آموزش مسئوليت پذيری، گرانبهاترين هديه ای است که والدين میتوانند به فرزندانشان اهدا کنند. روانشناسان می گویند برای مسئولیت پذیر شدن بچه‌ها، لازم است کارهای داخل و خارج از خانه را باهم انجام دهید. باهم آشپزی کنید، باهم به خرید بروید و ...
محمد شیرزاده، پایگاه خبری دانا، سرویس سبک زندگی؛ فرزند زیباترین نعمتی است که خداوند متعال به والدین عطا می کند. در روایت های معصومان علیهما السلام از فرزند به برکت، گلی از گل های بهشت و جگرگوشه مؤمن تعبیر شده است.
از حسن بصری نقل شده است که: «فرزند چیزی است که اگر زنده بماند، رنجورم می کند و چون بمیرد، مرگش بی تاب و ناتوانم می کند.» چون این سخن به گوش امام سجاد«ع» رسید، فرمود: «به خدا قسم دروغ است. فرزند بهترین نعمت خداست. اگر بماند، دعایی است حاضر، یعنی دعایش در حق والدین مستجاب است و چون بمیرد، شفاعت کننده ای است که انسان او را پیشاپیش می فرستد».
پس والدین باید شکر این نعمت الهی را به جای آورند، یعنی مسئولیت هایی را که در برابر فرزندان دارند، انجام دهند.
در این زمینه پیشوایان معصوم ما برای داشتن فرزند خوب ابتدا بر گزینش همسر شایسته تأکید ویژه ای کرده اند. رسول اکرم«ص» فرمودند: «أُنْظُرْ فی ای شَیءٍ تَضَعُ وَلَدَکَ فَاِنَّ الْعِرْقَ دَسّاسٌّ: ببین نطفه خود را در چه محلی قرار می دهی، زیرا رگ و ریشه خانوادگی بر فرزندان اثر می گذارد».
حضرت علیعلیه السلام آن چنان به این مهم توجه داشت که به برادرش عقیل سفارش کرد زنی شجاع و نیرومند برایش انتخاب کند تا از او فرزندانی شجاع به دنیا آید.
چرا باید کودکی مسئولیت پذیر تربیت کنیم؟
همه ما می خواهیم در دنیایی زندگی کنیم که مردم یاد گرفته اند مسئولیت پذیر باشند، دنیایی که در آن مردم از مسئولیت های خود به عنوان یک شهروند جامعه، شانه خالی نمی کنند.
برای داشتن چنین دنیایی، بهتر است از همان ابتدا حس مسئولیت پذیری در کودکان را تقویت کنیم، تا در آینده آنها انسانی مسئولیت پذیری باشند. همچنین یاد گرفتن عادات و آداب صحیح توسط کودکان از سنین پایین، بسیار ماندگارتر و با ارزش تر در ذهن بچه ها باقی خواهد ماند.
مسئولیت پذیر بودن باعث می شود فرد در جامعه پررنگ تر حاضر شود. روابط اجتماعی بالاتری داشته باشد و زندگی خود را بهتر مدیریت کند و نظم بهتری داشته باشد. اعتماد به نفس و شهامت نیز در فرد به وجود آمده و باعث افزایش عزت نفس او نیز می شود. یادمان نرود که مسئولیت پذیری یک عنصر برجسته در موفقیت انسان است و نشان دادن احساس مسئولیت یک امر ذاتی نیست.
چرا روحیه مسئولیت پذیری در کودکان خاموش می شود؟
روانشناسان می گویند دلایل مختلفی برای کاهش حص مسئولیت پذیری در کودکان وجود دارد. اما مهمترین این موراد عبارتنداز صبور نبودن والدین برای انجام دادن کارها توسط فرزند، تفاوت قائل شدن بین فرزندان به دلیل جنسیت یا سن از سوی والدین، برچسب بی عرضه و یا دست و پا چلفتی بودن به فرزند از سوی اطرافیان، اعتماد به نفس پایین در کودک و شانه خالی کردن از انجام کارها و انتظارات والدین بیش ازحد توان کودکان برای انجام کارها می باشد.
پازل مسئولیت پذیری زندگی کودک چگونه تکمیل می شود؟
برای آموزش مسئولیت پذیری، والدین باید اجازه انتخاب کردن را به کودکان داده و زمانی در کنار فرزندانشان قرار گیرند که این انتخاب ها، زندگی فرزندانشان را دچار مشکل کرده باشد. این بهترین راه برای کمک به کودکان در یادگیری و درک موقعیت زندگی شان است. این موضوع به فرزندان آگاهی می دهد تا در انتخاب های خود منتظرعواقب مثبت و منفی باشند و آنها را بپذیرند.
گام اول در این راه درک تعریف مسئولیت است که می تواند کمک حال ما باشد. به طور کلی، مسئولیت چیزی است که ما باید در قبال آن پاسخگو باشیم. درک این کلمه، کمک می کند تا کودکان در مورد کارهای عادی روزمره و حتی تکالیف خود، مسئولیت پذیر شوند. ممکن است کودکان از عهده دار شدن مسئولیت ها، پرهیز کنند. با بررسی کارهای روزمره آنها و یا تعیین مسئولیتی جدید، می توان به آنها در مسیر مسئولیت پذیری کمک کرد.
گام دوم این است که شما باید مواردی را پیدا کنید که فرزندتان برای آن پاسخگو باشد. این روش از سنین پایین آغاز می شود. باید توجه داشت اگر بتوانیم از سنین پایین مسئولیت های مناسب برای او تعیین کنیم؛ به عنوان مثال، سپردن کارهای عادی و روزمره به کودک ۴ ساله ای که توانایی انجام آنها را بدون دستپاچگی و یا سرخوردگی به اتمام می رساند، در این راه موفق عمل کرده ایم.
در این زمینه مطمئن شوید وظیفه تعیین شده، مناسب سن فرزندتان است. ممکن است در ابتدا لازم باشد نکاتی را به او یادآوری کنید، اما پس از موفقیت آنها در انجام کار، تشویق شما پاداش خوبی خواهد بود. دلیل آن هم این است که فرزتدتان بداند شما به مسئولیت پذیری او افتخار می کنید.
نکته دیگر اینکه با بالا رفتن سن کودک، کارها و وظایف بیشتری را به او واگذار کنید. در ابتدا تکالیف، یا آماده کردن لوازم مدرسه و با افزایش سن فعالیت هایی از قبیل تهیه مواد غذایی مورد نیاز خانه، کمک در نظافت خانه، شست و شو ماشین و… را بر عهده او بگذارید.
گام سوم اینکه به فرزندتان در مورد اهمیت مسئولیت پذیری، توضیح دهید و به او بگویید که چگونه انتخاب ها و رفتارهای ما، ممکن است آینده ما و اطرافیانمان را تحت تاثیر خود قرار دهد.
نکته مهم دیگر اینکه زمانی که می بینید فرزندان شما برای انجام مسئولیت های خود، سعی و تلاش می کنند، آنها را تشویق کنید. این تشویق لازم نیست که به صورت مادی باشد. شما می توانید با آنها پارک بروید، به آنها کتاب هدیه بدهید، اجازه بدهید نیم ساعت، بیشتر تلویزیون ببیند، هر چیزی که به طور معمول انجام می دهید، اما در حال حاضر این تشویق به دلیل مسئول بودن او است.
عکس این مسئله هم صادق است؛ می توانید او را برای مسئول نبودنش، تنبیه کنید مثلا می توانید زمان بازی را کوتاه کنید، یا زمان دیدن تلویزیون را… او باید بداند و یاد بگیرد که در مقابل اعمال خود، پاسخگو باشد. اجازه دهید تا عواقب طبیعی که به دلیل مسئول نبودن او بوجود می آید، درک کند. هیچگاه تکالیف یا کفش ورزشی را که فراموش کرده است، به مدرسه نبرید مسئولیت آنها با خود اوست.
با عشق تمرین کنید و صبور باشید و فرزندتان را درک کنید این موارد، به او کمک کی کند که بهترین انتخاب ها را انجام دهد و مسئول باشد. کودکان از بهترین معلمان خود که آن هم کسی جز پدر و مادر نیست، بسیار می آموزند؛ پس سعی کنیم که زنبور بی عسل نباشیم!
