۲ مهر؛ در تاریخ چه گذشت؟

امروز ۲ مهر برابر با ۲۳ سپتامبر تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است.

رویدادها:

۵۱۴ پیش از میلاد - گذشتن ارتش ایران از بسفور و پیشروی به سوی دانوب

۲۴ سپتامبر سال ۵۱۴ پیش از میلاد چند واحد از یک سپاه ارتش ایران از منطقه ای در مجاورت تنگه بسفور (Bosphorus) که دو قاره آسیا و اروپا را از هم جدا می کند – در محلی که قرنها بعد شهر قسطنطنیه (استانبول) ساخته و اواخر دهه ۱۹۶۰ پلی که رفت و آمد زمینی میان اروپا و آسیا تامین کند، زده شده است – گذشتند تا به همراه واحدهای دیگر سپاه که قرار بود از نقطه ای پایین تر، از دریای مرمره بگذرند به پیشروی خود به سوی منطقه دانوب ادامه دهند و «سیتی ها Scythians » را از اطراف این رود و جنوب سرزمینی که امروز اوکراین خوانده می شود دور سازند و به سمت اروپای شمالغربی (اسکاندیناوی) برانند. ژنرال بغابیش فرماندهی کل این سپاه را بر عهده داشت که سه ماه بعد از دریای مرمره گذشت.

سیتی ها یا سکاها، آرین هایی بودند که دسته ای از آنان پیشتر، به گونه ای مسالمت آمیز از آسیای میانه به جنوب مهاجرت کرده و در منطقه وسیعی که به نام آنان سیستان، و یا سکستان نامیده می شود اسکان یافته بودند، ولی گروه های دیگر این قوم که با ایرانیان از یک ریشه اند در ناحیه وسیعی از شمال آسیای میانه تا جنوب روسیه و منطقه دانوب استقرار یافته و گاهی هم متعرض قلمرو ایران مخصوصا در آناتولی (ترکیه امروز)، سوریه، فینیقیه (لبنان و قسمت ساحلی سوریه) و فلسطین بودند.

این لشکر کشی ایران به اروپا که به تصمیم داریوش بزرگ انجام شد از رویدادهای مهم جهان باستان است. سپاه اعزامی ایران در ژوئیه سال بعد (۵۱۳ پیش از میلاد) در داکیه (رومانی امروز) پیروز شد و ماموریت خود را به انجام رسانید.

داریوش بزرگ هنگامی تصمیم به لشکر کشی به اروپا گرفت که اطلاع یافت سیتی ها قصد ورود به قلمرو ایران در آناتولی و از آنجا به شرق مدیترانه را دارند. ارتش ایران پیش از حمله به دانوب، سیتی ها را از قفقاز و اطراف دریای مازندران فراری داده بود.

ارتش ایران در حمله به منطقه دانوب و عبور از این رود به مسئله سیتی ها پایان داد و آنان مجبور شدند که منطقه ای از جنوب روسیه، اوکراین تا اسکاندیناوی را مسکن دائمی خود قرار دهند و حرکت دائمی از گوشه ای به گوشه دیگر را دست کم به صورت سابق را رها کنند و جذب مردم بومی محل شوند.

باید توجه داشت که سیتی های آریایی با طوایف آریایی دیگر که در آلمان و اسکاندیناوی و هلند و شمالغربی فرانسه مستقر شده بودند و بعدا دو طایفه انگلز و ساکسون از آنان در انگلستان مرکزی استقرار یافتند فرق دارند، ولی نژاد و ریشه زبان همه آنان از جمله پارسی یکی است.

همچنین باید دانست که دریاچه شمال ایران، دریای گرگان و دریای مازندران خوانده می شده است و جغرافیون یونان قدیم به دلیل استقرار طایفه ایرانی کاسپین در جنوب غربی این دریاچه آن را کاسپیان، اسمی که بین المللی شده است نوشتند. قوم خزر که گروهی از آن دین یهود را پذیرفتند بعدا در قسمتهایی از سواحل بالایی دریاچه مازندران و مناطق شرقی و مرکزی اروپا به ویژه سرزمین های بالتیک مستقر شدند. منطقه کاسپی ها در ایران باستان، گیلان و قزوین و نواحی غربی و جنوبی این دو منطقه بود. قزوین از نام کاسپی ها گرفته شده و به تدریج از کسپین به کزبین و قزوین تغییر ساختار کلمه و تلفظ داده است. پس از تاسیس سازمان هواشناسی ایران در نیمه اول دهه ۱۳۳۰، دکتر محمد حسن گنجی جغرافی دان معروف وطن ما و بنیادگذار این سازمان به رسانه ها توصیه اکید کرده بود که هنگام انتشار گزارش پیش بینی وضعیت هوا باید این دریاچه را تنها، دریای مازندران ذکر کنند که پس از انقلاب سال ۱۳۵۷ خورشیدی ، خزر نوشتن دریای مازندران بار دیگر رواج یافت.

۴۶۴ پیش از میلاد  - روزی که دولت ایران به دشمن شماره یک خود پناهندگی داد

دولت هخامنشی ایران با دادن پناهندگی به تمیستوکلس Themistoclesدشمن شمار یک خود، یادگار پسندیده ای از ایرانیان برای نسلهای بشر باقی گذارده که ۲۵ قرن به عنوان اوج مدنیت و رعایت احوال و شئون انسانها مورد احترام است. این پناهندگی پر سر و صدا که توسیدیدسThucydides، دیودوروسDiodorus و پلوتارکPlutarch آن را برای نسلهای بشری بعد از خود شرح داده اند فصلی آموزنده از تاریخ عمومی را تشکیل می دهد. تمیستوکلس یک اندیشمند، دمکراسی دوست، دولتمرد، و نظامی (استراتژ) یونانی بود که در این زمینه ها اندرزهای بسیار از وی به جای مانده که بکار بسته می شوند. تمیستوکلس بود که در زمان اقتدارخود، با گوشزد کردن خطر گسترشگری ایرانیان به آتنی ها، سطح استخراج معادن نقره یونان را چند برابر کرد و با درآمد اضافی برای وطن ۲۰۰ کشتی سه ردیف پاروزن Trireme (ترایریم = تریرم) ساخت و به این وسیله قدرت دریایی را ۳ برابر کرد و سپس در جریان لشکرکشی خشایارشا به یونان در سال ۴۸۰ پیش از میلاد، با دو خدعه جنگی، ناوگان ایران را وارد تنگه (کانال) کم عرض سالامیس ساخت و به دام انداخت و ....

تمیستوکلس که بقای استقلال یونانیان آن عصر نتیجه اندیشه های اوست، پس از ناموفق ساختن ایران در تصرف شبه جزیره یونان، خود گرفتار رقابت های داخلی بر سر قدرت شد و برخی از رقیبانش او را متهم کردند که بیش از جمع کل درآمد مشروع، ثروت اندوزی شخصی کرده که اتهامی برابر با سوء استفاده مالی از قدرت بود ـ اتهامی که شنیدن آن برای مردم معمولی و طبقه بی ثروت جامعه جالب است.

این اتهام باعث طرد تمیستوکلس از قدرت و ضبط اموال اضافی او در سال ۴۷۱ پیش از میلاد شد که میزانش چشمگیر هم نبود. این اقدام باعث رنجش تمیستوکلس و مهاجرت او از آتن به اسپارت شد و چون پس از مدتی اقامت در اسپارت، این منطقه را به حد آتن دمکراتیک و دارای دادگاههای منصف و مطمئن ندید با ارسال این پیام برای آتنی ها که زندگی در منطقه ای که دادگاهش اطمینان بخش و تضمینی برای حفظ حقوق انسان نباشد از دوزخ بدتر است عزم آرگوسArgos و سپس کورکورا Cocyra و آنگاه ایونی (در آسیای صغیر) کرد و وارد شهر مگنسیا Magnesia در ایونی (قلمرو ایران) شد و با فرستادن پیامی توسط پیک ویژه ساتراپ محل به شوش و از آنجا به پاسارگاد از دولت ایران تقاضای پناهندگی کرد.

اردشیر یکم (درازدست) شاه وقت از دودمان هخامنشیان در بیست و چهارم سپتامیر سال ۴۶۴ پیش از میلاد نه تنها به تمیستوکلس پناه داد، بلکه فرمانداری شهر مگنسیا را هم به وی سپرد و برایش یک مستمری سالانه برابر ۵۰ تالنتTalent (تالان) نقره در نظر گرفت و از او خواست که در عوض، نظرات و پیشنهادهایش را برای شخص او (شاه) ارسال دارد.

تمیستوکلس به مدت چهار سال و چند ماه با احترام تمام در مگنسیا زندگی کرد و در سال ۴۶۰ پیش از میلاد در ۶۵ سالگی درگذشت. بعدا که از او رفع اتهام و اعاده حیثیت شد، یونانیان بقایای استخوانهایش را به آتن منتقل و در وطن دفن کردند.

۱۶۴۳ - الحاق اسکاتلند به انگلیس

اسکاتلند در قسمت شمالی کشور جزیره‏ای انگلستان قرار دارد و منطقه‏ای است کوهستانی و پوشیده از جنگل‏های انبوه و چمنزارهای وسیع که به وسیله چند رودخانه و نیز خلیج سالوی از خاک اصلی انگلستان جدا شده است. این منطقه از قدیم الایام مسکونی بود و بعدها محل سکونت اقوامی از انگلستان شد. در طی قرون بعدی زبان و فرهنگ انگلیسی در این مناطق نفوذ پیدا کرد. اما بین اسکاتلند و انگلستان حالت جنگ و صلح ادامه داشت. در اوائل قرن هفدهم زمینه‏های اتحاد دو منطقه فراهم شد تا اینکه در تاریخ ۲۴ سپتامبر ۱۶۴۳ اتحاد سیاسی و یک پارچگی اسکاتلند و انگلستان عملی گردید.

۱۹۳۵ - دولت حزب نازی آلمان (ناسیونال سوسیالیست) تصمیم گرفت همه شرکتها و بنگاههای یهودیان این کشور را از دست آنان حتی به صورت خرید خارج سازد.

۱۹۴۵ - باشگاه فوتبال استقلال تهران، از بزرگترین باشگاه‌های فوتبال در ایران به دست چهار جوان نظامی به نام‌های میرزایی، اصغرنواب، خشایار و عنایت‌الله جانان‌پور در خیابان فردوسی تهران با نام دوچرخه‌سواران بنیانگذاری شد.

۱۹۴۹ - بمباران ورشو توسط هواپیماهای آلمانی در جریان جنگ جهانی دوم

با آغاز جنگ جهانی دوم، لهستان مورد هجوم نیروهای نازی قرار گرفت و در ۱۶ سپتامبر ۱۹۴۹ ورشو به محاصره آلمان درآمد. در این میان مقاومت مردم ورشو باعث گردید تا تصرف شهر به تأخیر افتد در نتیجه از ۲۴ سپتامبر همین سال به مدت ۳ روز حملات هوایی وسیع و گسترده‏ای علیه ورشو انجام شد. از سوی دیگر سقوط و تسلیم ارتش لهستان موجب ایجاد وحشت میان مردم شد. در پی بمباران شهر ورشو پایتخت لهستان توسط هواپیماهای آلمان نازی به مدت سه روز، بیش از پانزده هزار نفر از مردم این شهر کشته شدند. پیش از آن، هیتلر به فرماندهان ارتش نازی دستور داده بود به هر قیمتی این شهر را تصرف کنند، تا اینکه سرانجام این شهر پس از ۱۱ روز مقاومت سرسختانه، تسلیم آلمانی‏ها شد.

۱۳۵۷ - محاصره منزل امام خمینی (ره) در نجف توسط رژیم بعث عراق

نیروهای امنیتی دولت بعثی عراق به منظور همکاری با رژیم شاه و پیشگیری از پیروزی انقلاب اسلامی ملت ایران، بیت رهبر کبیر انقلاب، حضرت امام خمینی را در نجف محاصره کردند. دولت عراق بر اساس روابط حسنه‏ای که با رژیم فاسد شاه داشت، از پیشوای نهضت اسلامی می‏خواست از مصاحبه با خبرنگاران، صادر کردن اعلامیه و ایراد نطق و خطابه سیاسی خودداری کند. امام در پاسخ فرمودند: "من هرکجا که باشم به وظیفه شرعی خود عمل می‏کنم." اندکی پس از آن، رژیم بعث عراق، رهبر بزرگ انقلاب اسلامی را وادار به ترک عراق کرد و بدین ترتیب مقدمات هجرت تاریخی معظم‏له به پاریس و زمینه‏های اوج‏گیری و پیروزی نهضت اسلامی و رهایی‏بخش مردم مسلمان ایران فراهم شد.