سدسازی دلیل خشکسالی تالاب ها؛
در ایران با وجود پیامدهای ناگواری که احداث بی رویه و غیرمنطقی سدها به همراه داشته و بحران دریاچه ارومیه از شاخص ترین آنهاست، هنوز هم رشد سدسازی در کشور به عنوان یکی از پارامترهای توسعه یافتگی و از مظاهر پیشرفت و آبادانی به حساب می آید.
به گزارش خبرنگار گروه دانش خبرگزاری دانا (دانا خبر)، تامین آب برای مصارف شرب و کشاورزی، همواره یکی از دغدغه های همیشگی انسان از دوران باستان تا امروز بوده است. چراکه حیات بشر و آبادانی زمین در گرو این مایع حیات بخش است و عدم تامین آب با کیفیت مناسب و میزان کافی، زندگی بشر را با مخاطرات جدی مواجه می سازد.با رشد جمعیت و نیز صنعتی شدن جوامع، تقاضا برای دریافت آب سالم و شیرین به نحو چشمگیری فزونی یافته اما در مقابل منابع تامین آب شیرین جهان همچنان ثابت است. این عدم توازن مشکلات بسیاری را برای حکومت ها و مدیران ارشد دولتی به ویژه در کشورهای خشک و نیمه خشک جهان به وجود آورده و مهار آب های سطحی حاصل از نزولات جوی و بهره برداری از منابع محدود آب زیرزمینی را به سیاستی اجتناب ناپذیر در برنامه ریزی های اقتصادی و عمرانی آنان مبدل کرده است.
40 هزار سد، رودخانه های جهان را مسدود کرده اند
شاید تا چند دهه قبل، احداث سدهای متوسط و بزرگ و نیز انحراف آب دریاچه ها و رودخانه ها به مناطق کم آب، راهکاری مطمئن، آسان و موثر برای مقابله با کم آبی و خشکسالی به حساب می آمد. اما در سال های اخیر با بروز بحران های خطرناک زیست محیطی که حتی خسارت های جانی و مالی به همراه داشته اند، بسیاری از کشورها در احداث بی رویه سدها و تغییر اکولوژی مناطق مختلف، تجدیدنظر اساسی کرده اند.
شاید تا چند دهه قبل، احداث سدهای متوسط و بزرگ و نیز انحراف آب دریاچه ها و رودخانه ها به مناطق کم آب، راهکاری مطمئن، آسان و موثر برای مقابله با کم آبی و خشکسالی به حساب می آمد. اما در سال های اخیر با بروز بحران های خطرناک زیست محیطی که حتی خسارت های جانی و مالی به همراه داشته اند، بسیاری از کشورها در احداث بی رویه سدها و تغییر اکولوژی مناطق مختلف، تجدیدنظر اساسی کرده اند.
بر پايه برآوردهاي كميسيون بين المللي سدهاي بزرگ، رودخانه هاي جهان هم اينك با بيش از ۴۰ هزار سد مسدود شده اند كه جز پنج هزار تاي آنها، مابقی در ۵۰ سال گذشته ساخته شدند. و مشکلات ناشی از این ساخت و سازهای بی رویه، سبب شده که در برخی از کشورها، تخریب سدهایی که چندان از اولویت برخوردار نیستند و یا سدهایی که زیان های زیست محیطی شان از اهداف تعریف شده آنها بیشتر است، در دستور کار قرار گیرد.
اما در ایران با وجود پیامدهای ناگواری که احداث بی رویه و غیرمنطقی سدها به همراه داشته و بحران دریاچه ارومیه از شاخص ترین آنهاست، هنوز هم رشد سدسازی در کشور به عنوان یکی از پارامترهای توسعه یافتگی و از مظاهر پیشرفت و آبادانی به حساب می آید. طبق آمار منتشرشده، تاکنون در حدود 600 سد در ایران به بهره برداری رسیده و بیش از این مقدار نیز در دست ساخت یا مطالعه قرار دارد و از این حیث کشور ما جایگاه سوم سدسازی جهان را از آن خود نموده است.
سدسازی بی رویه از مهمترین دلایل خشکسالی تالاب هاست
علی بصیری عضو هیات علمی دانشکده منابع طبیعی دانشگاه صنعتی اصفهان در این زمینه معتقد است: سدسازی های بی رویه از مهمترین دلایل خشکسالی تالاب هاست. چراکه سدسازی سبب تغییر الگوی کشت و از بین رفتن فضای زیستی می شود.
علی بصیری عضو هیات علمی دانشکده منابع طبیعی دانشگاه صنعتی اصفهان در این زمینه معتقد است: سدسازی های بی رویه از مهمترین دلایل خشکسالی تالاب هاست. چراکه سدسازی سبب تغییر الگوی کشت و از بین رفتن فضای زیستی می شود.
او در عین حال برنامه ریزی منسجم، کنترل جمعیت و مصرف بهینه آب را از عوامل موثر در راستای برطرف شدن مشکل تالاب های کشور می داند.
سالانه 5 تا 10 میلیارد مترمکعب از آب سدها تبخیر می شود
به نظر می رسد گذشته از توجه نامناسب و اهتمام بیش از حد به امر سدسازی در کشور، بخشی از بحرانهای آبی و زیستمحیطی نیز ریشه در نبود برنامه ای جامع برای نگهداری و صیانت از مخازن آبی پشت سدها دارد که بنابر بعضی تخمین ها باعث تبخیر سالانه 5 تا 10 میلیارد مترمکعب از آب پشت سدها می شود و این برای کشوری که با کم آبی مزمن روبروست، یک فاجعه است.
البته در این میان نباید از این واقعیت غفلت کرد که بسیاری از سدهایی که در نقاط مختلف کشور و با صرف هزینه های سنگین به بهره برداری رسیده اند، هنوز فاقد شبکه انتقال آب برای تغذیه اراضی پایین دست این سدها می باشند. بنابراین در عمل می بایست این سدها را فاقد صرفه اقتصادی و عمرانی دانست.
