امروز ۲۸ شهریور برابر با ۱۹ سپتامبر تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است. به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.
رویدادها:
۱۷۲۹ - سالروز جنگ نادرشاه افشار با اشرف افغان در دامغان
۱۹سپتامبر سال ۱۷۲۹ (۲۸ شهریور) سالروز نبرد نادرقلی افشار (در آن زمان، یک ژنرال و سپهسالار ایران) با اشرف قندهاری (افغان) در میهماندوست دامغان است. میدان این نبرد خونین یکروزه در ۲۰ کیلومتری شمال دامغان و کنار رود کوچک میهماندوست بود. به نوشته کوکل انگلیسی، در این جنگ ۱۲ هزار تن از نیروهای اشرف کشته و نادر نیز ۴ هزار کشته تلفات داشت. عده سربازان نادر (سپاه خراسان از جمله شهرهای هرات، بلخ، مرو و بخارا) در این نبرد ۲۵ هزار تن و شمار نیروهای اشرف ۵۰ هزار نفر بود.
دلیل پیروزی نادر در این نبرد، انضباط شدید نظامیان او بود که نادر اکیدا دستور داده بود که در زمان جنگ، کورکورانه از افسران فرمانده اطاعت کنند. در برابر، قندهاری ها به جای فرمانده کل، فقط از سران طوایف خود دستور می گرفتند و ضمن محاربه، گاهی حملات در یک جهت نبود. این نخستین برخورد نادر با افغانها بود.
اشرف پس از این شکست دست به عقب نشینی زد و از طریق ورامین و تهران به اصفهان رفت و از آنجا عازم جنگ با نادر شد که وی را دنبال می کرد، ولی در مورچه خورت هم که صحنه این جنگ (دومین نبرد) بود شکست خورد، به اصفهان بازگشت و با خزائن به فارس گریخت. اشرف در زرقان فارس نیز از نادر شکست خورد و به شورش قندهاری ها علیه دولت مرکزی پایان داده شد. نادر بعدا قندهار را گرفت و در تعقیب فراریان این شهر به هند رفت و دهلی را هم متصرف شد.
۱۷۳۳ - کشف دو قطب مثبت و منفی جریان برق در فرانسه
"دوفا" دانشمند فیزیکدان فرانسوی موفق به کشف یکی از قوانین الکتریسیته شد. وی بعد از آزمایشها و تحقیقات فراوان ثابت کرد که جریان برق ،معلول دو قطب به نامهای "مثبت" و "منفی" است و چنانچه یکی از دو قطب وجود نداشته باشد جریان برق نیز وجود نخواهد داشت.
۱۹۵۵ - خوآن پرون رئیس جمهور آرژانتین، پس از وقوع یک کودتای نظامی توسط ارتش و نیروی دریایی، از کشور خود گریخت.
۱۹۵۶ - تاسیس سازمان امنیت کشور (ساواک) و آغاز دوران پرونده سازی و ناراضی تراشی
لایحه تاسیس سازمان اطلاعات و امنیت کشور (ساواک) که در شورای وزیران تصویب شده بود ۱۹ سپتامبر ۱۹۵۶ (۲۸شهریور سال ۱۳۳۵) جهت تصویب به مجلس داده شد که پس از بررسی به تصویب رسید. تا زمان اجرای این قانون درسال ۱۳۳۷، امور اطلاعاتی شهرها در دست اطلاعات شهربانی (پلیس) بود که یک دائره مطبوعات هم داشت، و در روستاها و حومه شهرها از اختیارات ژاندارمری. ساواک حق مداخله در امور نظامیان را نداشت و این کار از وظایف اطلاعات ارتش (رکن ۲) بود.
در پی تاسیس ساواک، تیمور بختیار فرماندار نظامی تهران رئیس آن شد و کارکنان فرمانداری را هم که عمدتا درجه دار ارتش (گروهبان و استوار) بودند به آنجا منتقل کرد. بنابراین، ساواک برجای فرمانداری نظامی نشست.
همان زمان بسیاری از اصحاب نظر و ازجمله چند نماینده پارلمان گفته بودند که با این ماموران و کارکنان، سنگ نخست ایجاد این سازمان حساس و مهم کج گذارده شده است و طولی نخواهد کشید که به یک ماشین ناراضی تراشی و پرونده سازی تبدیل خواهد شد. در یک سازمان اطلاعاتی، «تحلیلگر» اطلاعات خام نقش اساسی دارد و تحلیلگر فردی باید باشد بسیار آگاه، باهوش، خردمند و تحصیلکرده، که این ساواک با کارمندانی که منتقل و یا استخدام کرده فاقد آن است. در آن سال و سال بعد، طرز استخدام کارمند تازه برای ساواک نیز در سطح وزیران و مقامات بالا مورد ایراد و انتقاد بود زیراکه آگهی کرده بودند یک سازمان دولتی نیاز به کارمند دارد، متقاضیان درخواست خودرا به صندوق شماره ... پُست ارسال دارند!. استخدام مامور و کارمند برای چنین سازمانی حساس به این صورت در همه جهان و در طول تاریخ بی سابقه بود.
ایجاد ساواک روزنامه نگاران تهران را بیش از دیگران نگران کرده بود زیرا که با مامور قدیمی دایره مطبوعات شهربانی (پلیس) معروف به «محرم علی خان» روابط دوستانه داشتند.
ناراضی بودن مردم از ساواک در دهه های بعد به حدی بود که در سال انقلاب هرمقام تازه منصوب از سوی شاه، وعده انحلال آن را می داد.
برخی از مورّخان نوشته اند که روش و طرز عمل مقامات ساواک در جریان انقلاب به گونه ای بود که به انهدام نظام سلطنتی کمک فراوان کرد!. بررسی پرونده های ساواک که ساختمان آن [برغم مین گذاری بودن ورودی های آن] در دو روز اول پیروزی انقلاب به دست مردم افتاده بود نشان داد که ماموران این سازمان نه تنها برای مردم معمولی و کارمندان بلکه برای مقامات تراز اول و وزیران وقت پرونده سازی کرده بودند؛ پرونده های درد سر ساز!. در دهه نخست پس از انقلاب به همین پرونده ها استناد شد و ....
در کشورهای پیشرفته، افراد می توانند در صورت درخواست، از مفاد گزارشهای محرمانه برضد خود (که ارتباط با مسائل امنیت کشور نداشته باشد) آگاه شوند و در صورت «خلاف واقع بودن» به دادگاه دادخواست دهند و تقاضای پاک کردن اتهام از سابقه خودرا کنند. برای مثال: در آمریکا هر فرد هر وقت که بخواهد می تواند با پُر کردن یک فرم و پرداخت مبلغی مختصر (۴ دلار)، از چنین گزارشهایی در اف بی آی (امنیت داخلی) درباره خود آگاه شود. به علاوه، گزارشهای راکد پس از گذشت زمان معین، مشمول مرور زمان و بلا اثر می شوند.
قوانین اساسی کشورها، تصمیمگیری نسبت به افراد را به استناد گزارش های محرمانه ممنوع کرده اند مگر پس از تفهیم مفاد گزارش و دفاع فرد در برابر آن از خود و یا حکم دادگاه پس از محاکمه علنی فرد.
۱۹۵۷ - آمریکا نخستین آزمایش اتمی زیر زمینی را در "نوادا" انجام داد.
۱۹۶۳ - شایعه تشکیل کنفدراسیون ایرانزمین در ۱۹۶۳
۱۹ سپتامبر ۱۹۶۳ (۱۳۴۲خورشیدی)، محمدظاهرشاه پادشاه وقت افغانستان (که اخیرا فوت شد) و بانویش، برای یک دیدار رسمی از ایران وارد تهران شدند. با ورود آنان به تهران بار دیگر شایعه تشکیل کنفدراسیونی از دو کشور که بیش از دو هزار سال بخش اصلی یک امپراتوری را تشکیل می دادند و سپس گسترش آن در همه ایرانزمین (مردمی که دارای تاریخ، فرهنگ و نیاکان مشترک هستند) بر سر زبانها افتاد و خبر رسانه های جهان شد و وسیعا مورد بحث و تفسیر قرار گرفت. [بعدا معلوم شد که عواملی درانتشار شایعه و بزرگ کردن آن دست داشتند تا قدرت های وقت به استناد آنها واکنش نشان دهند و موضوع باردیگر به بایگانی سپرده شود].
در آن زمان دو بلوک غرب و شرق ـ به یک نسبت ـ با ایجاد این کنفدراسیون مرکب از کشورهای مستقل مخالف بودند. شوروی نگران ایجاد ناآرامی در تاجیکستان (بخش اصیل ایرانزمین) و شهرهای سمرقند، بخارا و منطقه مرو بود، پاکستان نمی خواست بلوچها و پاتانها را از دست بدهد، ترکیه دلواپس نا آرامی در میان کُردهایش بود و ناتو (غرب) در اضطراب از گسترش کنفدراسیون احتمالی، آینده خلیج فارس و نفت، و لذا ضدیت آغاز شد و ....
محمدظاهرشاه که ۱۶ اکتبر ۱۹۱۴ به دنیا آمده بود ۲۳ جولای ۲۰۰۷ و پس از ۹۳ سال عمر و ۴۰ سال سلطنت درگذشت.
۲۰۰۴ - روزگار صدام حسین در زندان
نوزدهم سپتامبر ۲۰۰۴ (۹ ماه پس از بازداشت صدام حسین و دو سال و سه پیش از اعدام او) جان برنز روزنامه نگار آمریکایی درباره زندگی و رفتار وی در زندان از قول «بختیار امین» عضو کابینه موقت عراق در نیویورک تایمز چنین نوشته بود:
"صدام که همچنان خودرا رئیس جمهوری قانونی عراق می داند در محوطه یکی از کاخهای خود در نزدیکی فرودگاه بغداد در یک سلول ۳متر در چهارمتر بسر می برد و نظامیان آمریکایی با انواع اسلحه نگهبان این محوطه هستند. او دمپایی پلاستیک بر پا و عبای عربی بر دوش می افکند، قرآن و کتب تاریخ عرب و افتخارات اعراب را می خواند و به گیاه و بوته علاقه مند است و گاهی هم درخواست سیگار و شیرینی می کند. ناشتایی او همان غذای از پیش آماده شده (پاکتی) سربازان آمریکایی است. هر روز سه ساعت هواخوری و ورزش می کند. چون به بیماری بزرگ شدن پروستات مبتلاست و احتمال تبدیل این بیماری به سرطان وجود دارد منظما برای درمان با هلی کوپتر به بیمارستان نظامی آمریکا منتقل می شود. او می گوید که هرچه را که در طول سه دهه حکومتش انجام داده بود بر طبق وظایف قانونی اش بود.".
بختیار امین که خود از دست صدام به خارج از عراق فرار کرده بود و در طول تبعید رابط ناراضیان عراقی با سازمانهای جهانی دفاع از حقوق بشر بود گفته بود که در همین محوطه ۸۰ همکار دیگر صدام نگهداری می شوند ولی با او تماس ندارند لکن یازده تن از آنان که ارشدیت دارند در ساعات هواخوری با خودشان درتماسند و می توانند با هم شطرنج و تخته نرد بازی کنند. آنان همچنان یکدیگر را «جناب» خطاب می کنند و القاب سابق را بکار می برند.
