رئیس مرکز توسعه فناوری های راهبردی معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری اعلام کرد: امسال ۲۰ طرح توسعه فناوری در حوزه دارویی کلید خورده است که هدف آن توسعه داروهای نوین و کیت‌های تشخیصی مرتبط با سرطان‌های گوارشی و هپاتیت است و ارزش این پروژه‌ها حدود ۲.۵ میلیارد تومان برآورد شده است.
به گزارش پایگاه خبری دانا، دکتر سعید سرکار در نشست خبری امروز که در معاونت علمی برگزار شد، گزارشی در زمینه‌های فناوری راهبردی اظهار کرد: مرکز توسعه فناوری رسالت مهمی بر عهده دارد. وقتی از فناوری‌های راهبردی صحبت می‌کنیم، مشخص است که موضوع درباره چه فناوری‌هایی است؛ فناوری‌هایی که نوظهور و تحول‌آفرین هستند و به عنوان پلتفرمی برای بسیاری از فناوری‌ها و محصولات زیرمجموعه آنها عمل می‌کنند.
وی با بیان اینکه این فناوری‌ها می‌توانند برای صنایع مختلف، ایجاد گلوگاه کنند و در نهایت یک عرصه صنعتی را زمین‌گیر سازند، ادامه داد: برای نمونه، صنایع پتروشیمی که صنایع چند ده میلیارد دلاری محسوب می‌شوند، در صورتی که به کاتالیست دسترسی نداشته باشند، کل صنعت متوقف خواهد شد. بازار کاتالیست حدود ۶۰۰ میلیون دلار است، اما این فناوری تحت تحریم قرار داشت و خوشبختانه توانستیم آن را در کشور توسعه دهیم و یک صنعت بزرگ را به پیش ببریم.
سرکار با تاکید بر اینکه فناوری‌های راهبردی می‌توانند گلوگاه‌هایی برای صنایع بزرگ ایجاد کنند، یادآور شد: فناوری‌های راهبردی فناوری‌هایی هستند که تاب‌آوری کشور را افزایش داده و آسیب‌پذیری آن را کاهش می‌دهند. این فناوری‌ها باعث کاهش میزان ارزبری کشور و کاهش وابستگی به ارزهای خارجی می‌شوند که موضوع بسیار مهمی برای کشور است. ما این فناوری‌ها را به عنوان فناوری‌های راهبردی معرفی کرده‌ایم که می‌توانند بحران‌ها و آسیب‌های کشور را کاهش دهند.
رئیس مرکز توسعه فناوری‌های راهبردی معاونت علمی با بیان اینکه در مرکز توسعه فناوری چهار ستاد نانو و میکرو، ستاد بیو و سلامت، ستاد علوم شناختی و ستاد گیاهان دارویی و طب سنتی مستقر شده‌اند، خاطرنشان کرد: اگر توجه کنید، سه ستاد از این چهار ستاد در حوزه سلامت فعالیت‌های گسترده‌ای دارند؛ به طوری که ستاد بیو و سلامت، ۱۰۰ درصد ماموریتش در حوزه سلامت، دارو و طب سنتی است. علوم شناختی در حوزه سلامت روان فعالیت می‌کند و مباحث شناختی که امروزه در جهان اهمیت فراوانی دارد، مانند جنگ‌های شناختی، از جمله موضوعات مورد توجه این حوزه است.حوزه نانو نیز در سلامت نقش بسیار مهمی دارد.
سرکار تاکید کرد: امروز حدود ۳۴۰ تا ۳۵۰ محصول سلامت را بر پایه تکنولوژی نانو در کشور داریم که بازار خوبی نیز برای آن وجود دارد و بخشی از این محصولات خوشبختانه به خارج از کشور صادر می‌شود.
رئیس مرکز فناوری‌های راهبردی درباره پیشرفت‌های حوزه دارویی بر پایه نانوتکنولوژی گفت: در یک سال گذشته سه قلم داروی مبتنی بر نانوتکنولوژی وارد بازار شده است که برای درمان سرطان خون، سرطان پانکراس و عفونت‌های قارچی حاد مورد استفاده قرار می‌گیرند. میزان واردات این داروها سالانه حدود ۶.۵ میلیون دلار بوده است.
وی ادامه داد: داروی درمان سرطان خون که به نام «میدستاورین» شناخته می‌شود، داروی درمان سرطان پانکراس که اکنون در کشور تولید می‌شود و داروی تزریقی لیپوزومال که برای عفونت‌های قارچی حاد کاربرد دارد، از جمله این داروها هستند.
رئیس مرکز فناوری‌های راهبردی با اشاره به قیمت بالای این داروها در گذشته اظهار کرد: این داروها در گذشته با قیمت‌های گزافی مانند ۸۰۰ دلار تا ۱۲۰۰ یورو برای هر دوز وارد کشور می‌شدند و تنها اقشار ثروتمند قادر به استفاده از آن بودند.
وی افزود: اما اکنون که این داروها در داخل کشور تولید می‌شوند، قیمت آنها به حدود ۳۰ دلار رسیده که کاهش ۳۵ برابری قیمت را نشان می‌دهد. این موضوع عدالت در سلامت را محقق می‌کند و باعث می‌شود تمامی اقشار جامعه به این داروها دسترسی داشته باشند.
سرکار تاکید کرد: وقتی فناوری در کشور توسعه پیدا می‌کند، نه تنها وابستگی به خارج کاهش می‌یابد، بلکه قیمت‌ها نیز به شدت کاهش یافته و آحاد جامعه از آن بهره‌مند می‌شوند.
وی درباره سرمایه‌گذاری در حوزه فناوری، توضیح داد: سرمایه‌گذاری در توسعه فناوری بازدهی ده‌ها برابری دارد؛ هرچه فناوری پیشرفته‌تر باشد، تفاوت قیمت‌ها بیشتر و ارزش سرمایه‌گذاری بالاتر خواهد بود.
رئیس مرکز فناوری‌های راهبردی درباره برنامه‌های امسال گفت: امسال ۲۰ طرح توسعه فناوری در حوزه دارویی کلید خورده است که هدف آن توسعه داروهای نوین و کیت‌های تشخیصی مرتبط با سرطان‌های گوارشی و هپاتیت است. ارزش این پروژه‌ها حدود ۲.۵ میلیارد تومان برآورد شده است.
وی افزود: زمان به ثمر رسیدن کیت‌های تشخیصی معمولاً یک سال است، اما فرآیند تولید دارو تا رسیدن به بازار چهار تا پنج سال طول می‌کشد.
رفع ابهام در حوزه داروهای گیاهی
رئیس مرکز فناوری‌های راهبردی درباره فعالیت‌ها در حوزه گیاهان دارویی توضیح داد: دو ماموریت مهم به مجموعه‌های مرتبط واگذار شده است؛ اول افزایش اثربخشی داروهای گیاهی با استفاده از فناوری‌های نوظهور مانند نانو بایو. مثلاً جذب سیلیمارین و کروکامین وقتی به شکل نانو درمی‌آید تا ۱۰۰ برابر افزایش می‌یابد.
وی افزود: کپسول نانو کورکومین که جذب آن در بدن ۱۰۰ برابر بیشتر از کورکومین معمولی است، اکنون در کشور تولید و صادر می‌شود.
رئیس مرکز فناوری‌های راهبردی ادامه داد: دومین هدف ما استانداردسازی و انجام آزمون‌های بالینی بر روی ادعاهای اثربخشی داروهای گیاهی و طب سنتی است تا این ابهامات برطرف شود و با شواهد مستند بهداشت ارائه شود.
وی درباره همکاری‌ها در حوزه هوش مصنوعی در سلامت گفت: با همکاری تنگاتنگ وزارت بهداشت و معاونت علمی، به کارگیری هوش مصنوعی در حوزه سلامت دنبال می‌شود تا دقت و سرعت در خدمات درمانی افزایش یابد.
هوش مصنوعی در سلامت
سرکار با بیان اینکه هدف ما این است که بتوانیم هزینه‌ها را کاهش دهیم و در عین حال عدالت را با استفاده از هوش مصنوعی پیاده کنیم، گفت: هوش مصنوعی در حوزه سلامت به ویژه در زمینه تشخیص، نقش بسیار مهمی دارد. این فناوری می‌تواند به عنوان دستیار و کمک تشخیصی در حوزه‌هایی مانند رادیولوژی، پاتولوژی و دیگر زمینه‌هایی که تشخیص در آنها انجام می‌شود، به کار گرفته شود تا سرعت و دقت تشخیص‌ها افزایش یابد. این موضوع کلیدی و حیاتی است.
وی ادامه داد: همچنین استفاده از هوش مصنوعی در مدیریت نظام سلامت می‌تواند اثربخشی بالایی داشته باشد، ریسک‌ها را کاهش دهد، دقت را افزایش دهد و هزینه‌ها را پایین بیاورد. برای مثال، در حال حاضر در بخش‌های ICU و CCU موظفیم برای هر یک یا دو بیمار، یک پرستار متخصص داشته باشیم تا به طور مستمر علائم حیاتی بیمار را نظارت کند و در صورت بروز شرایط بحرانی، فوراً رسیدگی کند. این موضوع باعث می‌شود هزینه‌های بستری بسیار بالا رود.
رئیس مرکز فناوری‌های راهبردی معاونت علمی اظهار کرد: در حالی که در بسیاری از مراکز، تجهیزات کامل و تخت‌های ICU آماده است، اما به دلیل کمبود پرستار متخصص، فقط حدود ۵۰ درصد ظرفیت تخت‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. اگر نظارت بر بیماران و علائم حیاتی آنها را به هوش مصنوعی بسپاریم، هوش مصنوعی می‌تواند هرگونه اختلال را سریع تشخیص داده و هشدار لازم را به پرستاران اعلام کند. در نتیجه، به جای نیاز به ۸۰ پرستار متخصص برای هشتاد بیمار، با کمک هوش مصنوعی می‌توان مدیریت را به گونه‌ای انجام داد که به هشت پرستار متخصص نیاز باشد؛ چرا که همه بیماران دچار بحران نمی‌شوند و هوش مصنوعی نقش هشداردهنده و حتی توصیه‌کننده اقدام‌های لازم برای حفظ جان بیمار را دارد.
وی ادامه داد: از این رو، هوش مصنوعی می‌تواند در تصمیم‌گیری مدیران بیمارستان‌ها و سیاست‌گذاران حوزه سلامت نقش کلیدی ایفا کند و تحولات اساسی در نظام سلامت ایجاد کند.
به گفته سرکار، پیش‌بینی می‌شود با بهره‌گیری از این فناوری بتوانیم ۳۰ تا ۴۰ درصد هزینه‌های سلامت را کاهش دهیم. این کاهش هزینه‌ها هم ناشی از جبران کمبود نیروی انسانی متخصص است و هم به کاهش خسارت‌ها و هزینه‌های بیمه‌ای ناشی از اقدامات درمانی و خسارت‌های وارد شده کمک می‌کند.
وی یادآور شد: از طرفی، هوش مصنوعی می‌تواند به تشخیص زودرس بیماری‌ها، مانند سرطان کمک کند و از رسیدن بیماران به مراحل بحرانی جلوگیری کند. بنابراین، این فناوری می‌تواند تحولات بزرگی در نظام سلامت ایجاد کند.
به گفته وی، سازمان جهانی بهداشت (WHO) نیز هوش مصنوعی را در صدر ماموریت‌های خود قرار داده و کاربردهای آن در زمینه‌های مختلف به ویژه حوزه سلامت را در اولویت قرار داده است. در حال حاضر، با حکم وزیر بهداشت، شورایی متشکل از معاون علمی رئیس‌جمهور و اینجانب تشکیل شده که در وزارت بهداشت فعالیت دارد و در زمینه هوشمندسازی نظام ارجاع سلامت و به‌کارگیری هوش مصنوعی در این حوزه مشغول به کار است.
سرکار با بیان اینکه ما در دو لایه مختلف فعالیت می‌کنیم، یکی از آنها در حوزه بهداشت که از خودمراقبتی و بهداشت خانواده آغاز می‌شود و شامل مشاوره‌های هوش مصنوعی به مردم در زمینه بیماری‌هایی مانند دیابت و فشار خون است و دیگری در حوزه درمان که هدف آن سه بیماری اصلی است که بیشترین فشار اقتصادی و اجتماعی را به جامعه وارد می‌کنند؛ این سه بیماری شامل بیماری‌های قلبی، سرطان و بیماری‌های کلیوی است.
وی ابراز امیدواری کرد که پس از آماده شدن سامانه نظام ارجاع هوشمند، اجرای پایلوت آن در یک یا دو استان آغاز شود و در صورت موفقیت، به تدریج در سراسر کشور گسترش یابد. طبیعتاً این پروژه‌ها زمان‌بر هستند، اما باید شروع شوند تا از روند جهانی عقب نمانیم و بتوانیم از هوش مصنوعی بهره‌مند شویم.
رئیس مرکز فناوری‌های راهبردی معاونت علمی ریاست‌جمهوری موضوع مطرح دیگر در این مرکز را بحث استفاده از هوش مصنوعی در تجهیزات پزشکی دانست و گفت: همچنین در آینده، هوش مصنوعی در فرمولاسیون دارو نقشی اساسی خواهد داشت؛ جایی که سرعت تولید دارو افزایش یافته و هزینه‌ها بسیار کاهش خواهد یافت. در حال حاضر، فرمولاسیون دارو فرآیندی طولانی است که سال‌ها زمان می‌برد، اما پیش‌بینی می‌شود هوش مصنوعی بتواند این زمان را به شدت کاهش دهد و داروهای اثربخش و متعددی را با هزینه کمتر به بازار عرضه کند. همچنین در آینده نزدیک، پزشکی شخصی‌سازی شده بر اساس اطلاعات ژنتیکی هر فرد، با کمک هوش مصنوعی به واقعیت خواهد پیوست و درمان‌های دقیق‌تر و مؤثرتری ارائه خواهد شد.
