نشست تخصصی مروری بر کتاب روایت و کنش جمعی برگزار شد

به گزارش پایگاه خبری دانا نشست تخصصی نشست تخصصی مروری بر کتاب روایت و کنش جمعی اثر فردریک دبلیو میر و با ترجمه الهام شوشتری زاد که توسط نشر اطراف منتشر شده است؛ روز یکشنبه هجدهم شهریور 1403 با حضور حجت الاسلام دکتر محمد رحمانی در محل کارستان بهارستان برگزار شد.

کتاب روایت و کنش جمعی تلاشی برای توضیح بهتر و جامع‌تر رفتار گروه‌های انسانی در کنش‌های جمعی‌ست؛ توضیحی که مبتنی بر روایت است و از قصه‌ها الهام می‌گیرد. فردریک میر در این کتاب یافته‌‌های شاخه‌های مختلف علوم رفتاری و اجتماعی را در کنار مفاهیم و نظریه‌های جدید علوم سیاسی و اقتصاد و جامعه‌شناسی قرار می‌دهد تا تصویر واضح‌تری از نقش محوری روایت در اندیشه‌، احساسات و رفتار انسانی ترسیم کند. حاصل تلاش او نقطۀ شروعی برای نظریه‌پردازی روایت‌‌محور در حوزه‌های علوم اجتماعی و علوم سیاسی است.

فردریک دبلیو میر در کتاب روایت و کنش جمعی، بیش از هر چیز به تأثیر روایت‌ها بر شکل‌گیری کنش‌ها و جنبش‌های سیاسی - اجتماعی توجه کرده است. برای مثال به شکل‌گیری تجمع‌های انتخاباتی و اعتراضی اشاره می‌کند و از کنش‌های جمعی شهروندان جوامع گوناگون برای دغدغه‌ها و مشکلات پیش‌آمده سخن می‌گوید که در آنها گاه کارهای خارق‌العاده‌ای نیز انجام شده است. با این حال، نویسنده سعی کرده است نگاهی همه جانبه به موضوع داشته باشد و به عنوان مثال درباره دلایل علمی تأثیرپذیری افراد از داستان‌ها توضیحاتی ارائه داده است.

فردریک دبلیو میر استاد سیاست های عمومی، علوم سیاسی و محیط زیست و مدیر برنامه سیاست و حاکمیت جهانی در دانشگاه دوک است. وی نویسنده کتاب تفسیر NAFTA: هنر و علم تحلیل سیاسی است. 

نویسنده در مقدمه این کتاب درباره تجربیاتی که منجر به نوشتن کتاب شده است نوشته است:

این کتاب گزارشی است از یک سفر طولانی فکری و وقتی به مسیرهایی که من را به اینجا رسانده‌اند.

می‌اندیشم، می‌بینم تلاشی است برای یکی کردنِ دو جریان زندگی فکری من: عشق به قصه و شیفتگی به سیاست.

او در ادامه در مورد کودکی و پیشینه‌ی خانوادگی‌اش در سیاست سخن گفته:

از دل‌بستگی روزگار کودکی‌ام به تالکین تا ضعفم در برابر درام‌ها و معماهای جناییِ تلویزیونی و اعتیاد نیم‌بندم به تماشای مسابقات ورزشی، همیشه مسحور قصه‌ها بوده‌ام. و مدت‌هاست که از قدرتشان شگفت‌زده‌ام؛ قدرتشان در تسخیر ذهن، رخنه در قلبمان، به تصویر کشیدن زندگی‌ها و دنیاهای دیگر و آموختن چیزهایی درباره‌ی  خودمان. شاید هم چون نوه‌ی  یکی از قربانیان جنایت‌های نازی‌ها ـ که نامش را روی من گذاشته‌اندــــ و پسر یکی از جان‌به‌دربردگان‌شان هستم از دیرباز با قدرت‌های تاریک‌ترِ روایت نیز آشنا بوده‌ام.

علاقه‌ام به سیاست هم‌ریشه‌ی  خانوادگی دارد. پدربزرگ مادری‌ام از نسل اول مدیران شهری متخصص در عصر ترقی‌خواهی بود و یادم هست وقتی در خردسالی پشت میز کارش در شهرداری فیلادلفیا می‌نشستم چه حس غروری داشتم. مادرم در سیاست محلی و مجمع زنان رأی‌دهنده فعال بود. و چون در آتلانتای دهه‌ی  ۱۹۶۰ بزرگ می‌شدم بعید بود از طوفان‌های سیاسی بی‌خبر بمانم.

و پس از آن به دوران دانشجویی خود با تمرکز بر موضوع روایت ها رسیده است.

دانشجویی در هاروارد را با رشته‌ی  مدیریت دولتی شروع کردم اما خیلی زود فهمیدم که شیفته‌ی  تاریخ و ادبیاتم، نه ادبیات «فاخر» و تاریخ رسمی، بلکه فولکلور، اسطوره‌شناسی و روایت‌های عامیانه به‌مثابه عوامل مؤثر در امور انسانی. سمینار یکی از دانشجویان سال اولی با نوشته‌های گیرتز و لِوی-استراوس آشنایم کرد، کلاس نورتروپ فرای درباره‌ی  «کتاب مقدس به‌مثابه‌ی  ادبیات» تأثیر عمیقی روی من گذاشت و دیوید دانلد و برنارد بِیلینِ تاریخ‌نگاران الهام‌بخشم بودند. پایان‌نامه‌ی  کارشناسی‌ام را درباره‌ی  نقش روایت‌ها، مخصوصاً روایت‌های تجاوز جنسی، در شورش نژادیِ ۱۹۰۶ در آتلانتا نوشتم؛ روایت‌هایی که ذهن عوامانه‌ی  نژادپرستان سفیدپوست را تسخیر کردند و زمینه‌ساز حمله به مناطق سیاه‌پوست‌نشین آتلانتا شدند.

فردریک دبلیو میر از تجربه ی حرفه ای خود و ارتباط آن با موضوع «روایت» به عنوان یک مدل سیاسی سخن گفته:

به نظر می‌رسد مدت‌هاست در مسیر حرفه‌ای‌ام زور سیاست به قصه‌ها چربیده است...

سال ۱۹۸۸ که به دانشگاه دوک آمدم، موضوع پژوهش‌هایم هیچ ربطی به روایت نداشت. اما همان اوایل کار دانشگاهی‌ام فرصتی مطالعاتی نصیبم شد و به ستاد سناتور بیل برَدلی پیوستم و آنجا در کانون منازعات داغ سیاسی بر سر توافق‌نامه‌ی  تجارت آزاد آمریکای شمالی (نفتا) قرار گرفتم. پرتاب شده بودم درون پیکارهای سیاسی و خیلی زود فهمیدم مدل‌های سیاسی‌ام چقدر ناقص‌اند. وقتی سعی می‌کردم از جدالی که مدام آتشین‌تر می‌شد سر در بیاورم و راهبردی برای به تصویب رساندنِ قوانین اجرایی توافق‌نامه طراحی کنم، متوجه شدم سیاست نفتا از معانی نمادین بیشتر تأثیر می‌پذیرد تا از پیامدهای اقتصادی. و دیدم برای فهمیدن معنای نفتا و احساسات تندوتیزی که برانگیخته بود دوباره سراغ مطالعات اولیه‌ام درباره‌ی  روایت رفته‌ام.

در سال‌های پس از آن تجربه، بیش از پیش به نقش مرکزی قصه‌ها در سیاست ایمان آورده‌ام و مدام از کم‌توجهی، مخصوصاً از کم‌توجهی علوم سیاسی، به قصه‌ها حیرت کرده‌ام. قصه‌گویی نیروی حیات‌بخش سیاست است. سیاستمدارها قصه می‌گویند، سازمان‌دهندگان قصه می‌گویند، لابی‌گرها قصه می‌گویند، مبارزان و رأی‌دهندگان و معترضان قصه می‌گویند. البته این‌که قصه‌ها برای دست‌اندرکارانِ سیاست اهمیت دارند خبر تازه‌ای نیست. با این همه، در ادبیات دانشگاهی حوزه‌ی  سیاست هیچ تلاشی برای ترسیم تصویری کامل از نقش قصه‌ها در سیاست نمی‌بینیم. افزون بر این، بدنه‌ی  عظیم پژوهش‌های حوزه‌ی  کنش جمعی هم عمدتاً و آشکارا درباره‌ی  نقش قصه‌ها سکوت کرده است؛ سکوتی که جای شگفتی دارد چون در کنش‌های جمعی ـ‌ـــ اعتراض‌ها، راه‌پیمایی‌ها، انتخابات و جنبش‌های اجتماعی‌ــــ است که نقش قصه بیشتر از هر جای دیگری به چشم می‌آید.

و در پایان از مسیر نوشتن این کتاب سخن گفته است:

چرا ما نمی توانیم تشکل ها و مردم را در بزنگاه های فرهنگی و سیاسی پای کار بیاوریم؟ چرا تجربیات ما در جبهه سازی و جریان سازی موفق نمی شود؟

نوشتن این کتاب خیلی بیشتر از چیزی که تصور می‌کردم طول کشید. گرچه بذرهای فکری‌ام مدت‌ها پیش کاشته شده، به جای آوردنِ حقّ مطلب مستلزم کاوش در حوزه‌های پژوهشی مرتبط و متعددی بود که هر یک درباره‌ی  نقش روایت در ذهن و جامعه حرفی برای گفتن داشتند. ناگهان می‌دیدم در روان‌شناسی، نظریه‌ی  جنبش‌های اجتماعی، اقتصاد رفتاری، نظریه‌ی  روایت، مطالعات فرهنگی، تاریخ و تاریخ‌نگاری، نظریه‌ی  تکامل و علوم عصب‌شناختی غرق شده‌ام. چنین دور از خانه پرسه زدن خطرهای خودش را دارد اما معتقدم که در پژوهش میان‌رشته‌ایِ حقیقی‌ای که علاوه بر بهره‌گیری از رشته‌های مجزای علوم اجتماعی، از پیشرفت‌های نوینِ علوم رفتاری و یافته‌های قدیمی‌ترِ علوم انسانی نیز استفاده کند، ارزشی بزرگ نهفته است.

در نشست مروری بر کتاب روایت و کنش جمعی که با همکاری اندیشکده راهبردی مرآت و مرکز نوآوری امید در محل کارستان بهارستان برگزار شده بود، دکتر محمد رحمانی به ارائه ای از کتاب و بررسی این موضوع پرداخت که چرا ما نمی توانیم تشکل ها و مردم را در بزنگاه های فرهنگی و سیاسی پای کار بیاوریم؟ چرا تجربیات ما در جبهه سازی و جریان سازی موفق نمی شود؟ چه اتفاقی می‌افتد که مردم در هیجانات اجتماعی مانند انتخابات به میدان می‌آیند اما در بسیاری از رویدادهای دیگر اقبالی نشان نمی دهند؟

 صوت این نشست در کانال اندیشکده راهبردی مرآت قابل دستیابی است.

کتاب روایت و کنش جمعی در فضای مجازی از طریق طاقچه و کتابراه قابل دسترسی است.