بایدها و نبایدهای دیالیزی ها

به گزارش گروه سلامت خبرگزاری دانا ( داناخبر )، در این مطلب می خواهیم با دیالیز، انواع و تاثیرات آن بر روی بیماران دیالیزی و نارسایی کلیه، بیشتر آشنا شویم:

دیالیز دو نوع به اسم های «همودیالیز» و «دیالیزپریتونیل» دارد که از روش همودیالیز برای خارج کردن مواد زائد و آب اضافی از بدن از یک نوع فیلتر خاص استفاده می کنند. در دیالیز پریتونیل از مایعی که با یک لوله پلاستیکی در حفره شکم بیمار قرار داده می شود، مواد زائد و آب اضافی از بدن خارج می شود.

در همودیالیز، خون بدن بیمار از یک فیلتر در دستگاه دیالیز  که غشای دیالیز نامیده می شود عبور می کند. در این عملیات، یک لوله پلاستیکی خاص بین یک سرخرگ و سیاهرگ در دست یا پا قرار داده می شود. گاهی اوقات، یک ارتباط مستقیم بین سرخرگ و سیاهرگ در دست برقرار می شود. سوزن ها بین این پیوند قرار داده شده و خون از طریق دستگاه فیلتر به داخل دستگاه دیالیز و دوباره به داخل بدن بیمار هدایت می شود. در دستگاه دیالیز، محلولی در آن طرف فیلتر مواد زائد را از بدن بیمار دریافت می کند.

اما در دیالیز پریتونیل از بافت های داخل شکم خود بیمار بعنوان فیلتر استفاده می شود. روده ها داخل حفره شکم، در فضای بین دیواره شکم و مهره های پشت قرار دارند. یک لوله پلاستیکی که بول دیالیز نامیده می شود، از طریق دیواره شکم در داخل حفره شکم قرار داده می شود. سپس یک مایع خاص را وارد حفره شکم کرده که روده ها را شست و شو می دهد. دیواره روده به عنوان یک فیلتر بین این مایع و جریان خون عمل می کنند. با استفاده از انواع مختلف محلول ها، مواد زائد و آب اضافی را می توان با این عملیات از بدن بیمار خارج کرد.

دیالیز کلیه ها به تنهایی ایجاد درد یا ناراحتی نمی کند اما از جمله عوارضی که بیمار دیالیزی را تهدید می کند، کاهش فشار خون است. لذا توصیه می شود در صورت مشاهده علایمی مانند تهوع، استفراغ، دلشوره، بی قراری، سرگیجه، گرفتگی عضلانی و رنگ پریدگی بلافاصله به پزشک مراجعه شود.

از دیگر تاثیرات دیالیز بر روی بیمار می توان به موارد زیر اشاره کرد:

-احساس کمبود انرژی، در واقع دیالیز ممکن است که باعث بروز احساس خستگی در بیمار شود.

- احساس افسردگی. افسردگی یکی از رایج ترین تاثیرات دیالیز بر روی بیمارانی است که از این روش درمانی استفاده می کنند، اما این عارضه به راحتی قابل درمان است.

- فردی که تحت دیالیز است ممکن است که برای انجام کارهای روزانه خود با کمبود وقت مواجه شود زیرا اغلب بیماران همودیالیزی باید سه مرتبه در هفته و هر بار حدود 3 تا 5 ساعت برای انجام دیالیز به بیمارستان و یا مرکز دیالیز بروند. بنابراین باید با یک برنامه ریزی دقیق برای کار و فعالیت های روزانه خود از زندگی جدید خود نهایت لذت را ببرند.

نکته قابل توجه این است که بیماران تحت دیالیز پریتونیل آزادی عمل بیشتری دارند زیرا برای انجام این روش نیازی به مراجعه به کلینیک نیست و برای آن دسته از بیمارانی که درمان های مستقل تری را ترجیح می دهند، دیالیز پریتونیل برنامه تغییرپذیرتری دارد و می تواند در خانه در حین انجام فعالیت های روزانه یا حتی خواب هم انجام گیرد و بیمار می تواند زمانبندی آن را برحسب کارهای خود تنظیم کند.

اما مهمترین مشکل دیالیز پریتونیل احتمال عفونت است. بیمار یک لوله پلاستیکی دارد که از حفره پریتونیل به خارج بدن می رود و این می تواند احتمال وارد شدن باکتری را به بدن افزایش دهد.

در صورت بروز گرفتگی عضلانی نیز از کمپرس گرم و ماساژ عضلانی اندام مبتلا استفاده شود و به منظور پیشگیری از خونریزی برای نظافت دندان ها از مسواک نرم و برای تراشیدن موهای زائد بدن از ریش تراش برقی استفاده شود و از وارد کردن هر گونه صدمه به پوست جلوگیری کنید.

اگر از بیماری کلیوی رنج می برید، پزشک معالج شما مطمئنا ایجاد تغییراتی در رژیم غذایی را برای شما توصیه می کند. در حقیقت اعمال تغییراتی خاص در رژیم غذایی درصد موفقیت روش درمانی دیالیز را افزایش می دهد. رژیم غذایی می تواند با توجه به نوع دیالیز شما متفاوت باشد. 

از جمله تغییراتی که در رژیم غذایی فرد دیابتی از طرف متخصص کلیه یا نفرولوژیست تجویز می شود، کاهش مصرف مایعات و نمک است. توجه داشته باشید که مایعات تنها در نوشیدنی ها نیست. بلکه سوپ ها، میوه ها و حتی بستنی ها نیز ممکن است حاوی مقداری آب باشند و از این رو مصرف آنها برای بیماران کلیوی اصلا تجویز نمی شوند.

علاوه بر مایعات این دسته از افراد باید از مصرف مواد غذایی غنی از فسفر، پتاسیم پرهیز کنند و بیشتر مواد غذایی با پروتئین بالا مصرف کنند. اما توجه داشته باشید که پیش از ایجاد هر گونه تغییری در رژیم غذایی خود، حتما با پزشک معالج خود مشورت کنید. 

دیالیز یک روش درمانی برای نارسایی کلیه نیست. در واقع، کلیه های سالم با خارج کردن مایعات اضافی، مواد معدنی و مواد زائد  خون شما را پاک نگه می دارند. آنها در عین حال هورمون هایی را می سازند که استخوان های شما را محکم نگه می دارند و به تولید خون در بدن کمک می کنند اما زمانی که کلیه ها دچار نارسایی می شوند، مواد زائد مضر و مایعات در بدن جمع می شوند، فشار خون ممکن است بالا رود و گلبول های قرمز خون به اندازه کافی در بدن تولید نشوند که دیالیز از این عوارض جلوگیری می کند و به نوعی وظایف کلیه را انجام می دهد. بنابراین افرادی که دچار نارسایی کلیه هستند و عمل پیوند کلیه را انجام نداده اند باید تا پایان عمر خود باید دیالیز را انجام دهد.