یادداشت
تشنج عبارتست از اختلال موقتی در مغز که این اختلال به صورت ناگهانی آغاز می شود و غیر ارادی و غیر قابل کنترل می باشد.
گروه سلامت خبرگزاری دانا (داناخبر) - دکتر حمیدرضا صادقی *: تشنج در کودکان به چند دسته طبقه‌بندی می‌شود که از میان آنها تب و تشنج از همه شایع‌تر و خوش‌خیم‌تر است و معمولا در سنین شش ماه تا پنج سال رخ می‌دهد. هنگام تشنج ابتدا اندام کودک حالت کشیده و سفت می‌شود، چشم‌ها رو به بالا می‌رود و سفیدی چشم نمایان می‌شود.
ترشحات کف‌آلود ممکن است از دهان خارج شده و فک بیمار قفل شود، سپس اندام‌ها دچار لرزش و حرکات پرشی می‌شود. بیمار ممکن است دچار بی‌اختیاری ادرار شود.
مدت این تشنج کمتر از 15 دقیقه است، ولی گاهی طولانی می‌شود و به اقدامات مهمی نیاز دارد.
حدود 2 تا 5 درصد کودکانی که از نظر سیستم عصبی سالم هستند دست‌کم برای یک بار تب و تشنج را تجربه می‌کنند.
یک تشنج ساده که کمتر از ۱۵ دقیقه طول بکشد و در یک روز، دو بار تکرار نشود خطر مرگ و میر ندارد ولی اگر تشنج مکرر و طولانی شود این خطر دو برابر می‌شود که آن هم احتمالا به علت بیماری‌های زمینه‌ای‌همراه است.
همچنین تشنج ساده تاثیری در اختلالات رفتاری، آموزشی و عملکرد یا توانایی‌های بیمار ندارد. 30درصد افرادی که یک بار تب و تشنج را تجربه می‌کنند باز هم دچار حمله دیگر خواهند شد.
2 تا 7 درصد از کودکانی که دچار تب و تشنج می‌شوند در سال‌های بعدی دچار صرع یا تشنج بدون تب می‌شوند.
در خیلی از موارد، سابقه فامیلی تب و تشنج مثبت است و نقش ژنتیک در این بیماری پررنگ است.
عواملی که باعث عود بیماری می‌شوند، عبارتند از: وجود اختلال تکامل عصبی، سن زیر یک سال، تشنج به دنبال تبی که کمتر از ۲۴ ساعت طول کشیده باشد، تشنج با درجه تب پایین یعنی ۳۹ ـ ۳۸ درجه، سابقه فامیلی تشنج، تشنج مقاوم و جنسیت پسر.
اگر بیماری هیچ یک از عوامل خطر مذکور را نداشته باشد باز هم حدود 12 درصد خطر عود تشنج با تب‌های بعدی وجود دارد.
والدین هنگام تشنج کودک با حفظ خونسردی خود، باید کودک را به پهلو خوابانده تا ترشحات دهان و محتویات معده وارد ریه نشود و مراقب باشند تا زبان بیمار لای دندان‌ها گیر نیفتد و دچار گاز گرفتگی نشود.
گرفتن اندام‌ها به منظور متوقف کردن تشنج امری بیهوده و اشتباه است و بهتر است در اسرع وقت بیمار را به یک مرکز فوریت‌های پزشکی انتقال داد.
در مرکز درمانی مراقبت از راه هوایی و کنترل تشنج با استفاده از داروهای سرکوب‌کننده مغزی گام به گام صورت می‌گیرد و شرح حالی از سابقه بیمار به انجام اقدامات مناسب بعدی کمک می‌کند.
معمولا تظاهرات ثانویه، تب بیمار به صورت عفونت گوش، اسهال خونی و عفونت‌های تنفسی بروز می‌کند که به طور اختصاصی باید درمان شود.
اگر اختلال تاخیر تکامل عصبی، تشنج مقاوم و مکرر یا سابقه صرع در بستگان وجود داشته باشد، بهتر است کودک مورد تصویربرداری مغزی و نوار مغز قرار گیرد تا اختلالات ساختاری و صرعی که ممکن است با یک تب و تشنج آغاز شود، تشخیص داده شود.
در صورت وجود نداشتن عوامل خطر معمولا به انجام اقدامات تشخیصی مذکور و حتی درمان دارویی اختصاصی نیازی نیست.
حتی در غیاب علل ثانویه می‌توان از انجام آزمایشات خون و اندازه‌گیری الکترولیت‌ها خودداری کرد. اگر در آزمایشات بیمار، کم‌خونی مشاهده شود، بهتر است درمان با آهن شروع شود زیرا هنگام کم‌خونی، عود حملات تشنج بیشتر است.
* متخصص اطفال
