خشم یکی از جلوه‌های رفتاری هر فردی در زندگی است، اما این نوع رفتار به ویژه در سنین پایین کمی غیرعادی به نظر می‌رسد. برای همین روان شاسان می‌گویند نوجوان‌ها از نصیحت خوششان نمی‌آید، اما به مسائل روان شناسی بسیار علاقه‌مند هستند. پس با شناخت برخی موراد روانشناسانه می‌توان به آن‌ها کمک کرد.
محمد شیرزاده، پایگاه خبری دانا، سرویس سبک زندگی؛ همه ما پدر و مادرها شاید بتوانیم یک لیست بلندبالا از نیازمندی‌ها و علاقه مندی‌های خودمان یا کودکمان، بسازیم، اما چیزی که معمولاً از چشم همه ما پنهان می‌ماند، مهارت‌های ارتباطی کودکمان با محیط اطرافش است.
این مهارت‌ها در هیچ مدرسه و کلاسی آموزش داده نمی‌شود و یک قسمت بزرگ آن را، مدیریت هیجان تشکیل می‌دهد. کودکان در حالت معمول، زمانی که هیجان‌های مختلف را تجربه می‌کند، دقیقاً نمی‌فهمد چه اتفاقی افتاده است. برای رفع این سردرگمی، کودک نیاز به راهنمایی دارد که پیچ و خم‌های مسیر احساسی و هیجانی را به او نشان دهد و بگوید: «ترس نداره که! این طبیعیه که این هیجان رو تجربه می‌کنی. مهم اینه که بفهمیم باید باهاش چه طور رفتار کنیم. من بلدم و بهت نشونت می‌دم». در این حالت والدین به عنوان مهم‌ترین راهنماهای فرزندان، باید از فوت و فن ابراز و کنترل صحیح این هیجان‌ها آگاه باشند.
چرا فرزندمان خشمگین می شود؟
متخصصان می گویند رفتار پرخاشگرانه بخشی از مراحل رشد کودکان نوپاست؛ در این سنین کودک در سخن گفتن پیشرفت کرده و میل شدید به استقلال دارد، اما توانایی کامل کنترل احساسات خود از جمله تکانه خشم را ندارد و در موقعیت هایی مانند خستگی، ناکامی، ناامیدی، حتی گرسنگی و تشنگی یا هر احساس مبهم دیگری که برایش ایجاد شود، عکس العمل فیزیکی و نافرمانی نشان می دهد.
باید توجه داشت کودکان نمی توانند درک درستی از محیط اطراف خود داشته باشند و با داشتن احساسات قوی، وسیله کافی برای ابراز ناامیدی را ندارد. به همین علت دچار عصبانیت شدید می شود و به دیگران حمله کرده و با تنها وسیله دفاعی اش به یعنی کتک زدن به دیگران آسیب می رساند.
بر اساس مطالعات صورت گرفته دلایل زیادی برای عصبانی‌شدن کودک شما می‌تواند وجود داشته باشد ازجمله:
- عصبانی‌بودن و مشاجرۀ سایر اعضای خانواده به خصوص پدر و مادر؛
- مشکلات کودک با دوستان یا اطرافیان خود؛
- اذیت و آزار کودک توسط کودکان قلدر در مدرسه یا محله؛
- تکالیف و امتحانات مدرسه؛
- احساس ترس و اضطراب درمورد چیزی؛
- تغییرات هورمونی در دوران بلوغ و نزدیک به آن؛
- و….
گاهی اوقات ممکن است دلیل عصبانی بودن کودک به وضوح مشخص نباشد، بنابراین لازم است که با او صحبت کنید تا متوجه شوید که چه چیزی باعث شده است که کودک شما تا این حد عصبانی و خشمگین باشد.
چگونه خشم فرزندم را کنترل کنم؟
در نوجوانی چگونه به فرزندمان یاد دهیم خشم خود را مدیریت کند؟ نوجوان‌ها از نصیحت خوششان نمی‌آید اما به مسائل روان شناسی بسیار علاقه مند هستند.
به همین دلیل می‌توان تحت عنوان یک تست روان شناسی و در قالب یک بازی این فرآیند را در حضور همه اعضای خانواده پیاده کنیم.
اول یک موقعیت عصبانی شدن برای نوجوانمان تصویر می‌کنیم. مثلا وقتی می‌بینی خواهر کوچکت سر کشوی روسری‌هایت رفته و همه را به هم ریخته و روسری صورتی ر ا که دوست داری، بی اجازه برداشته و سر کرده است. برای خود، پدر و بچه‌های دیگر هم موقعیتی را تصویر کنید.
بعد می‌پرسیم در مرحله اول چه احساسی درونت شکل می‌گیرد؟ در مرحله دوم در چهره‌ات چه حالتی ایجاد می‌شود؟ در مرحله سوم، چه رفتاری را انجام می‌دهی؟ بعد با خود فکر کنید، در این ماجرا چه چیزی تو را خشمگین کرده؟
فایده این بازی این است که فهرستی از چیزهایی که همه اعضای خانواده را خشمگین می‌کند، بدست آوردیم. این را به دیوار خانه بزنیم و بالایش بنویسم «همدیگر را عصبانی نکنیم!». با این راهکار زمینه ایجاد خشم در خانه را کم می‌کنیم.
اما اگر به هر دلیلی موقعیت عصبانی شدن فراهم شد، اگر مرحله دوم را مدیریت کنیم، یعنی وقتی عصبانی شدیم، سعی کنیم حالت چهره خود را تغییر ندهیم، حالت خشم درونی هم مدیریت می‌شود.
به جای تنبیه فرزندتان را آرام کنید
نکته قابل توجه اینکه در مواقع عصبانیتِ فرزندتان، آرام باشید زیرا آرامش شما به آرام کردن او کمک می کند و او از شما می آموزد که احساس های منفی خود را کنترل کند. هیچ وقت در مواقع عصبانیت کودک صدا خود را بالا نبرید و او را تنبیه فیزیکی نکنید.
کودک باید یاد بگیرد هنگامی که عصبانی می‌شود با این عصبانیت کنار بیاید و بتواند آرام شود. یکی از مؤثرترین راه‌ها برای اینکه چگونه خشم کودک را کنترل کنیم، این است که هنگام عصبانیت کودک را در موقعیت متفاوتی قرار دهید.
در واقع جداکردن کودک از محیط و آن چیزی که باعث بروز تنش در او شده است باعث دورشدن او از آن احساس عصبانیت نیز می‌شود.
شما می‌توانید وقتی کودک عصبانی شد او را به انجام فعالیتی خاص موظف کنید یا اجازه دهید که در اتاقش یک فعالیت آرام مانند نقاشی‌کشیدن انجام دهد.
در واقع برای اینکه چگونه خشم کودک را کنترل کنیم، باید در وهلۀ اول کودک خود را بشناسیم. ممکن است کارهایی که موجب آرام‌شدن یک کودک شود در کودک دیگر اثری نداشته باشد.
سعی کنید با کودک خود درمورد اینکه چه چیزی او را آرام می‌کند صحبت کنید. هنگام عصبانی‌شدن و پیش از طغیان عصبانیت، هرچه زودتر، بتوانید کودک را آرام کنید نتیجه بهتر خواهد بود.
