خلاقیت موضوع بسیار مهمی در تربیت فرزندان است. کودکان در فرآیند رشد عقلی و جسمی، باید خلاقیت را هم در خود تقویت کنند؛ تا در آینده عملکرد بهتر و موثرتری داشته باشند. پدر و مادر و به عبارت کلی خانواده، نقش کلیدی در ایجاد خلاقیت در کودکان دارند. بنابراین شناخت روش های افزایش این خلاقیت بسیار مهم است.
محمد شیرزاده، پایگاه خبری دانا، سرویس سبک زندگی؛ پدر و مادرها گاهی اوقات گمان می‌کنند که در جهت افزایش خلاقیت کودکان گام برمی‌دارند، اما در حقیقت مانعی برای رشد آنها هستند.
خلاقیت کودک عبارت است از توانایی تولید پاسخ و راه حل‌های جدید برای مشکلات و چالش‌هایی که کودک با آن مواجه است. ایده‌ها و راه حل‌های خلاقانه وقتی به وجود می‌آیند که ما به مسائل به شکلی متفاوت یا از نگاهی منحصر به فرد نگاه کنیم. اگر بخواهیم خلاقیت را در کودک ایجاد کنیم، علم به اینکه چه چیزی مانع از وقوع آن می‌شود، می‌تواند بسیار کمک کننده باشد.
اگرچه برای خلاقیت کودک هنوز تعریف دقیقی ارائه نشده است، اما می‌توان کارهایی که با ایده‌های نو و روش‌های نوین انجام می‌شوند را کار خلاقانه دانست. خلاقیت یک ویژگی مهم در افراد است که به آنها کمک می‌کند مسائل را به شیوه‌ای راحت تر و البته تازه تر برطرف کنند. این ویژگی در همه انسان‌ها وجود دارد و می‌توان آن را رشد داد.
کارشناسان و متخصصان معتقدند حدود 90 درصد کودکان 5 ساله، از خلاقیت به میزان یکسانی برخوردار هستند. اما این میزان در کودکان 12 ساله به حدود 60 درصد می‌رسد. این آمار به این معناست که با افزایش سن، اگر به خوبی مراقب خلاقیت و پرورش آن در کودک خود نباشید، این ویژگی مهمرشد چندانی نخواهد کرد.
توجه کودکان را به علت و معلول ها منعطف کنید
خلاقیت، اساس علوم مختلف را تشکیل می‌دهد و باعث می‌شود سؤالاتی پرسیده و به دنبال پاسخ آنها برویم. این مهارت، مستلزم تردیدها، حدس‌ها، جستجوی نشانه‌ها، تجربیات، تصمیم‌ها و تشخیص چگونگی کارکرد اشیای مختلف در زندگی پیرامون ماست.
ما باید به کودک یاد بدهیم که بررسی کند وقتی ماکارونی را داخل آب جوش می‌ریزیم، یا وقتی آب را داخل فریزر می‌گذاریم و یا هنگامی که به گیاهان نور خورشید می‌تابد، چه اتفاقی می‌افتد. ما باید بچه‌هایمان را کمک کنیم تا حدس بزنند؛ فرضیه‌ای داشته باشند یا برداشت علمی کنند. چرا که در غیر این صورت، فقط در کتاب‌ها با مطالبی در این زمینه‌ها برخورد می‌کنند و تجریه عینی نخواهند داشت.
این فعالیت‌ها باعث می‌شود کودکان درباره علت و معلول‌ها فکر کنند. آنها تغییرات آب در حال جوشیدن را مشاهده می‌کنند. آنها وقتی با دقت به خانه نگاه می‌کنند با طبقه‌بندی و نظم اشیا، سازماندهی و نظام‌مند بودن خانه آشنا می شوند. شما باید تمام این کارها را در طی زندگی روزمره، در خانه انجام دهید. باید بدانید این مفاهیم، پایه و اساس علوم را تشکیل می‌دهند.
وقتی ما به فرزندانمان آزادی و اجازه می‌دهیم، آنها را تشویق می‌کنیم، وقت می‌دهیم و محیطی را فراهم می‌کنیم که در آن به تحقیق بپردازند، سؤال کنند، در مورد آن فکر کنند و متحیر و حتی سردرگم شوند، پایه‌های علاقه ای همیشگی و درست به علوم را در آنها ایجاد می‌کنیم.
نکته مهم این است که چه بچه‌هایمان بخواهند یک اینشتین دیگر بشوند، چه یک شخص معمولی، باید از جمله انسان‌هایی باشند که همیشه می‌گویند: «می خواهم بدانم این وسیله چگونه کار می‌کند.»
رشد خلاقیت در کودک چه اهمیتی دارد؟
خلاقیت به کودکان کمک می‌کند که با دیدگاهی تازه به مسائل را نگاه کنند و برای حل مشکلات ایده‌های جدیدی داشته باشند. اگر در مقیاس بزرگ‌تر به این موضوع نگاه کنید، می‌تواند موجب شکل‌گیری یک کسب و کار در جهت حل مشکلات مردم یا ایده‌ای نو برای آسان‌تر کردن زندگی شود.
اهمیت پرورش خلاقیت در کودک درست آنجایی مشخص می‌شود که بعد از سال‌ها فرد را تبدیل به آدم مهم و البته مفیدی برای جامعه می‌کند.
اگر پرورش خلاقیت کودک به شیوه درست اجرا شود، می‌تواند از آنها افرادی تاثیرگذاری در آینده بسازد. همچنین در موارد کوچکتر هم می‌تواند به بهتر خواندن درس‌ها و یادگیری راحتتر آنها کمک کند. پس خلاقیت موضوعی بسیار مهم است.
دستورالعمل اسلام برای رشد خلاقیت در کودکان
در این زمینه روایات متعددی بیان شده است که مهم ترین آنها برای ایجاد روحیه خلاقیت و تفکر و نوآوری در کودک، بحث آزادی او و پرداختن به بازی است، البته آزادی باید مدیریت شده باشد و نه مطلق؛ که این مدیریت و نظارت باید از سوی والدین صورت گیرد.
در روایات آمده است کودک باید در هفت سال اول زندگی خود آزادانه به بازی بپردازد، تا ظرفیت ها و استعدادهای او در فضای آزاد ظهور و بروز پیدا کند و این مساله به روحیه خردورزی و اندیشه ورزی و خلاقیت او کمک بسیاری می کند.
در نگاه اسلام پرورش خلاقیت بعد از هفت سالگی راحتتر است. در این راستا چند اقدام موثر است، نخست ایجاد سوال در ذهن کودک. یعنی والدین باید زمینه ای را فراهم کنند تا برای کودک سوال ایجاد شده و خود به دنبال پاسخ برود نه این که سریع به او پاسخ داده شود، این امر تشویق پدر و مادر را می طلبد.
در این زمینه والدین باید زمینه های انتخاب گری را در کودکان فراهم کنند. به این صورت که گزینه های مختلفی را برای کودک فراهم کرده تا بتواند با اندیشه و تفکر، دست به انتخاب یک گزینه درست بزند هر چند این انتخاب می تواند در مورد مسائل مربوط به خود از قبیل انتخاب وسائل لازم در مدرسه یا لباس باشد.
در این راستا باید به کودک اجازه ریسک پذیری و آزمون و خطا، البته در حد قابل قبول داد و او را به دلیل اشتباهات ذهنی و کاری توبیخ نکرد بلکه فرصت دوباره به او داد تا خود را بیابد.
اینکه اسلام به اهمیت بازی و آزادی کودک در هفت سال اول تاکید می کند و به بازی گوشی، فعالیت و تجربه کودک با تعیبر «ینبغی عرامه الصبی فی صغره» ارج می نهد و یا توصیه به احترام گذاشتن به فرزندان «اکرموا اولادکم» و پذیرفتن نتایج عملکرد متناسب با توان آنها «یقبل میسوره و یتجاوز عن معسوره» می تواند ناظر به همین مسأله مهم باشد.
