یافته جدید محققان برای رشد سالم دانش‌آموزان:
کودکان امروز بیشتر وقت خود را با گوشی و تبلت می‌گذرانند و تحرک بدنی به‌طرز نگران‌کننده‌ای در سبک زندگی‌شان کم‌رنگ شده است. اما آیا راهی هست که دوباره تحرک، انرژی و زندگی سالم را به مدارس برگرداند؟ محققان کشور در مطالعه ای پژوهشی، سعی در یافتن پاسخ این سوال داشته‌اند.
به گزارش پایگاه خبری دانا، در سال‌های اخیر، کاهش چشمگیر فعالیت‌های بدنی در میان دانش‌آموزان ابتدایی باعث شده نگرانی‌های زیادی درباره سلامت جسمی و روانی آن‌ها به‌وجود بیاید. پژوهش‌ها نشان می‌دهند که ورزش و تحرک منظم نه تنها باعث تقویت سلامت قلب و عضلات می‌شود، بلکه به بهبود عزت‌نفس، کیفیت زندگی و سلامت روان کودکان هم کمک می‌کند. در مقابل، کم‌تحرکی و زندگی نشسته، خطر چاقی، بیماری‌های قلبی، دیابت نوع ۲ و اختلالات روانی مانند افسردگی را به همراه دارد. بسیاری از خانواده‌ها به‌خاطر نگرانی از آسیب‌دیدگی فرزندان یا مشغله‌های زیاد، اجازه تحرک کافی را به کودکان نمی‌دهند.
با وجود تمام فواید فعالیت بدنی، مطالعات نشان می‌دهند که بیشتر دانش‌آموزان در روز حتی ۳۰ دقیقه هم فعالیت فیزیکی متوسط یا شدید ندارند. در شرایطی که کودکی باید محیطی پرتحرک، شاد و پویا داشته باشد، وابستگی زیاد به دنیای دیجیتال و نبود فرصت‌های کافی برای تحرک در خانه و مدرسه، این تعادل را به هم زده است. با افزایش آمار چاقی در کودکان، متخصصان به‌دنبال راه‌هایی برای بازگرداندن تحرک به برنامه روزمره آن‌ها هستند. یکی از راهکارهایی که در دنیا مورد توجه قرار گرفته، مفهوم «سواد حرکتی» است. این اصطلاح به‌معنای یاد گرفتن مهارت‌های بدنی، شناخت اهمیت حرکت و ایجاد انگیزه برای فعال بودن در طول زندگی است.
در همین زمینه، مهرداد محرم‌زاده، استاد دانشگاه محقق اردبیلی به همراه سه تن از همکاران دانشگاهی خود، پژوهشی را انجام دادند تا ابعاد مختلف این موضوع را بررسی کنند. آن‌ها به‌طور ویژه به دنبال این بودند که ببینند چه عواملی باعث رشد یا ضعف سواد حرکتی در دانش‌آموزان دبستانی می‌شود و این موضوع چه پیامدهایی برای سلامت و رشد آن‌ها دارد.
مطالعه فوق با استفاده از روش کیفی انجام شد؛ یعنی پژوهشگران به‌جای استفاده از عدد و رقم، با افراد متخصص گفت‌وگوی عمیق کردند تا دیدگاه‌هایشان را درباره موضوع به‌دست آورند. بدین منظور، با ۲۵ متخصص در حوزه‌های تربیت‌بدنی، آموزش و رفتار حرکتی مصاحبه شد. تحلیل داده‌ها نیز با نرم‌افزار تخصصی مربوطه انجام گرفت.
نتایج تحقیق که در «دوفصلنامه پژوهش‌های معاصر در مدیریت ورزشی» وابسته به دانشگاه بوعلی‌سینا منتشر شده‌اند، نشان دادند که رشد سواد حرکتی به چند بُعد اصلی بستگی دارد: مهارت‌های فیزیکی، توانایی شناختی، درک مفاهیم حرکتی، انگیزه و اعتماد به نفس. همچنین محیط زندگی، امکانات آموزشی، رسانه‌ها، خانواده و ویژگی‌های فردی هر کودک نقش زیادی در تقویت یا تضعیف سواد حرکتی او دارند.
پژوهشگران دریافتند که اگر سواد حرکتی به‌درستی آموزش داده شود، کودکان نه تنها از نظر جسمی قوی‌تر می‌شوند، بلکه از لحاظ روحی هم رشد می‌کنند. بهبود یادگیری، افزایش شوق به فعالیت، بالا رفتن اعتمادبه‌نفس، کاهش ترس و استرس، پیشرفت تحصیلی و مشارکت بیشتر در فعالیت‌های ورزشی، از جمله نتایج مثبت آموزش سواد حرکتی در سنین دبستان است.
در بخش دیگری از پژوهش، مشخص شد که عواملی مانند زندگی شهری، محدودیت فضاهای باز، فشارهای فرهنگی (مانند کلیشه‌هایی درباره ورزش دختران)، کمبود تجهیزات و منابع مالی و حتی شرایط آب‌وهوایی می‌توانند موانعی در برابر توسعه سواد حرکتی ایجاد کنند. اما اگر مدارس، خانواده‌ها، رسانه‌ها و نهادهای آموزشی با هم همکاری کنند، می‌توان این موانع را کاهش داد. آموزش درست مهارت‌های حرکتی به‌ویژه در دوره ابتدایی می‌تواند به ایجاد سبک زندگی فعال کمک کند و جامعه‌ای سالم‌تر را در آینده شکل دهد.
این پژوهش به‌خوبی نشان می‌دهد که اگر می‌خواهیم نسل آینده‌ای سالم، شاد و فعال داشته باشیم، باید از همین امروز بر آموزش مهارت‌های حرکتی پایه در مدارس ابتدایی سرمایه‌گذاری کنیم. این فقط به‌معنای افزایش ساعات ورزش در مدرسه نیست، بلکه نیاز به آموزش‌های اصولی، محیط مناسب، معلمان توانمند و فرهنگ‌سازی گسترده دارد. اگر این گام‌ها به‌درستی برداشته شود، می‌توان به آینده‌ای امیدوار بود که در آن سلامت جسمی و روانی فرزندان‌مان تضمین‌شده است.
