به گزارش پایگاه خبری دانا، گروه فرهنگ و هنر، محمدامین قاسمی پیربلوطی؛
قهرمانی که تاریخ فراموشش کرد
چه میشود وقتی یک زن، با تکیه بر خرد و شجاعتش، نقشههای استعمارگران را نقش بر آب کند؟ در سرزمینی که هر وجب از آن، روایتی از فداکاری دارد، چرا برخی قهرمانان در حافظه جمعی ما جای نگرفتهاند؟ این پرسشها، ما را به تماشای مستند «میمات» میکشاند. کارگردانی محمدعلی رخشانی که پیش از این با آثاری درباره سیستان و بلوچستان شناخته شده، این بار دوربین خود را به سوی روایتی ناشناخته از تاریخ معاصر ایران گرفته است.
نبردی نابرابر در سرحدات ایران
«میمات» -که در زبان بلوچی به معنای «مادر ما» است- داستان گلبیبی، زن بلوچی اهل منطقه سرحد را روایت میکند که در سال ۱۲۶۹ متولد شد. در اوج جنگ جهانی اول و در سال ۱۹۱۶، نیروهای انگلیسی به فرماندهی ژنرال دایر، با هدف ایجاد کریدوری از هند تا افغانستان، به سیستان و بلوچستان حمله کردند. گلبیبی که زنی باسواد، طبیب و دارای کاریزمای رهبری بود، نقش محوری در سازماندهی مقاومت مردمی ایفا کرد. او که در سوارکاری و تیراندازی مهارت داشت، با درایت و شجاعت توانست نیروهای انگلیسی را در «جنگ دره نالک» شکست دهد.
احیای حافظه تاریخی
«میمات» اثری است که در شرایط کنونی، پیامهای مهمی برای مخاطب ایرانی دارد. این مستند نه تنها یک روایت تاریخی، که احیای بخشی از هویت ملی ماست. رخشانی با مهارت، از ترکیب تصاویر هوایی خیرهکننده از جغرافیای بکر سیستان و بلوچستان، مصاحبه با راویان محلی، و بهرهگیری از انیمیشن و هوش مصنوعی برای بازسازی وقایع تاریخی، اثری دیدنی و پویا خلق کرده است.
یکی از نقاط قوت اصلی فیلم، تمرکز بر نقش زنان در تاریخ ایران است. گلبیبی نه تنها یک مبارز، که زنی فرهیخته بود که به طب سنتی مسلط بود و با منطق و سخنوری خود توانست در مذاکره با مقامات نظامی زمان، حقوق مردم منطقه را استیفا کند. پیشنهاد او برای استخدام مردان بلوچ در ارتش و ایجاد مدارس سپاه دانش، نشان از درایت و آیندهنگری این زن دارد. فیلم همچنین تصویر درخوری از مردم بلوچ ارائه میدهد و علیه کلیشههای رایج در سینما درباره این قوم ایرانی میایستد.
صدای مردم مرزنشین
آنچه «میمات» را متمایز میکند، روایت تاریخ از زبان مردم محلی است. این مستند با گردآوری تاریخ شفاهی منطقه، روایتی زنده و ملموس از وقایع ارائه میدهد. استفاده از زبان فارسی روان توسط گلبیبی در مذاکرات - همانطور که در خاطرات ژنرال دایر هم آمده - بر اهمیت وحدت ملی در برابر دشمن خارجی تأکید دارد.
همچنین این مستند به زیبایی نشان میدهد که چگونه مردم مرزنشین ایران در طول تاریخ، مدافعان بیادعای این سرزمین بودهاند. جمله ابتدایی فیلم که میگوید: «ما دو مادر داریم؛ یکی مادر بیولوژیک ماست و دیگری وطن و خاکمان» به خوبی فلسفه وجودی این اثر را نمایان میسازد.
حرف آخر: تماشا کنیم یا نه؟
مستند «میمات» اثری است که دیدن آن به تمام ایرانیان علاقهمند به تاریخ معاصر، فعالان حوزه زنان، و همه کسانی که دغدغه هویت ملی و وحدت اقوام ایرانی را دارند، توصیه میشود. این فیلم به ویژه برای نسل جوان که ممکن است با این بخش از تاریخ ایران آشنا نباشند، بسیار آموزنده است.
اگرچه ساخت این مستند با چالشهای متعددی از جمله محدودیت بودجه، دوری مسافت و کمبود امکانات در سیستان و بلوچستان روبهرو بوده، اما نتیجه نهایی اثری ارزشمند و تماشایی است. «میمات» به ما یادآوری میکند که ایرانزمین، قهرمانان بسیاری در سینه خود دارد که روایتشان را باید شنید و به نسلهای بعد انتقال داد. شاید وقت آن رسیده که ما هم مانند سازندگان این مستند، در کشف و معرفی این گنجینههای ملی کوشا باشیم.
