شناخت اختلال شخصیت دوری‌جو: علائم و تأثیرات آن بر روابط اجتماعی و شخصی

آیا شما فردی هستید که در جمع‌ها دچار اضطراب می‌شوید و خود را پایین‌تر از دیگران می‌دانید؟ آیا نگران هستید که مبادا دیگران شما را مسخره یا طرد کنند؟ در حالی که واقعاً دوست دارید با دیگران باشید، اما تمایل دارید از نزدیک شدن به آن‌ها اجتناب کنید، زیرا نگرانید که نقاط ضعف‌تان را شناسایی کنند و شما را تحقیر کنند؟

اگر به هر یک از این سوالات پاسخ مثبت می‌دهید، پیشنهاد می‌کنیم با این مقاله همراه باشید تا بیشتر با اختلال شخصیت دوری‌جو آشنا شوید.

 اختلال شخصیت دوری‌جو چیست؟

افرادی که به اختلال شخصیت دوری‌جو مبتلا هستند، خود را افرادی فاقد مهارت‌های اجتماعی و ویژگی‌های مطلوب می‌دانند که باعث می‌شود دیگران تمایلی به ارتباط با آن‌ها نداشته باشند. این افراد به شدت کمرو و خجالتی هستند و احساس بی‌کفایتی می‌کنند. در تعاملات اجتماعی، احساس شرم و ناتوانی آن‌ها به قدری زیاد است که ترجیح می‌دهند از جمع‌ها دوری کنند و کمتر با دیگران تعامل داشته باشند. به همین دلیل، آن‌ها به انزوا گرایش دارند و ترجیح می‌دهند تنها باشند.

این بدان معنا نیست که افراد دوری‌جو از دیگران متنفرند یا نمی‌خواهند با آن‌ها ارتباط برقرار کنند؛ بلکه آن‌ها علاقه دارند با دیگران در ارتباط باشند، اما به دلیل احساس ناتوانی و شرم، فکر می‌کنند که چیزی برای ارائه ندارند و دیگران دلیلی برای تعامل با آن‌ها ندارند. این احساس حقارت باعث می‌شود که از جمع دوری کنند.

علائم اختلال شخصیت دوری‌جو

افراد مبتلا به این اختلال معمولاً به دنبال مشاغلی می‌روند که نیاز به تعامل زیاد با دیگران نداشته باشند، چرا که نگران هستند مورد قضاوت یا تمسخر قرار بگیرند. آن‌ها سعی می‌کنند از هر موقعیتی که ممکن است باعث احساس شرم‌شان شود، دوری کنند. به همین دلیل، حضور آن‌ها در اجتماع کمتر است. این افراد به محیط‌های ساختارمند و با ثبات علاقه دارند و هر تغییری برایشان نگران‌کننده است.

گاهی به دلیل این احساس شرم، آن‌ها ممکن است معیارهای غیرمعقولی برای خود تعیین کنند و سعی در دستیابی به آن‌ها داشته باشند، اما از مواجهه با موقعیت‌های چالش‌برانگیز اجتناب کنند. در نتیجه، در تلاش برای تغییر، به دلیل ترس از شکست، در جا می‌زنند.

افراد با اختلال شخصیت دوری‌جو نسبت به طرد، تمسخر و قضاوت دیگران بسیار حساس‌اند و به دقت گوش به زنگند تا مبادا دیگران نظری درباره‌شان بدهند که ممکن است به تمسخر منجر شود. آن‌ها از قرارگیری در موقعیت‌هایی که احتمال قضاوت وجود دارد، به شدت پرهیز می‌کنند.

علاوه بر این، ممکن است که افراد دوری‌جو حتی ساده‌ترین نظرات دیگران را به عنوان انتقاد برداشت کنند و واکنش‌های شدیدی نشان دهند. آن‌ها به شدت احساس می‌کنند که پر از نقص هستند و فکر می‌کنند که در تعامل با دیگران، اگر کسی به آن‌ها نزدیک شود، به نقاط ضعفشان پی خواهد برد و آن‌ها را طرد خواهد کرد، که این خود باعث افزایش احساس شرم و تنهایی در آن‌ها می‌شود.

 طرحواره‌های مرتبط با اختلال شخصیت دوری‌جو

 طرحواره نقص و شرم

افراد مبتلا به این اختلال به‌دلیل سبک تربیتی و تجربیات گذشته، ممکن است فکر کنند که به دلیل نقص‌های خود، ارزشمند نیستند و سزاوار رفتار خوب نیستند. به همین خاطر، دچار طرحواره نقص و شرم می‌شوند.

 طرحواره رهاشدگی

افراد دوری‌جو که دارای طرحواره رهاشدگی هستند، نگران‌اند که اگر دیگران از نقص‌هایشان مطلع شوند، آن‌ها را به حال خود رها کنند و دوباره تنها بمانند. این ترس باعث می‌شود که از ورود به روابط و موقعیت‌های اجتماعی خودداری کنند تا از احساس طرد و تمسخر جلوگیری کنند.

 ویژگی‌های افراد با اختلال شخصیت دوری‌جو در ابعاد مختلف زندگی

در حیطه ارتباطات

همان‌طور که اشاره شد، افراد مبتلا به اختلال شخصیت دوری‌جو ممکن است نتوانند روابط صمیمانه‌ای برقرار کنند و از داشتن دوستان نزدیک محروم باشند. آن‌ها به شدت نسبت به قضاوت دیگران حساس‌اند و معمولاً گوش شنوا و توانایی خوبی در شنیدن ندارند. به‌طور کلی، انزوا و تنهایی برای آن‌ها راحت‌تر است.

 در حیطه شغل و موقعیت‌های اجتماعی

این افراد از تعامل مستقیم با دیگران اجتناب می‌کنند و تمایل دارند شغل‌هایی را انتخاب کنند که نیاز به کار با سیستم و ابزار داشته باشد و تعامل کمتری با افراد داشته باشند. با این حال، در درون خود آرزو دارند که بتوانند ارتباطات بهتری برقرار کنند و از احساس شرم و تحقیر دور باشند.

در حیطه روابط عاشقانه و ازدواج

برای افراد مبتلا به اختلال شخصیت دوری‌جو، وارد شدن به روابط صمیمانه و عاشقانه تهدیدی جدی به شمار می‌آید. آن‌ها همواره نگران‌اند که اگر نقص‌هایشان برای شریک زندگی‌شان آشکار شود، ممکن است او آن‌ها را ترک کند یا مورد تمسخر قرار دهد. این نگرانی‌ها باعث می‌شود که آن‌ها اضطراب مزمن و شدیدی را تجربه کنند و از لذت واقعی در زندگی محروم بمانند.

راه‌های درمان اختلال شخصیت دوری‌جو

مراجعه به تراپیست

تراپیست به افراد مبتلا به اختلال شخصیت دوری‌جو کمک می‌کند تا ریشه‌های این اختلال و عواملی که به بروز آن منجر شده است را شناسایی کنند. این فرآیند درمان به فرد کمک می‌کند تا عزت نفس خود را بازیابی کند و در یک رابطه ایمن، صمیمیت و خودافشایی را تجربه کند و پذیرش بدون قید و شرط دریافت نماید. 

با کاهش احساس شرم و حقارت و درمان طرحواره‌ها، تراپیست راهکارهایی برای مدیریت اضطراب ارائه می‌دهد. شرکت در گروه درمانی می‌تواند برای این افراد مفید باشد، زیرا آن‌ها حمایت دریافت می‌کنند، فرآیند درمان تسهیل می‌شود و از روابط صمیمی بهره‌مند می‌گردند.

استفاده از داروهای کاهش اضطراب یا افسردگی، مانند SSRIها، نیز می‌تواند در کنار روان‌درمانی برای این افراد مؤثر باشد.

 حذف روابط سمی

افراد مبتلا به اختلال شخصیت دوری‌جو ممکن است در روابطی با افرادی باشند که مدام آن‌ها را تحقیر، سرزنش یا قضاوت می‌کنند. بهتر است این افراد تلاش کنند تا ارتباط خود را با این افراد کاهش دهند و به دنبال حمایت اجتماعی و روابط سالم باشند.

 حساسیت‌زدایی منظم

یکی از روش‌های درمان این اختلال، درجه‌بندی اضطراب در مواجهه با موقعیت‌های اجتماعی است. افراد می‌توانند به تدریج در موقعیت‌هایی قرار بگیرند که کمترین میزان اضطراب را برایشان ایجاد می‌کند و در حین تجربه این موقعیت‌ها، از تکنیک‌های مدیتیشن و آرامش استفاده کنند. همچنین می‌توانند افکار خود را یادداشت کرده و تلاش کنند بر اضطراب خود غلبه کنند تا این موقعیت‌ها برایشان عادی شود.

نوشتن می‌تواند به افراد کمک زیادی کند. آن‌ها می‌توانند افکاری را که قبل از قرارگیری در موقعیت به ذهنشان می‌رسد، یادداشت کنند و سپس پس از تجربه، آن را مقایسه کنند.

 کارهایی که دیگران باید انجام دهند

اگر کسی را که مبتلا به این اختلال است می‌شناسیم، بهتر است در تعامل با او تا حد ممکن قضاوت، سرزنش یا تمسخر نکنیم و نسبت به افکار و رفتارهایش پذیرش داشته باشیم. 

تلاش کنیم ارتباطی صمیمانه با او برقرار کنیم و در نظر داشته باشیم که ممکن است این فرد درگیر افکار خود باشد و نتواند با ما همدلی کند. بنابراین، باید خود را به او معرفی کنیم و انتظارات غیرمنطقی نداشته باشیم. همچنین، خودافشایی کنیم تا او متوجه شود که دیگران نیز نقص‌هایی دارند.