در دولت سیزدهم سهم آموزش‌های فنی و حرفه‌ای به ۴۰ درصد رسید و ۲۱۳ هزار نفر به جمعیت دانش‌آموزان هنرستانی اضافه شد؛ با این حال تا رسیدن به اهداف مد نظر سند تحول راه زیادی باقی مانده است.
به گزارش پایگاه خبری دانا، یکی از موضوعات مهم در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش موضوع مهارت آموزی است.
بر اساس سند تحول، دانش آموز باید ۶ ساحت تربیتی را فرا بگیرد که این ۶ ساحت شامل تعلیم و تربیت اعتقادی، عبادی و اخلاقی، تعلیم و تربیت زیباشناختی و هنری، تعلیم و تربیت اقتصادی و حرفه‌ای و تعلیم و تربیت علمی و فناورانه است.
بر این اساس دست کم ۳ ساحت تربیتی زیباشناختی هنری، اقتصادی و فناورانه به صورت مستقیم با نوعی از مهارت مرتبط است.
همچنین در سند تحول به صورت صریح بر این مساله تاکید شده است که دانش آموز پس از فراغت از تحصیل باید بتواند بر حداقل یک مهارت به طور کامل مسلط باشد تا در زیست خود و امرار معاش بتواند بدون نیاز به کارآموزی‌های دروغین در بازار، کسب و کاری برای خود راه بیاندازد.
بی توجهی به رشته ریاضی فیزیک و هنرستان‌ها تا پیش از دولت سیزدهم
در زمان استقرار دولت سیزدهم رشته ریاضی فیزیک نسبت به سال‌های قبل حدود ۱۳ درصد در میان دانش آموزان کمتر مورد توجه بود؛ در دولت رئیسی این بی توجهی به رشته ریاضی ۳ درصد بهبود پیدا کرد.
بیکاری جمعیت انبوهی از مهندسان و فارغ التحصیلان رشته‌های ریاضی و فیزیک و شیمی دانشگاه‌ها، باعث شده تا دانش آموزان همچنان با تردید به رشته ریاضی فیزیک در مدرسه نگاه کنند.
معاونت آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش در دو سال اخیر تلاش کرده بود تا با کمک ماشوران خود در مدارس و موضوع هدایت تحصیلی تعداد بیشتری از دانش آموزان را به رشته ریاضی مشتاق کند؛ با این حال در رسیدن به اهداف مدنظر فاصله زیادی مانده است.
دولت سیزدهم البته در زمینه تشویق دانش آموزان به انتخاب رشته‌های فنی موفق تر بوده است. بر اساس آمارها در این دولت سهم آموزش‌های فنی و حرفه‌ای با رشد حدود ۵ درصدی به ۴۰ درصد رسید. همچنین بالغ بر ۲۱۳ هزار نفر به جمعیت دانش‌آموزان هنرستانی اضافه شد.
دانش آموزانی که می‌دیدند رشته‌های نظری و دانشگاهی نتوانسته است؛ اشتغال جوانان نسل‌های قبل را تضمین کند؛ انگیزه بیشتری برای ثبت نام در هنرستان‌ها پیدا کردند.
در دولت سیزدهم دو طرح کارگاه‌های‌خوداتکایی و هنرستان‌های جوار صنعت به صورت جداگانه پیگیری شد که اگرچه در آغاز مسیر اجرای این طرح‌ها هستیم ولی به نظر می‌رسد مهارت آموزی دانش آموزان جز با تحقق این طرح‌ها ممکن نیست.
آموزش مهارت‌های مختلف در مدارس شبانه‌روزی و دبیرستان‌های دوره اول و دوم تحت عنوان «کارگاه خوداتکایی» در این دولت شکل گرفت.
همچنین هنرستان‌های جوار صنعت موجب می‌شود تا هنرجویان هنرستانی با فاصله بسیار نزدیک از کلاس درس، اثر مهارت و یا فن خود را ببینند.
اگر چه معاونت متوسطه در ابتدا تلاش کرد تا با جلب نظر صاحبان شهرک‌های صنعتی هنرستان‌ها را در این مناطق بسازد اما هنوز معلوم نیست چرا عدد این هنرستان‌ها همچنان این قدر پایین است؛ به طوری که محمدمهدی کاظمی معاون آموزش متوسطه چندی پیش در گفت و با مهر از ساخت ۶۰ هنرستان جوار صنعت خبر داد.
بر اساس اظهارات کاظمی به نظر می‌رسد سایر دستگاه‌ها در امر مشارکت در ساخت هنرستان‌های جوار صنعت به آموزش و پرورش کمک لازم را نداشته‌اند.
در دولت سیزدهم هر یک از نهادها مکلف شدند در ساخت حداقل ۵ هنرستان وابسته و یا جوار با آموزش و پرورش مشارکت داشته باشند؛ موضوعی که هنوز اجرایی نشده است.
کاظمی با بیان اینکه مشوق‌ها و تسهیلات برای ایجاد هنرستان‌های جوار بر اساس آئین نامه‌ای مصوب هیأت وزیران پیش‌بینی شده است؛ گفت: پیش بینی شده تا پایان برنامه هفتم ۱۰۰۰ هنرستان ایجاد، نوسازی و بازسازی شوند و جذب نیروها را متناسب با آموزش‌های مهارتی باید داشته باشیم.
کاشمی پیش از این گفته بود در خصوص ایجاد هنرستان‌های جوار کارخانه، شهرک‌های صنعتی و مراکز خدماتی، استانداران هرمزگان، یزد و اصفهان بیشترین پیگیری و حساسیت را داشته‌اند. در این زمینه استان اصفهان با ساخت ۳۲ هنرستان جوار صنعت بهترین عملکردها را داشته است.
دولت سیزدهم همچنین به کمک توسعه ظرفیت‌های پژوهش‌سراهای دانش‌آموزی و اجرای رویداد «ساخت ایران» تلاش کرد تا مهارت آموزی را در میان نوجوانان نهادینه کند.
در این راستا ۲۳ پژوهش‌سرای دانش‌آموزی در طول دو سال فعالیت این دولت ایجاد شد که البته هنوز در آغاز راه است؛ این مراکز محلی برای رشد خلاقیت‌ها و نوآوری‌های دانش آموزی هستند به طوری که دانش‌آموزان در سراسر کشور اگر نوآوری، طرح و ایده‌ای دارند، در این مراکز ارائه کنند.
همچنین برگزیدگان و برترین طرح‌های دانش آموزان در این پژوهش سراها، سال گذشته در یک جشنواره علمی و پژوهشی که تحت همین عنوان برگزار شد؛ در ۱۱ محور با یکدیگر رقابت کرده و برگزیدگان این جمع نمونه انتخاب شدند و صاحبان آن مورد تقدیر قرار گرفتند.
دولت سیزدهم در تلاش بود تا با استفاده از ظرفیت بنیاد ملی نخبگان و ریاست جمهوری و ستادهای ذیل این معاونت، برخی از پژوهش‌سراها را تقویت کند و به تعداد این مراکز هم در سراسر کشور افزوده شود.
رویداد «ساخت ایران» هم در همین راستا مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. طی این رویداد، تولیدات و دستاوردهای هنرجویان هنرستان‌ها ارائه شد و در نمایشگاهی در مصلی تهران آثار هنرجویان عرضه شد که مورد استقبال قرار گرفت.
با این حال رشد مهارت آموزی در کشور نیازمند تعدد بسیار بیشتر این نمایشگاه‌ها در سایر شهرها و مراکز استان‌ها است.
همچنین در دولت رئیسی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و خاصه کارگروه مد و لباس این وزارت خانه همکاری‌های مشترک اما بسیار جزئی با هنرستان‌های طراحی و دوخت و گرافیک داشتند و در چند جشنواره مد و لباس ایرانی از محصولات هنرآموزان خصوصاً هنرجویان دختر استفاده شده و از صاحبان آثار برتر تقدیر شد.
اگر چه بسیاری از تولیدات هنرجویان از بالاترین سطوح جهانی و کیفیت برخوردار است با این حال در دولت رئیسی هم هنرجویان طراحی لباس و دوخت نتوانستند آن طور که انتظار داشتند با صنعت و بازار متصل شوند و این جدا بودن هنرستان و صنعت در بخش طراحی و دوخت لباس هم همچنان باقی مانده است.
دولت سیزدهم از آغاز سال تحصیلی جاری آموزش هوش مصنوعی به معلمان را هم در دستور کار قرار داد؛ به طوری که بیش از ۲۵ هزار معلم آموزش دیدند تا زمینه توانمندسازی دانش‌آموزان در زمینه هوش مصنوعی فراهم شود. با این وجود هنوز از نتایج این طرح خبری منتشر نشده است و معلوم نیست آموخته‌های معلمان تا چه حد به دانش آموزان منتقل شده است و نوجوانان هم تا چه حد و برای چه فعالیت‌هایی قرار است از هوش مصنوعی استفاده کنند.
اختصاص ده درصد برنامه درسی دانش آموزان متوسطه به مهارت آموزی
مقدمه ورود به هوش مصنوعی البته برنامه‌نویسی و کدنویسی است که این دروس به عنوان یکی از اولویت‌ها در دوره اول متوسطه مورد توجه قرار گرفت.
به عنوان آخرین اقدام دولت سیزدهم در امر مهارت آموزی می‌توان به تصویب آئین نامه تقویت و توسعه مهارت آموزی دانش‌آموزان در هیئت وزیران اشاره کرد. بر این اساس، ۱۰ درصد برنامه درسی دانش آموزان دوره ابتدایی و متوسطه اول به آموزش‌های مهارتی خواهد پرداخت. همچنین تا پایان برنامه هفتم، باید ۳۰۰ ساعت آموزش مهارت‌ها به دانش‌آموزان دوره دوم متوسطه نظری ارائه شود.
