اکنون نگران زلزله های 4و نیم ریشتر به بالا هستیم / مقاوم سازی ساختمان ها قربانی نماسازی شده است

محمد جواد بلورچی، مدیرکل دفتر بررسی مخاطرات زمین شناسی،زیست محیطی و مهندسی در گفت و گو با خبرنگار گروه دانش خبرگزاری دانا(داناخبر)، درپاسخ به این سوال که وظیفه سازمان زمین شناسی در بحث زلزله و جلوگیری از مخاطرات آن چیست؟گفت: سازمان زمین شناسی کشوردر بحث زمین لرزه ها یک وظیفه اساسی دارد که آن هم زمین شناسی زمین لرزه ها است، یعنی شناسایی منشا وسرچمه زمین لرزه ها درنقاط مختلف کشورکه شناخته شده ترین آنها گسل ها هستند، از این رو سازمان زمین شناسی کشور مرجع رسمی شناسایی و معرفی گسل ها در کشوراست.

مهندس بلورچی با بیان اینکه سازمان زمین شناسی با تهیه نقشه ها در زمینه زلزله، گسل ها را معرفی می کند، افزود: چند سالی است که این سازمان  با حفربر روی گسل ها، شناسایی ویژگی های حرکتی گسل ها درگذشته واندازه گیری تغییر شکل آنها را مورد بررسی قرارمی دهد. درحال حاضر ما دربحث شناسایی زمین شناسی زلزله درگذشته زمین درسطح جهانی یکی از کشورهای پیشرو هستیم، به جرات می توان گفت ایران دراین  زمینه جزو 10کشور فعال دنیا است.

محمد جواد بلورچی در پاسخ به این سوال که اگر کشورما در ردیف 10کشوربرتر دنیا در بحث شناسایی زلزله هستیم پس چرا در تعداد تلفات انسانی زمین لرزه ها جایگاه بسیار بدی در دنیا داریم؟ خاطرنشان کرد: متاسفانه  ما از داده ها و دانشمان به خوبی استفاده نکرده ایم. ما در زمینه کشاورزی با سیستم سنتی و بروز کردن روش های بهره برداری به راحتی می توانستیم جوابگوی نیاز کشورباشیم اما اینگونه نشد. ما در ساخت و ساز خانه ها هم چنین مشکل وشرایطی را داریم، وقتی به شهرسازی های  گذشته می نگریم و شهرهایی مانند هگمتانه یا همدان امروزی و تخت جمشید را می بینیم، جایگاه شهرها را آنقدرحساب شده بررسی می کردند و می شناختند واستقرار می دادند که احساس می شود ایرانیان گذشته تکنیک های زمین شناسی را از حال حاضرما بهتر درک می کردند.

وی گفت: به طورمثال شهراستخردر استان فارس نمونه دیگر دانش گذشتگان است که دریک منطقه ای استقرار یافته که آب سطحی مناسبی دارد، زلزله درآن بسیار محدود اتفاق می افتد وهمچنین جایی ساخته شده که در معرض خطر سیل نیست، لذا وقتی در یک شهرسازی آن هم در گذشته های بسیار دوراین همه حسن را می بینیم احساس می کنیم یک انتخاب ساختگاهی برای آن اتفاق افتاده است یا شهر هگمتانه(همدان امروزی) را در جایی استقرار دادند که کمترین زمین لرزه ها در آن اتفاق افتاده است، جایی ساخته شده که منشا دایمی آب در آن وجود دارد. اما شهرسازی های امروزه را که درکشورمشاهده می کنیم اینگونه نبوده این درحالی است که پیشرفت علم و تکنولوزی نسبت به گذشته قابل مقایسه نیست. درحال حاضر شهرها را در جاهایی ساخته ایم که  در خطرناک ترین نقاط  کشور قرار دارد. متاسفانه ما از تجربه های گذشته هم درس نگرفته ایم، شهرهایی که چندین بار براثر زلزله ویران شده اند شهر را دوباره در همان منطقه ساخته و بدتراز آن، این است که شهر را چندین برابر توسعه داده ایم مانند شهرری، بجای اینکه به دور از گسل شمال تهران و گسل های وسط شهر مثل عباس عباد توسعه بدهیم  تهران را پایتخت کردیم وشهر را بدون اینکه مهندسی ساز کنیم روی  گسل ها گسترش دادیم.

مدیرکل دفتر بررسی مخاطرات زمین شناسی ضمن اشاره به اینکه متاسفانه در40 سال گذشته تنها به ظاهر ساختمان ها توجه شده وبه کیفیت بنیان ساختمان اهمیت داده نشده، تصریح کرد: در گذشته ظاهر ساختمان ها و شیک بودن نمای آن از کیفیت داخلی ساختمان و بنیان آن برای ما مهمتر بوده و به همین دلیل توان مقابله با زلزله را ندارد و خراب می شود لذا باید گفت آن چیزی که باعث مرگ و میرمی شود زلزله نیست بلکه سازه های دست انسان است. بنابراین این یک اصل اساسی است اگرما پنج درصد ازآن اهمیتی که برای قشنگی محیط اقامت خود در نظر می گیریم برای سلامت سازه ای که برای زندگی است لحاظ کنیم این اتفاقات نخواهد افتاد. نهایت هزینه ای که یک سازه مقاوم به سازنده تحمیل می کند پنج درصد بوده و به طور قطع از نمای ساختمان ها خیلی ارزان تر خواهد بود. متاسفانه به جای مقام سازی و لحاظ کردن شرایط پی مناسب، سازه مقاوم و فاصله از گسل اقدام به نماسازی و رشد پایه ساختمان ها می کنیم.

مهندس بلورچی افزود: ساخت و سازهای غیراصولی و بی تدبیری ها باعث شده که  در زلزله ها روز به روز تلافات بیشتری داشته باشیم. اگر 10سال پیش نگران زمین لرزه های 6ریشتر به بالا بودیم اکنون باید نگران زلزله های 4و نیم ریشتربه بالا باشیم. این نگرانی با فرونشست در دشت های کشوربه چند برابر افزایش پیدا می کند. چون همین سازه های نامقاوم در مناطقی که فرونشست می کند آسیب جدی می بینند و استحکام خود را درمقابل زمین لرزه از دست می دهند. تقریبا همه نقاط کشورمان در معرض خطرزلزله قرار دارد و از طرفی سازه هایمان ظرف10یا15سال گذشته آسیب هایی دیده اند و ترک های مویی در همه جای ساختمان ها وجود دارد لذا به محض اینکه یک زمین لرزه با ریشتر پایین رخ بدهد فاجعه ای ایجاد می شود.