کردن بیماری 6 ماه پس از زایمان به سطح قبل از بارداری می‌رسد. همچنین مادرانی که به نوزادان خود شیر می‌دادند، 40 درصد کمتر از کسانی که شیر نمی‌دادند، احتمال عود داشتند.
به طور کلی می‌توان گفت هر فرد مبتلا باید باتوجه به شرایط و عوارضی که این بیماری بر او داشته است با مشورت پزشک معالج خود، برای بارداری اقدام کند.
تاثیر ام اس بر باروری زنان
هیچ مدرکی مبنی بر تأثیر ام اس بر باروری وجود ندارد، اما ابتلا به ام اس مستلزم برنامه‌ریزی دقیق برای باروری است. برخی از داروهای ام اس در دوران بارداری بی‌خطر هستند و ممکن است پزشک توصیه کند که درمان را متوقف کرده و برای شروع مجدد تا پس از زایمان صبر کنید.
پزشک باید در مورد نحوه‌ی قطع
مصرف دارو توصیه کند، زیرا ممکن است قطع ناگهانی برخی داروها برای بیمار خطرآفرین باشند. در این خصوص پزشکان با بررسی خطرات احتمالی بر مادر و نوزاد، ادامه یا قطع داروها را توصیه می‌کنند.
ام اس و یائسگی
درست مانند دوران بارداری، سطح هورمون‌ها در دوران یائسگی نیز تغییر می‌کند. کاهش سطح استروژن در این سن و از طرفی بالا رفتن دمای بدن، می‌تواند بر پیشرفت بیماری تأثیر منفی بگذارد. در دوران یائسگی، برخی از علائم ام اس مانند مسائل خلقی، مشکلات خواب، خستگی، مشکلات شناختی، مشکلات مثانه یا روده ممکن است شدیدتر شوند.
در این شرایط، درمان هورمونی با افزایش استروژن در بدن به بهبود این علائم کمک کرده و از برخی علائم ام اس در این دوران نیز جلوگیری می‌کند. با این حال، تشخیص اینکه آیا علائم ام اس به دلیل یائسگی تشدید شده یا فقط به عنوان یک نتیجه طبیعی از افزایش سن یا پیشرفت بیماریست؛ کار دشواری خواهد بود. تحقیقات بسیار بیشتری برای درک این رابطه لازم است.
چرا زنان بیشتر در معرض خطر ابتلا به ام اس هستند؟
زنان ممکن است بیشتر در معرض خطر ابتلا به ام اس باشند؛ این موضوع می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. یکی از دلایل آن می‌تواند سرکوب سیستم ایمنی در دوران بارداری باشد.
همچنین برخی از محققان بر این باورند که ارتباطی بین بیماری ام اس و سطح ویتامین دی برقرار است و از طرفی در نحوه‌ی پردازش ویتامین دی در بدن زنان و مردان تفاوت وجود دارد. سطوح پایین ویتامین دی هم بر خطر ابتلا به ام اس و هم بر سطح فعالیتِ بیماری در افراد تأثیر می‌گذارد. با این وجود، مطالعات بیشتری برای تأیید این امر ضروری است.
سایر محققان این نظریه را مطرح می‌کنند که کروموزوم‌های X نقش مستقیمی در عملکرد خودایمنی دارند. غیرفعال شدن کروموزوم X در زنان منجر به بروز حساسیت بیشتر نسبت به ام اس می‌شود. در این خصوص نیز تحقیقات بیشتری لازم است.
