بسیاری از والدین دوست دارند فرزندان مسئولیت پذیری را تربیت کنند. مسئولیت پذیری از دید هر فرد تعابیر مختلفی دارد، از جمله اینکه؛
- قابل اعتماد باشد
- به قول و توافقات پایبند باشد
- در قبال رفتار خود و پذیرش اشتباهاتش مسئولیت پذیر باشد
مسئولیت پذیر بودن یکی از ارکان مهم موفقیت و پیشرفت در حوزه فردی و اجتماعی است. متاسفانه مسئولیت پذیری را نمی توان یک شبه یاد گرفت و یاد گرفتن آن نیازمند صبوری والدین است.
والدین باید به فرزندان خود آموزش دهند که نسبت به وظایف خود آگاه باشند. کودکان به راهنمایی، حمایت و آموزش والدین نیاز دارند تا بتوانند یاد بگیرند چگونه مسئولیت پذیر باشند. مسئولیت پذیری کودکان را می‌توان به یک پازل تشبیه کرد که قطعات مختلفی دارد و نیازمند طرحی است که والدین آن را تشکیل می‌دهند.
در ادامه این مطلب چند مورد را که به ایجاد مسئولیت پذیری در کودکان کمک می کند باهم بررسی می‌کنیم:
۱. مسئولیت پذیری را از کودکی در کودک نهادینه کنید
سپردن مسئولیت به کودکان باید از سنین کودکی شروع شود. شما نمی‌توانید از سنین بالا ناگهان مسئولیت پذیری را در فرزندتان ایجاد کنید. فرزندشما وقتی به سن نوجوانی برسد نمی‌تواند مسئولیت های محول شده را به خوبی انجام دهد. پس سعی کنید از سنین کودکی به او مسئولیت های هرچند کوچک و جزئی بدهید.
۲.کودکان را در کارهای منزل مشارکت دهید
کارهای منزل می‌تواند شروع خوبی برای آموزش مسئولیت به کودکان باشد. البته این کار نیازمند نظارت والدین نیز می‌باشد. اگر این کار با نظارت والدین انجام شود خطری کودک را تهدید نمی کند. سعی کنید برای اینکه کودک با رغبت بیشتری کار را انجام دهد در هنگام انجام کار غرولند نکنید. لبخند بزنید و از فرزندتان کمک بخواهید. توجه داشته باشید که کمک کودک ممکن است روند انجام کار را طولانی تر کند.
در کارهای منزل می‌توانید کارها را به صورت گروهی هم انجام دهید. این فعالیت ها نه تنها موجب مسئولیت پذیرتر شدن فرزندان می‌شود بلکه اعتماد به نفس آنها را هم افزایش می‌دهد. وقتی از فرزندتان دعوت می‌کنید که در کارهای منزل مشارکت کنند آنها احساس غرور و ارزشمندی می‌کنند .
۳. اجازه ندهید فرزندتان از زیر کار در برود .
گاهی فرزندان بهانه های مختلفی را برای انجام ندادن مسئولیت ها می‌آورند. مثلا ممکن است بگویند بلد نیستم. در چنین مواقعی باید هوشمندانه عمل کنید و مسئولیت های فردی را با آموزش یک وظیفه به فرزندتان آموزش دهید.
با آموزش دادن این کارها علاوه بر آموزش مسئولیت پذیری، باعث کاهش وابستگی کودک به مادر نیز می‌شوید.
اگر انجام یک کار برای کودک سخت است می‌توانید آن را به مراحل کمتر تقسیم کنید تا بهانه ای برای انجام ندادن آن نداشته باشد.
۴. الگوی خوبی برای فرزندانتان باشید
کودکان، من ِ دیگر ما هستند. آنها هرچه را می‌بینند به خوبی تقلید می‌کنند. اشتباهات خود را بپذیرید. به موقع در جمع حاضر شوید. عذرخواهی کردن و پذیرفتن اشتباه یک اقدام مهم در آموزش مسئولیت پذیری به کودکان محسوب می‌شود.
اگر کودکان، مسئولیت پذیری شما را ببینند به احتمال زیاد او نیز به همین صورت خواهد بود. پس چیزی را که از کودک انتظار دارید در قدم اول خودتان آن را اجرا کنید. این رفتارها برای کودک درونی خواهد شد . به طور مثال اگر مقداری از خوراکی هایش روی زمین بیفتد او را تشویق کنید تا به شما کمک کند.
۵. از «قانون مادربزرگ» برای تشویق رفتار مسئولانه استفاده کنید.
قانون مادربزرگ به جای صدور اولتیماتوم «اگر این کار را نکنی، پس نمی‌توانی»، می‌گوید: «وقتی که مسئولیتی را که باید انجام بدهی به اتمام رسید، می‌توانی کاری را که می‌خواهی انجام دهی. » «قانون مادربزرگ روشن می‌کند که خانواده شما قوانینی دارد که همه از آن پیروی می‌کنند». اگر فرزندتان گفت: «دوستم از من خواسته که امروز به خونشون برم من می‌خوام همین الان برم» با این جمله پاسخ دهید: «وقتی تکلیفت رو تموم کردی، می‌تونی برای بازی بری خونه دوستت». اما گفتن «اگر تکالیفت رو تموم کنی، خودم می‌برمت سینما» در واقع فقط رشوه دادن به کودک است تا رفتاری معقول داشته باشد و این احتمال را افزایش می‌دهد که او تصمیم بگیرد که همیشه بابت انجام مسئولیت‌هایش تقاضای رشوه کند. این موضوع را به او نشان دهید که رئیس نیستید، فقط از او انتظار دارید که مسئولانه رفتار کند، همان‌طور که خودتان رفتار می‌کنید.
۶. اجازه دهید فرزندتان با عواقب بی مسئولیتی اش مواجه شود.
اگر انجام ندادن مسئولیت فرزندتان عواقب خشن و خطرناکی ندارد می‌توانید اجازه دهید خودش با عواقب آن روبرو شود. معمولا خانواده ها از این می‌ترسند که فرزندشان رنج بکشد یا ناراحت و عصبی شود، اما اگر همیشه برای حل مشکلات آنها آماده باشیم آنها مسئولیت پذیری را یاد نمی گیرند.
۷. یک جدول مسئولیت تهیه کنید
فهرستی از مسئولیت هایی که به فرزندتان سپرده اید تهیه کنید و آن را جلوی دید بچه ها بگذارید. این کار به آنها کمک می‌کند تا بدانند دقیقا چه چیزی از آنها انتظار دارید و این وظایف را بهتر انجام دهند. ضمن اینکه انجام دادن اینها به اعتماد به نفسشان کمک می‌کند.
