شایع ترین روش‌های کلاهبرداری اینترنتی در ایران و جهان

به گزارش گروه فناوری خبرگزاری دانا(داناخبر)، یکی از مباحث مهم در اقتصاد دیجیتالی، تجارت الکترونیکی و یا همان خرید و فروش الکترونیکی است که صرفنظر از مزایایی که دارد، مشکلات فراوانی را هم برای کاربران اینترنت ایجاد کرده است.
در این گزارش به بررسی انواع کلاهبرداری‌های اینترنتی و روش‌های مقابله با آن پرداخته ایم.

انواع کلاهبرداری های اینترنتی
کلاهبرداری های اینترنتی در تمامی کشورهای جهان کم و بیش وجود دارد، اما در کشور ما جدای کلاهبرداری های فروشگاه های آنلاین غیرمعتبر، عدم آشنایی عموم کاربران با بانکداری الکترونیک و روش های حفظ اطلاعات آن و... از طرف دیگر ضعف‌های اطلاعاتی برخی خدمات الکترونیک بانک ها موجب بروز کلاهبرداری هایی شده است.

کلاهبرداران و شیادان همچنان از موهبت ناشناس ماندن در فضای اینترنت نهایت سواستفاده را انجام می دهند و همه این ها هشداری است برای کاربران اینترنت که بیش از همیشه مراقب اطلاعات و پولشان در اینترنت باشند تا از کلاهبرداری اینترنتی در امان بمانند.
کلاهبرداری اینترنتی یعنی استفاده از سرویس های اینترنت به منظور فریب اشخاص یا شرکت ها و انتقال و دزدی پول هایشان.

این کلاهبرداری ممکن است در اتاق های گفتگوی اینترنتی، نامه های الکترونیک یا وب سایت ها رخ دهد. این مساله امروزه به یکی از مسایل مهم دنیای فناوری اطلاعات تبدیل شده است چرا که هر ساله پول زیادی از این راه رد و بدل شده و قربانیان زیادی به دام این شیادی ها می افتند.
بیشتر کلاهبرداری ها به عدم ارسال کالاهای خریداری شده به صورت آنلاین مربوط می شود. به عبارت دیگر، خرید و فروش قلابی در فضای مجازی از شایع‌ترین کلاهبرداری‌هایی است که کاربران اینترنت با آن مواجه می‌شوند.

این شیادی زمانی اتفاق می افتد که کلاهبردار وانمود می کند که می خواهد محصول خاصی را از فروشگاه آنلاین بخرد، سپس با یک کارت اعتباری دزدی یا جعلی این خرید را انجام می دهد و فروشنده نیز به گمان این که این خرید به طور قانونی انجام شده، محصول یا خدمات مورد نظر را به کلاهبردار ارایه می دهد.

پس از آن که جعلی یا دزدی بودن کارت اعتباری فاش می شود، پول حاصل از فروش محصول یا خدمات از حساب فروشنده کسر خواهد شد. به این ترتیب کلاهبردار بدون صرف هزینه ای به محصول یا خدمات مورد نظر دست یافته است. در اکثر مواقع فروشندگان نمی توانند به اصل پول خود از طریق شرکت های ارایه دهنده خدمات کارت اعتباری برسند.

یک نمونه متداول دیگر در شیادی های اینترنتی از طریق خرید و فروش، به این شکل است که کلاهبردار یک وسیله نایاب یا کمیاب مانند یک خودروی لوکس را برای فروش در سایت هایی مثل eBay با قیمتی بسیار پایین تر از قیمت واقعی آن وسیله تبلیغ می کند. خریدار نیز به تصور یک تخفیف استثنایی در صدد خرید آن وسیله بر می آید، به فروشنده یک نامه می فرستد و تمایل خود را برای خرید اعلام می کند.

پاسخی که از سوی کلاهبردار اعلام می شود این است که این خودرو موجود است ولی در حال حاضر در داخل کشور نیست و باید مبلغی جهت انتقال خودرو به داخل کشور برای مراحل حمل و ترابری پرداخت شود.
با پرداخت این مبلغ توسط قربانی، کلاهبردار دیگر پاسخگوی خریدار نیست و دیگر خبری از او نمی شود.

در برخی شگردهای دیگر از قربانی طی فرآیند خرید و فروش خواسته می شود که برای تکمیل خرید، چکی را نقد کند و پولش را برای فروشنده بفرستد. در این شرایط خریدار چک را نقد کرده و مبلغ آن را با استفاده از روش های انتقال الکترونیکی پول در اختیار فروشنده قرار می دهد اما مدتی بعد متوجه می شود که چکی که نقد کرده جعلی بوده و باید مسوولیت مالی و حقوقی آن را بپذیرد، در حالی که دیگر هیچ خبری از فروشنده ای که کیلومترها دورتر از خریدار سکونت دارد، نیست.

روش «انتقال دوباره» نیز یکی از روش های متداول برای کلاهبرداری است. در مدل آفریقایی این روش، فریب کاران از طریق اتاق های گفتگو یا سایت های دوستیابی با افرادی از کشورهای دیگر ارتباط برقرار می کنند و اطلاعات شخصی آن ها را به دست می آورند.

سپس محصولات را با آدرس آن ها و با کارت اعتباری جعلی خریداری کرده و از قربانی می خواهند که آن ها را دوباره به آدرس آن ها بفرستد. به این ترتیب، قربانی باید مسوولیت مالی و حقوقی این کار را بپذیرد، وقتی که دیگر تمامی راه های ارتباطی او با کلاهبردار، قطع شده است.

تبلیغات مربوط به دورکاری یکی دیگر از انواع کلاهبرداری‌های اینترنتی است. در بسیاری از این تبلیغات، از متقاضی خواسته می شود که محصول خاصی را با استفاده از کیت های شرکت بسازد. بنابراین قربانی جویای کار باید کیت محصولات شرکت را بخرد. پس از پرداخت هزینه کیت از سوی فرد جویای کار، دو حالت پیش می آید؛ یا شرکت دیگر جواب متقاضی را نمی دهد که در این صورت کلاهبرداری در همین جا به پایان می رسد. در حالت دوم کیت برای متقاضی ارسال شده و او هم کار را مطابق دستورالعمل انجام داده و برای شرکت ارسال می کند اما شرکت بهانه جویی کرده و مثلا کار متقاضی را پایین تر از حد استاندارد ارزیابی می کند و از پرداخت حقوق متقاضی سر باز می زند. در حالی که اصلا نه محصولی قرار بوده تولید شود، نه استانداردی برای آن تعریف شده؛ فقط هدف این بوده که کیت شرکت با قیمت گزافی به قربانی فروخته شود!

کلاهبرداری از طریق انتقال پول شاید برای ما از همه آشناتر باشد. همه ما قطعا تاکنون ایمیل های زیادی را دریافت کرده ایم که فرستنده در آن ادعا می کند قصد دارد مبلغ هنگفتی را برای ما بفرستد؛ یا مثلا اعلام می کند که ما در یک قرعه کشی برنده هزاران دلار جایزه نقدی شده ایم.
در مدلی از این کلاهبرداری، ایمیل ارسال می شود که در آن گفته شده که شما برنده صدها هزار دلار در یک قرعه کشی شده اید و باید مبلغی را برای انتقال پول، بپردازید. بقیه ماجرا هم که واضح است و نیاز به گفتن ندارد. از روش های مشابه این مورد در خرید و فروش سهام به صورت آنلاین و بورس نیز برای کلاهبرداری استفاده می شود.

کلاهبرداری و فریبکاری از راه دوستی های آنلاین تقریبا قدمتی به اندازه خود دوستی های آنلاین دارد. در این روش شیاد پس از ایجاد رابطه دوستانه با فرد مورد نظر و جلب اعتماد و اطمینان، از قربانی می خواهند که بنا به دلیلی مثلا نیاز به پول برای عمل جراحی، مبلغی را برای آن ها بفرستد و به این ترتیب به کلاهبرداری می پردازند. یکی از مهم ترین مشکلات شبکه های اجتماعی همین کلاهبرداری های آنلاین است. خوشبختانه در کشور ما با اطلاع رسانی و آگاهی بخشی در این زمینه، به نظر می رسد میزان جرایم ناشی از دوستی های اینترنتی کاهش یافته است.

یکی دیگر از روش های کلاهبرداری اینترنتی، ادعای فروش بلیت های یک رخداد هنری یا ورزشی است که بلیت آن به سختی پیدا می شود. به این ترتیب مشتاقان آن رخداد به راحتی پول بلیت را پرداخت می کنند اما اصلا بلیتی در کار نیست. یک نمونه قابل ذکر از این شکل کلاهبرداری، در زمان المپیک پکن اتفاق افتاد که یک سایت اینترنتی با نام «بلیت های پکن» اقدام به فروش بلیت های بازی های المپیک کرد و میلیون دلار از این کلاهبرداری به جیب زد. بعدها معلوم شد که یک انگلیسی پشت این کلاهبرداری بزرگ بوده است.

مدیران سایت‌ها نیز قربانی کلاهبرداری‌های اینترنتی می‌شوند
ممکن است تصور شود که مدیران سایت ها به علت آشنایی بیش ترشان با اینترنت در معرض خطر کلاهبرداری نیستند، اما آن ها نیز ممکن است قربانی شوند.

سایت های زیادی هستند که ادعا می کنند در ازای دریافت مبلغی، می توانند رتبه سایت شما را در موتورهای جستجو بهبود ببخشند، اما ممکن است پس از پرداخت پول، هیچ فعالیتی از سوی آن سایت انجام نشود. یا مثلا سایت هایی هستند که ادعا می کنند با تبلیغات هدفمند، بینندگانی را به سایت شما می کشانند، اما پس از پرداخت هزینه تبلیغات، تنها کاری که می کنند، بالابردن آمار بازدید سایت شما به صورت غیرواقعی است به طوری که گویا یک نرم افزار سایت شما را به طور مداوم باز کرده است و در این میان هیچ بازدیدکننده واقعی و با ارزشی به سایت شما نیامده است.

یک راه کلاهبرداری دیگر از طریق کلیک های غیرواقعی روی تبلیغاتی است که شرکت هایی مانند گوگل به ازای هر کلیک روی آن ها مبلغی پرداخت می کنند. البته با پیشرفت سیستم های تبلیغاتی کمتر مبلغی از راه کلیک های غیرواقعی و نرم افزاری به دست می آید، اما باید توجه داشت که صنعت تبلیغات آنلاین گردش مالی بیش از ۱۰ بیلیون دلاری را تجربه می کند که همین بسیاری را وسوسه می کند که از راه فریب سیستم های تبلیغاتی به درآمد بالایی برسند.

روش فیشینگ نیز یکی از قدیمی ترین روش‌های کلاهبرداری های اینترنتی است. در این روش کلاهبرداران با یک ایمیل جعلی یا یک صفحه اینترنتی جعلی مشابه یک سایت معتبر، از کاربر می خواهند اطلاعات مهم خود مانند نام کاربری، رمز عبور، یا شماره کارت اعتباری را وارد کند. با به سرقت رفتن این اطلاعات امکان هرگونه سواستفاده ای وجود دارد.

کلاهبرداری های اینترنتی در کشور ما
شاید بتوان کلاهبرداری های خرید اینترنتی را از شایع ترین عوامل عدم اعتماد کاربرانی به خرید کالا از طریق اینترنت دانست و از آنجا که هنوز قانون جامعی در رابطه با تجارت الکترونیک و خرید و فروش‌های اینترنتی در کشور ما وجود ندارد، این بی اعتمادی صد چندان می‌شود.

روش هایی که گفته شد کم و بیش در کشور ما نیز برای کلاهبرداری های اینترنتی به کار گرفته شده اند؛ اما پیش از آن باید به مساله مهمی اشاره کرد: اطلاعات خدمات اینترنتی بانک ها.
در کشورهایی که خدمات الکترونیک سابقه بیشتری دارد، در طول زمان ضعف ها برطرف شده است اما در کشور ما هنوز اطلاعات برخی از خدمات در سطح مطلوبی قرار ندارد و راه را برای کلاهبرداری و سرقت باز می گذارد. از روش فیشینگ و فارمینگ برای سرقت اطلاعات بانکی مشتریان بسیار استفاده شده است. اما به غیر مساله اطلاعات بانکی، روش های متداول کلاهبرداری اینترنتی در کشور ما نیز سابقه داشته است.

به عنوان مثال، سال گذشته، جوانی با روش «کلاهبرداری از طریق انتقال پول» میلیون ها تومان پول به جیب زده بود که البته دستگیر شد.

او درباره شیوه کارش گفته بود: «مدتی قبل ایمیل از خارج از کشور به دستم رسید که در آن نوشته شده بود برنده چند هزار دلار شده ام. وقتی موضوع را پیگیری کردم، فهمیدم که این ایمیل، ترفندی برای کلاهبرداری است و فردی که آن را ارسال کرده، قصد فریب من را دارد. همان جا بود که فکری به ذهنم رسید و تصمیم گرفتم با این شگرد از افراد دیگر کلاهبرداری کنم. این بود که چندین آدرس الکترونیک را شناسایی کردم و برای تمامی آن ها ایمیلی فرستادم که در آن نوشته شده بود شما برنده خوش شانس ۵ هزار دلار شده اید. از آنجا که خیلی از طعمه هایم از دنیای اینترنت اطلاعات کافی نداشتند، به راحتی فریبم را می خوردند و همه اطلاعاتی را که برای ورود به حسابشان نیاز داشتم، در اختیارم قرار می دادند. من هم برای اینکه شناسایی نشوم با ورود به حساب آن ها، اقدام به خریدهای اینترنتی مثل خرید شارژ تلفن همراه می کردم اما هیچ وقت تصور نمی کردم پلیس بتواند مرا دستگیر کند.» فقط در یک مورد کلاهبرداری این جوان موفق شده بود هفت میلیون تومان از حساب یکی از قربانیان سرقت کند.

علاوه بر این، فروشگاه های آنلاین زیادی هم بوده اند که پول محصولی را از مشتری دریافت کرده و چیزی تحویل نداده اند.

برای مقابله با این کلاهبرداری ها چه باید کرد؟
شکی نیست که استفاده از اینترنت روز به روز بیشتر می شود و ما ناگزیریم که برخی از کارهای مالی خود را نیز با اینترنت انجام دهیم؛ بنابراین باید راه مقابله با این کلاهبرداری ها را بدانیم.

نکته اول این که باید از اطلاعات صفحه ای که در آن هستیم اطمینان حاصل کنیم. اگر قرار است وارد ایمیل یا حساب بانکی خود شویم باید مطمئن شویم که این صفه دقیقا صفحه معتبر و مورد تایید شرکت یا بانک است که ساده ترین راه، بررسی نشانی سایت است.

مورد بعدی این است که بدون تحقیق هیچ پولی را جهت شرکت در قرعه کشی، انتقال پول و یا ... به هیچ حسابی واریز نکنیم.

در مورد خرید و فروش آنلاین فقط از فروشگاه های آنلاین معتبر استفاده کنیم و به این نکته توجه داشته باشیم که صرف این که فلان فروشگاه از طریق شرکت پست محصولاتش را ارسال می کند دلیلی بر اعتبار آن فروشگاه نیست و بهتر است با افراد باتجربه یا کسانی که قبلا خرید اینترنتی کرده اند در این زمینه مشورت کرد. به هر حال به نظر می رسد آگاهی بخشی و اطلاع رسانی بهترین راهکار برای مقابله با کلاهبرداری های اینترنتی است و باید رسانه ها در این زمینه بیشتر فعال باشند تا آمار این جرایم کاهش پیدا کند.