با گذر زمان نوع نیازهای افراد جامعه تغییر می‌کند و کسب‌وکارهای جدیدی خلق می‌شوند. حالا در این میان رشد فناوری به ظهور کسب‌وکارهای جدید تنوع و سرعت داده است و کارشناسان معتقدند که وزارت آموزش و پرورش باید مسیر هدایت تحصیلی دانش آموزان را متناسب با تغییر شرایط کسب‌وکار به‌روزرسانی کند.
به گزارش پایگاه خبری دانا وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی پیشنهاد داد که با توجه به اینکه این وزارتخانه در معاونت‌های مرتبط به حوزه کار، بازار اشتغال را رصد می‌کند، وزارت آموزش و پرورش برای به‌روز کردن رشته‌های هنرستان‌ها و مراکز فنی و حرفه‌ای از داده‌های پژوهشی این نهاد استفاده کند. محمدعلی چمنیان، نایب‌رئیس کمیسیون کسب‌وکارهای دانش‌بنیان اتاق بازرگانی ایران با بیان اینکه رشته‌های تحصیلی باید با بازار کار به‌روز شود عنوان کرد که بازنگری در رشته‌های هنرستان‌ها و مراکز فنی و حرفه‌ای باید مورد توجه قرار بگیرد.
همچنین منصور مجاوری، کارشناس حوزه آموزش و پرورش معتقد است خانواده‌ها نگران اشتغال فرزندانشان هستند و از همین رو از رشته‌های هنرستانی و فنی و حرفه‌ای استقبال نمی‌کنند. امیر سیاح، کارشناس حوزه کسب‌وکار معتقد است تغییر و تحولات مشاغل در بازار کار متناسب با رشد فناوری باید باشد و متناسب با ظرفیت‌ها و منابعی که در کشور وجود دارد رشته‌های تحصیلی و به‌تبع آن کسب‌وکارهای جدیدی شکل بگیرد. بانکی پور، عضو کمیسیون فرهنگی مجلس هم معتقد است تجربه طرح کاد که در گذشته بود، ایراداتی داشت اما از اساس خوب بود.
وزارت کار باید تسهیلات لازم برای اشتغال فارغ‌التحصیلان هنرستانی فراهم کند
سیدصولت مرتضوی، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در گفت‌وگو با پانا با اشاره به ارتباط نزدیک و خوب وزارت کار با وزارت آموزش و پرورش، عنوان کرد: «اصل بر آموزش است و اگر آموزش، کاربردی باشد قطعاً فرد آموزش‌دیده وارد بازار کار می‌شود. دانش‌آموزانی که آموزش‌های فنی و حرفه‌ای را دیده‌اند، چه در هنرستان‌ها چه در سایر مراکز این نهاد قاعدتاً به امید ورود به بازار کار وارد رشته‌های تحصیلی مختلف شده‌اند و وزارت کار مأموریت دارد که تسهیلات لازم را برای سرمایه اولیه‌شان به‌منظور ایجاد اشتغال فراهم کند.»
مرتضوی با اشاره به اینکه برخی از رشته‌هایی که در مدارس ارائه می‌شود ممکن است چندان بازار کاری در شرایط فعلی در جامعه نداشته باشد، گفت: «وزارت کار می‌تواند برای به‌روز شدن رشته‌هایی که در مدارس و آموزشگاه‌ها ارائه می‌شوند با وزارت آموزش و پرورش همکاری کند و داده‌های پژوهشی که معاونت‌ها برای رصد بازار کار انجام داده‌اند در اختیار این وزارتخانه قرار دهد. محتوای آموزشی مدارس باید متناسب با دانش روز باشد تا در بازار کار کاربردی باشد.»
متناسب با نیاز کشور باید کسب‌وکارهای جدیدی شکل بگیرد
امیر سیاح، کارشناس حوزه کسب‌وکار نیز در گفت‌وگو با پانا درباره تغییر و تحولاتی که در تعریف مشاغل در حال رخ دادن است، اظهار کرد: «سرعت تغییر مشاغل متأثر از فضای فناورانه کشور، بالاست و این طبیعی است اما این روند باید به‌گونه‌ای جلو برود که به نفع کشور باشد و متناسب با ظرفیت‌ها و منابعی که در کشور وجود دارد کسب‌وکارهای جدیدی شکل بگیرد.»
سیاح درباره اثرگذاری مدارس در تغییر و تحولات مشاغل در آینده گفت: «با توجه به اینکه مدرسه اولین جایی است که افراد در سنین کم با موضوع شغل آشنا شده و مهارت‌هایی را کسب می‌کنند و در مسیر هدایت تحصیلی به سمت شغل آینده‌شان هدایت می‌شوند، ازاین‌جهت مراکزی مانند هنرستان‌ها یا مراکز و فنی حرفه‌ای ضرورت دارد که بازنگری در رشته‌های تحصیلی که ارائه می‌کند داشته باشد.»
این کارشناس حوزه کسب‌وکار گفت: «هدایت استعدادیابی کسب‌وکاری باید از نوجوانی آغاز شود برای مثال درس حسابداری بعدها در زندگی همه افرادی که به‌نوعی وارد بازار کار می‌شوند کاربرد دارد اما در دبیرستان چنین واحد درسی به‌صورت عمومی ارائه نمی‌شود. پس باید همان رشته‌هایی که ارائه می‌شود مجدد بازخوانی شوند و کاربردی‌تر و عمومی‌تر برای همه دانشآموزان ارائه شود.»
وی با اشاره به حضور کمرنگ اقتصاددان‌ها در نهاد آموزش و پرورش گفت: «رساله‌های بسیار زیادی در این موضوع در دانشکده‌های اقتصاد وجود دارد که در حوزه کسب‌وکارهای جدید و راه‌های ارائه آن پژوهش شده است. مرکز مطالعات آموزش و پرورش می‌تواند از کارشناس‌هایی که در این حوزه مطالعه داشته‌اند مشورت بگیرد و رشته‌های به‌روزتری را برای دانش آموزان ارائه کند. قطعاً دانش آموزان هم استقبال می‌کنند و صرفاً به رشته‌های نظری وارد نمی‌شوند.»
باید آموزش و پرورش تمرکزش را روی مهارت‌آموزی بگذارد
امیرحسین بانکی‌پور فرد، عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی هم در گفت‌وگو با پانا با اشاره به اهمیت مهارت‌آموزی دانشآموزان گفت: «مهارت‌های حرفه‌ای و مهارت‌های زندگی هر دو مهم است و باید آموزش و پرورش از هردو نهایت استفاده را ببرد ولی آنچه تجربه شده نشان می‌دهد سال‌ها درس خواندن بچه‌ها در نظام آموزشی ما نه آن‌ها را برای زندگی آماده کرده است و نه برای کار حرفه‌ای و فقط دایره‌ای از محفوظات شان افزایش یافته است. البته ناگفته نماند در سال‌های اخیر آموزش و پرورش برای ایجاد تغییرات گام‌هایی برداشته است.»
بانکی پور با اشاره به اهمیت کارآموزی در دوران نوجوانی برای دانشآموزان اظهار کرد: «سال‌ها دانشآموزان ما در مسیر دانش عمرشان می‌گذرد اما اگر در کنار این دانش، مهارت‌های فنی و زندگی را هم بیاموزد قطعاً بیشتر و بهتر برای زندگی آماده می‌شوند.»
وی افزود: «آموزش و پرورش ما باید تمرکزش را روی کارآموزی بگذارد. باید بین بخش خصوصی و آموزش و پرورش قرارداد بسته شود و کارگاه‌هایی گذاشته شود و اصناف و دانش آموزان در فرصت یک ماه از تابستان باهم ارتباط مستمر داشته باشند. این مهم باید اصل باشد و البته تحت نظارت آموزش و پرورش باشد. درواقع به جای اینکه تابستان دوباره خانواده بچه‌ها را به کلاس‌های مختلف ببرند باید یک ماه دانش‌آموز موظف باشد به‌عنوان واحد درسی متناسب بامهارتی که آموزش دیده است برود و در کارگاهی کار کند.»
عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی با اشاره به طرح‌های خوب گذشته آموزش و پرورش برای بالا بردن مهارت شغلی دانشآموزان اظهار کرد: «تجربه‌ای هم درگذشته داشتیم که مفید بود و متأسفانه رها شد. حدود 30 سال پیش طرح کاد را داشتیم و دانشآموزان هفته‌ای یک روز می‌رفتند و در یک محیطی کار می‌کردند این طرح اگرچه ایراداتی داشت اما در اساس خوب بود. در شرایط کنونی هم می‌شود در قالب طرح کاد و هم استفاده از فرصت تابستانی برای مهارت‌آموزی شغلی دانشآموزان اقدام کرد. آموزش مهارت حرفه‌ای چه در مدارس و چه در سربازخانه و دانشگاه‌ها باید اصل باشد.»
دلایل استقبال کم از رشته‌های فنی مدارس
منصور مجاوری، کارشناس حوزه آموزش و پرورش نیز در گفت‌وگو با پانا درباره چرایی استقبال کم دانشآموزان از رشته‌های فنی و حرفه‌ای در مدارس گفت: «علت اینکه دانشآموزان از برخی رشته‌های دانشگاهی استقبال بیشتری دارند، این است که با کمترین هزینه می‌توانند به آن برسند ولی رشته‌های فنی گاها در دانشگاه‌ها سخت و هزینه‌بر هستند و جذب مناسب ندارند. همین موضوع بر انتخاب رشته دانش‌آموز در دوران مدرسه تأثیرگذار است.»
این کارشناس حوزه آموزش و پرورش دلیل دیگر اقبال کم دانشآموزان از رشته‌های فنی را به بازار کار مرتبط دانست و گفت: «مسئله دیگر اشکالی است که در بعد اشتغال افراد وجود دارد. آیا تمام دانش‌آموختگان فنی و حرفه‌ای جذب بازار کار شده‌اند. وقتی اشتغال صنایع محدودیت دارد و منابع در بستر آموزش محدود است، خانواده‌ها نگران هستند که دانشآموزان خود را به هنرستان بفرستند.»
این کارشناس حوزه آموزش و پرورش عنوان کرد: «اگر دولت‌ها بتوانند اعتبار مورد نیاز برای تجهیز هنرستان‌ها و کارگاه‌های فنی را تأمین کنند و آموزش و پرورش بتواند آموزش‌های خوبی را ارائه کند، قطعاً دانشآموزان و خانواده‌های آن‌ها استقبال می‌کنند. دولت باید به هنرستان‌ها توجهی خاصی داشته باشد تا حداقل تأمین ابزارآلات (مواد اولیه، مواد مصرفی و تجهیزات آموزشی) خود را داشته باشند. طی سی دهه گذشته به هنرستان‌های خودمان کمتر توجه کرده‌ایم. اگر دولت‌ها با همراهی صنایع در تأمین تجهیزات و منابع مالی موردنیاز و همچنین در بخش جذب و به‌کارگیری دانش‌آموختگان هنرستان‌ها توجه بیشتر داشته باشند، قطعاً هنرستان‌ها جذابیت خواهند داشت.»
رشته‌های فنی‌و‌حرفه‌ای و هنرستان‌ها، متناسب با بازار کار ارائه شوند
محمدعلی چمنیان، نایب‌رئیس کمیسیون کسب‌وکارهای دانش‌بنیان اتاق بازرگانی ایران هم در گفت‌وگو با پانا درباره مسیر تغییر مشاغل در کشور، گفت: «موضوع تغییر مشاغل به‌طور مستمر از گذشته وجود داشته و اکنون هم ادامه دارد اما در سال‌های اخیر سرعت بیشتری پیدا کرده است. مشاغل جدیدی تعریف می‌شود و مشاغل قدیمی‌تر تا حدودی کمرنگ‌شده یا ممکن است حذف شود.»
چمنیان با اشاره به تجدیدنظر در رشته‌های تعریف‌شده هنرستانی و فنی‌و‌حرفه‌ای آموزش و پرورش، گفت: «در آموزش و پرورش اگر در سطح فنی و حرفه‌ای یا هنرستان‌ها نگاه کنیم این مراکز باید دقت بیشتری در موضوع ایجاد رشته‌های تحصیلی داشته باشند زیرا موضوعات مهارتی و شغلی بیشتر مربوط به این مراکز است. خوب است محتوای درسی و آموزش‌های مهارتی در این مراکز متناسب با کسب‌وکارهای جدید بازار کار ارائه شوند.»
وی افزود: «آموزش و پرورش نهاد گسترده‌ای است که در این زمینه باید کارهای مهمی انجام دهد و این مهم بر عهده مرکز مطالعات آموزش و پرورش است. مرکز مطالعات آموزش و پرورش باید دائم و به‌صورت پویا بازار کار را رصد کرده و متناسب با بازار کار محتوا و حتی رشته‌های تحصیلی در آموزش و پرورش برای دانشآموزان اجرایی شود.»
