شرکت‌های دانش‌بنیان و واحدهای فناور مستقر در پارک‌های علم و فناوری در سال ۱۴۰۱ نه‌فقط از نظر تعداد افزایش یافتند؛ بلکه با رشد میزان فروش محصولات نیز سهم بیشتری در چرخه اقتصاد کشور ایفا کرده‌اند.
به گزارش پایگاه خبری دانا، «استحکام درونی ملت ایران» مهم‌ترین گزاره‌ای بود که رهبر انقلاب در دیدار نوروزی امسال در حرم امام رضا (علیه السلام) تبیین و موشکافی کردند، به قرار یک سنت دیرینه سخنرانی سال نو در مشهد مقدس و سخنرانی در سالگرد ارتحال امام (ره) ذیل مجموعه بیانات جمع‌بندی و ناظر به چشم انداز کلی حرکت ملت ایران است که به رسم هرسال این بار هم در اولین روز بهار ۱۴۰۲ توسط رهبر حکیم انقلاب ترسیم شد.
یکی از نکات کلیدی دیدار نوروزی سال جدید برشمردن نشانه‌های این استحکام درونی بود که رهبر انقلاب در این زمینه به پیشرفتهای بزرگ ملّت ایران اشاره کردند و گفتند که «نمیخواهند بگذارند این حرفها تکرار بشود. دشمن از تکرار این حرفها، از بیان این حرفها بشدّت ناراحت و ناراضی است امّا واقعیّت است. ما پیشرفتهایی پیدا کرده‌ایم که همه این پیشرفتها در دوران تحریم بود، در دوران محاصره‌ی اقتصادی بود».
ایشان مانند همیشه پیشرفت در زمینه علم و فناوری را یکی از مصادیق اصلی این پیشرفت با وجود تحریم‌ها دانسته و فرمودند «در چنین شرایطی ملّت ایران پیشرفت پیدا کرد. در حوزه‌ی علم پیشرفت پیدا کرد، در حوزه‌ی فنّاوری پیشرفت پیدا کرد، در بعضی از حوزه‌های علمی در ردیفهای اوّل دنیا قرار گرفت؛ یک جا جزو پنج کشور اوّل دنیا، یک جا جزو ده کشور اوّل دنیا، یک جا جزو سه کشور اوّل دنیا؛ در بین دویست کشور. پیشرفتهای علمی ما، پیشرفتهای فنّاوری ما این‌جوری است؛ در نانو، در زیست‌فنّاوری، در بخشهای مختلف؛ در بخش سلامت، پیشرفتهای ایران از بسیاری از کشورهای پیشرفته‌ی دنیا بهتر بوده؛ در قضیّه‌ی کرونا این قضیّه خودش را نشان داد؛ در بخش هسته‌ای، در بخش هوافضا، در بخش دفاعی؛ که این [پیشرفت] بخش دفاعی را همه‌ی آنها دارند میگویند و اعتراف میکنند؛ برای اینکه بتوانند یک آتویی علیه جمهوری اسلامی درست کنند، اعتراف میکنند که ایران از لحاظ دفاعی، از لحاظ تسلیحات جلو رفته. در بخش زیست‌فنّاوری، پیشرفت فراوان [داشته‌ایم]. دنیا ما را تحسین کرد، دانشمندانِ دنیا دانشمندانِ ما را تحسین کردند، دانشمندان جوان ما را تحسین کردند».
خبرگزاری ایرنا، در سلسله گزارش‌هایی به بررسی مصداقی و جزیی پیشرفتهای مورد اشاره رهبر انقلاب پرداخته است که در ادامه از نگاهتان می‌گذرد.
ایجاد معاونت فناوری، برای تسهیل کاروبار دانش‌بنیان‌ها
راه‌اندازی معاونت فناوری و نوآوری در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در برنامه چهارم و پنجم توسعه کشور (از ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۴) در دستور کار بود که در دولت سیزدهم و با هدف حمایت از توسعه کارآفرینی و نوآوری در دانشگاه‌ها محقق شد.
معاونت فناوری و نوآوری وزارت علوم مواردی همچون توسعه زیست‌بوم فناوری و نوآوری با محوریت پارک‌های علم و فناوری، هدایت پژوهشگاه‌ها به سمت پژوهش و توسعه فناوری‌های مساله‌محور و تقاضامحور، شبکه‌سازی در زیست‌بوم نوآوری وزارت علوم و پیوند آن به بازیگران کلیدی ملی و بین المللی و طراحی، پایش نظام ملی نوآوری با تمرکز بر زیست‌بوم نوآوری، شبکه‌سازی و تقویت دیپلماسی بین‌المللی و تاسیس پارک علم و فناوری بین‌المللی را نیز دنبال می کند. این معاونت یک سال و سه ماه بعد از تاسیس، دستاوردهای مختلفی داشته است که مهم‌ترین آن افزایش اشتغال دانش‌بنیان در پارک‌های علم و فناوری است.
این معاونت ۲۰ ماموریت دارد که حل معضل بیکاری فارغ‌التحصیلان، حمایت از توسعه عدالت محور، توسعه زیست بوم نوآوری، تعامل و هم افزایی و اجتناب از موازی کاری از جمله این ماموریت‌ها است.
معاون فناوری و نوآوری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری همزمان با سالروز تاسیس این معاونت با اشاره به وجود ۵۱ پارک علم و فناوری در کشور اظهار داشت: در حال حاضر ۱۱ هزار و ۹۰۰ واحد فناور داریم. کل شرکت های دانش بنیان در کشور هفت هزار و ۷۳۵ شرکت است (تعداد این شرکت‌ها اکنون به هشت هزار و ۲۶۰ شرکت رسیده است) و ۲۱۳۰ شرکت دانش بنیان در پارک‌ها مستقر هستند.
علی خیرالدین گفت: شرکت‌های دانش‌بنیان مستقر در پارک‌ها ۱۱۱ هزار شغل ایجاد کرده اند، در سال گذشته ۴۱ هزار شغل دانش‌بنیان در پارک‌ها ایجاد شده بود که این آمار رشد ۶۰ درصدی را نسبت به سال قبل نشان می دهد و فروش شرکت‌های دانش‌بنیان و واحدهای فناور مستقر در پارک‌ها نیز به ۲۶ هزار میلیارد تومان در سال افزایش یافته است.
وی استقرار ۹۰۰ شرکت دانش‌بنیان نوع سه در پارک‌های فناوری، ایجاد ۲۶۳ مرکز رشد و ۱۱ هزار و ۹۰۰ واحد فناور را در این مراکز از دیگر زیرساخت‌های توسعه فناوری نام برد و افزود: ایجاد پنج پارک فناوری دستگاهی و ۱۲ پارک دانشگاهی از دیگر اقدامات در این حوزه است.
بهبود شاخص نوآوری در کشور
معاون فناوری و نوآوری وزارت علوم همچنین بهبود شاخص نوآوری را از دیگر دستاوردهای کشور در زمینه فناوری دانست و افزود: رتبه ایران در شاخص نوآوری در سال ۲۰۱۴ در جایگاه ۱۲۰ بوده است. در سال ۲۰۲۱ این رتبه شصت و در سال ۲۰۲۲ پنجاه و پنج گزارش شده است.
طرح تانا (توسعه اکوسیستم نوآوری استان‌ها) یکی دیگر از برنامه‌های این معاونت است که در دانشگاه‌های مختلف پیگیری شده. بر اساس طرح تانا، پارک‌های علم و فناوری مشکلات نیازها همچنین توانایی‌های فناوری هر استان را شناسایی میکنند. سپس نشست‌های تخصصی در خصوص راهکارهای حل مشکلات برگزار و زمینه دیدار دستگاه‌های دارای نیاز و دستگاه‌های ارائه دهنده راهکار را فراهم میکنند. همچنین با برگزاری نمایشگاه‌های فناورانه، دستاوردهای شرکت‌های دانش‌بنیان را داخل استان‌ها به نمایش می‌گذارد.
براساس بخش سوم رویداد تانا، پارک های علم و فناوری زمینه انعقاد قرارداد میان بخش عرضه که محققان و شرکت های دانش بنیان هستند و بخش تقاضا که صنعت و دستگاه‌های اجرایی هستند را فراهم کرده، به رفع موانع پیش روی اجرای قرارداد کمک می کنند و گزارش نهایی اجرای پروژه را تهیه می کنند. تاکنون پارک‌های مختلف دانشگاهی شامل پارک علم و فناوری هرمزگان، پارک دانشگاه صنعتی امیرکبیر و پارک علم و فناوری استان اردبیل میزبان رویداد تانا بوده اند.
گسترش پارک‌های علم و فناوری فعال در زمینه کشاورزی نیز از دستاوردهای این معاونت است که به گفته مدیرکل دفتر پشتیبانی امور فناوری و نوآوری وزارت علوم اکنون ۷۰۰ شرکت دانش بنیان در حوزه کشاورزی فعالیت میکنند.
اعطای مجوز تاسیس سه پارک علم و فناوری؛ شامل پارک علم و فناوری دانشگاه امام حسین (ع)، پارک علم و فناوری دانشگاه کاشان و پارک علم و فناوری دانشگاه علم و صنعت و موافقت با تاسیس اندیشکده «بانوان و تحکیم خانواده» در وزارت علوم از دیگر فعالیت‌ها برای تسهیل در امور دانش‌بنیان‌ها در رشته‌های مختلف و علوم انسانی بوده است.
سامانه نان؛ اطلاع‌رسانی نیازها و ظرفیت‌های فناورانه
این معاونت به عنوان یکی از کلیدی‌ترین اقدامات، «سامانه نان» را که از آغاز به کار معاونت فناوری و نوآوری برای راه‌اندازی آن تلاش شده بود؛ روز ۱۰ اردیبهشت رونمایی کرد. سامانه نان سامانه‌ای برای صاحبان صنایع، شرکت‌های دانش‌بنیان، نهادها و وزارتخانه‌ها است تا اگر نیازی دارند آن را در نان ثبت کنند و پژوهشگران و دانشمندان هم از طرف دیگر ایده خود را در پاسخ به آن نیاز وارد سامانه کنند.
سامانه نان ۱۰ اردیبهشت با حضور خبرنگاران رونمایی شد و تاکنون هفت هزار و ۵۷۱ نیاز و ۶۹۹ طرح و پیشنهاد در آن ثبت شده است و به این شکل به ایده‌های فناورانه جهت می‌دهد تا در راستای رفع نیازهای اصلی ارائه شود. این سامانه اکنون کامل‌تر هم شده و بخشهای دیگری همچون خاص (خاستگاه آموزشی صنایع و مشاغل) و جان (جریان اقتصاد نوین) و دانا (درگاه آشنایی با نخبگان) را نیز دربرمی‌گیرد.
