به گزارش پایگاه خبری دانا، مرکز منطقه‌ای آموزشی و پژوهشی یونسکو (سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد) در مدیریت ریسک و تاب‌آوری زلزله برای غرب و مرکز آسیا به تازگی در پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله با حضور اعضای هیات علمی و کارکنان پژوهشگاه، جمعی از مسوولان کشوری، مقامات دفاتر سازمان ملل متحد در ایران و نمایندگان کشورهای واقع در منطقه غرب و مرکز آسیا افتتاح شد.
با توجه به میزان لرزه‌خیزی منطقه غرب و مرکز آسیا و زلزله‌هایی که برخی از آنها آثار مخرب جانی و مالی زیادی داشته‌اند، تاسیس این دفتر می‌تواند با ارائه اطلاعات و کمک‌های فنی بیشتر به متخصصان این کشورها هم به همکاری در این زمینه کمک کند و هم در درازمدت به کاهش پیامدهای خسارت‌بار زلزله‌ها منجر شود.
کامبد امینی‌حسینی در گفت‌وگو با خبرنگار گروه علم و آموزشی ایرنا در مورد اهداف تاسیس این مرکز اظهار داشت: کشورهای واقع در منطقه غرب و مرکز آسیا به عنوان کشورهایی فعال از نظر لرزه خیزی در دنیا شناخته می شوند. در سال های اخیر زلزله های ویرانگر متعددی در این منطقه به وقوع پیوسته است که برخی از آنها، تبعات جانی و مالی گسترده داشته است.
وی ادامه داد: همچنین بسیاری از این زلزله ها، نظیر زلزله ترکیه و سوریه (۶ فوریه/ ۱۷ بهمن)، در مناطق مرزی بین دو یا چند کشور رخ داده اند که سبب شده آسیب های حاصله ابعاد منطقه ای داشته باشد. بنابراین وجود یک مرکز تخصصی برای کمک به کشورهای منطقه و انجام اقدامات کاهش ریسک زلزله و ارتقای تاب آوری ضروری است و در همین راستا این مرکز تاسیس شده است.
رئیس پژوهشکده مدیریت خطرپذیری و بحران در پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله در مورد فرآیند تشکیل این مرکز توضیح داد: با توجه به توانمندی‌های پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله در موضوعات مرتبط با شناخت خطر و آسیب پذیری، همچنین مدیریت ریسک و بحران، اقدامات مرتبط با تأسیس این مرکز از سال ۱۳۹۴ آغاز و تعاملات لازم با کمیسیون ملی یونسکو و دفاتر یونسکو در تهران و پاریس انجام شد.
پس از ارزیابی توانمندی پژوهشگاه توسط کارشناسان متخصص، کمیته اجرایی یونسکو به اتفاق آرا تاسیس این مرکز را در ایران تایید کرد و پرونده به کنفرانس عمومی یونسکو ارجاع شد و در آبان ۱۳۹۸ در چهلمین کنفرانس عمومی یونسکو در پاریس با حضور مقامات کشورها (از جمله وزیر علوم وقت)، پیشنهاد جمهوری اسلامی ایران برای ایجاد این مرکز با اجماع کلیه اعضا به تصویب رسید.
امینی حسینی یادآور شد: موافقت نامه تشکیل مرکز در هیات دولت تصویب و موضوع برای تصویب نهایی به مجلس شورای اسلامی ارسال شد که اخیرا ایجاد این مرکز در مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان نیز به تصویب و تایید رسید. این مرکز در نهایت به عنوان پنجمین مرکز منطقه ای یونسکو در حوزه علوم زمین و دومین مرکز منطقه ای زلزله ۲۴ اسفند ۱۴۰۱ با حضور مسوولان و اعضای هیات علمی پژوهشگاه افتتاح شد.
وظایف اصلی مرکز منطقه‌ای
وی در مورد وظیفه اصلی مرکز منطقه‌ای اظهار داشت: با توجه به موافقتنامه جمهوری اسلامی ایران و یونسکو، مهم ترین وظایف این مرکز عبارت است از ارائه خدمات فنی و تخصصی در زمینه کاهش ریسک زلزله و ارتقای تاب‌آوری در برابر زلزله های احتمالی به کشورهای واقع در غرب و مرکز آسیا براساس ویژگی‌های کالبدی، اجتماعی‌اقتصادی و فرهنگی این کشورها تسهیل همکاری های بین المللی در زمینه ایمنی در برابر زلزله و مخاطرات طبیعی.
دانشیار پژوهشکده مدیریت خطرپذیری و بحران ادامه داد: همچنین از دیگر وظایف این مرکز می توان به تدوین طرح های جامع مدیریت بحران، تقویت ظرفیت ها و توانمندی های ملّی تا منطقه ای در زمینه کاهش ریسک زلزله، برگزاری دوره های آموزشی و تحصیلی جهت ارتقای آگاهی عمومی و تخصصی در منطقه و همکاری با کشورهای منطقه در اجرای پروژه ها و فعالیت های آموزشی مشترک (نظیر اجرای مانورهای منطقه ای زلزله) اشاره کرد.
امینی حسینی یادآور شد: این مرکز توان ارائه خدمات تخصصی در زمینه کاهش ریسک زلزله و مدیریت بحران را به تمام کشورهای منطقه از جمله ایران دارد. با توجه به میزبانی جمهوری اسلامی ایران از این مرکز، طبیعتا از توانایی‌های موجود مرکز با سهولت بیشتری برای کشور می‌توان استفاده کرد و امیدواریم امکان برقراری ارتباط موثر با نهادهای اجرایی در این رابطه فراهم شود تا نیازهای علمی - تخصصی این دستگاه ها شناسایی و جهت رفع آنها تلاش شود.
وی درمورد اینکه آیا این مرکز برای پیش بینی زلزله و توسعه شبکه‌های لرزه‌نگاری نیز فعال خواهد بود یا خیر، گفت: موضوع پیش بینی زلزله در حال حاضر در اولویت کاری این مرکز نیست؛ زیرا موضوعی تحقیقاتی است و هنوز به مرحله عملیاتی نرسیده است.
رئیس پژوهشکده مدیریت خطرپذیری و بحران در پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله افزود: با این حال توسعه شبکه های لرزه نگاری در سطح منطقه و برقراری ارتباط بین این شبکه ها در راستای اهداف مرکز منطقه‌ای آموزشی و پژوهشی یونسکو در مدیریت ریسک و تاب‌آوری زلزله است. این امر باعث می‌شود رویدادهای لرزه ای با دقت بیشتری شناسایی شود. همچنین توسعه سامانه های ارزیابی سریع خسارات و تلفات زلزله از دیگر موضوعات اولویت دار در این مرکز خواهد بود زیرا برای کمک به تصمیم گیری مدیران بحران اهمیت زیادی دارد. توسعه سامانه های هشدار سریع نیز در این رابطه مورد توجه خواهد بود.
امینی حسینی درمورد پوشش کشورهای منطقه توسط این مرکز اظهار داشت: حدود ۲۳ کشور در منطقه تحت پوشش مرکز مرکز منطقه‌ای آموزشی و پژوهشی یونسکو در مدیریت ریسک و تاب‌آوری زلزله هستند که از سمت شمال در برگیرنده کشورهای آسیای میانه نظیر ترکمنستان، قزاقستان و تاجیکستان، جمهوری آذربایجان و ارمنستان، از شرق به کشورهای افغانستان و پاکستان، از غرب به کشورهایی نظیر ترکیه، عراق، اردن، لبنان و سوریه و از جنوب به کشورهای حاشیه خلیج فارس و شبه جزیره عربستان محدود می شود.
همکاری دانشمندان مختلف با مرکز منطقه‌ای آموزشی و پژوهشی یونسکو در مدیریت ریسک و تاب‌آوری زلزله
وی درخصوص دانشمندان همکار با این مرکز نیز گفت: به دلیل ارتباطات قوی پژوهشگاه زلزله‌شناسی با کشورهای صاحب نام در حوزه زلزله و مدیریت بحران، امکان استفاده از ظرفیت های تخصصی این کشورها برای اجرای برنامه های مرکز وجود دارد. تعاملاتی در این زمینه با برخی کشورها نظیر آلمان، فرانسه، ایتالیا، روسیه، ژاپن و دیگر از کشورها در حال انجام است و تلاش می شود از ظرفیت این مرکز برای تسهیل همکاری بین المللی در رابطه با موضوع زلزله استفاده شود. متخصصان یونسکو نیز براساس موافقتنامه طرفین، امکان مشارکت در فعالیت های اجرایی این مرکز را دارند.
یونسکو در قالب حمایت های فنی-تخصصی همچنین تسهیل استفاده از منابع بین المللی برای فعالیت های این مرکز مشارکت دارد. پژوهشگاه نیز ضمن در اختیار گذاشتن فضا و نیروی انسانی، نقش محوری در پیشبرد اهداف مرکز دارد. اما مهمترین منابع مالی مورد نیاز برای فعالیت های این مرکز از طریق ارایه خدمات تخصصی و آموزشی به کشورها منطقه تامین خواهد شد.
این متخصص مدیریت خطرپذیری تاکید کرد: ایجاد این مرکز در شرایط فعلی، دستاوردی برای کشور است. تنها تعداد معدودی از کشورهای پیشرفته در سال‌های اخیر موفق به اخذ موافقت یونسکو برای ایجاد چنین مراکزی شده‌اند. تصویب راه اندازی این مرکز در ایران، معرف توانمندی پژوهشگاه و از اهمیت زیادی برخوردار است. در شرایط فعلی که تحریم‌های ظالمانه علیه کشور اعمال و امکان ارائه خدمات منطقه‌ای محدود شده است، ایجاد این مرکز، می‌تواند ظرفیت‌های مضاعفی برای کشور ایجاد کند تا با ارائه خدمات علمی و فناوری، محوریت فعالیت‌ها و خدمات مدیریت ریسک و بحران زلزله را در سطح منطقه در دست بگیرد و منشأ تحولات بزرگی شود.
امینی حسینی ادامه داد: حوزه نفوذ و دامنه فعالیت این مرکز هم از بُعد محدوده جغرافیایی تحت پوشش (غرب و مرکز آسیا) و هم از بعد حرفه‌ای (آموزش، پژوهش و ارائه خدمات مهندسی در زمینه ریسک و تاب‌آوری) گسترده و حوزه فعالیت‌های آن نیز مورد نیاز تمام کشورهای منطقه است. همچنین امکان استفاده از تجارب سی ساله و ظرفیت‌های انسانی و تجهیزاتی موجود در پژوهشگاه برای تسریع و تسهیل فعالیت‌های این مرکز فراهم است.
وی تصریح کرد: شروع فعالیت این مرکز از نقطه صفر نخواهد بود و با استفاده از ظرفیت پژوهشگاه، امکان فعال شدن به سرعت را در سطح منطقه دارد. بنابراین، به نظر می رسد ارزش افزوده ایجاد شده توسط این مرکز می‌تواند باعث رشد کشور در حوزه کاهش ریسک و مدیریت بحران شده و نقطه قوتی برای ارائه خدمات علمی و کاربردی توسط جمهوری اسلامی ایران در سطح منطقه باشد.
