به دنبال کاهش بارندگی ها و ادامه خشکسالی در خراسان رضوی بار دیگر مساله بحران آب و افت آب های زیرزمینی در خطه ای که به سرزمین خورشید شهرت یافته، در صدر یکی از دغدغه های مهم مسوولان استان قرار گرفته است.
به گزارش گروه دانش خبرگزاری دانا(داناخبر) و به نقل از ایرنا،به گفته مسوولان شرکت آب منطقه ای خراسان رضوی، افت سفره های آب زیر زمینی هم اکنون بزرگترین چالش حوزه آب این استان به شمار می رود و این خطه مقام اول دشت ها و آب های زیرزمینی بحرانی کشور را داراست.
به اعتقاد آنان، هم اکنون از 37 دشت استان خراسان رضوی، 33 دشت شرایط بحرانی را سپری می کند و افت سطح آب های زیر زمینی در این استان از مرز هشدار گذشته و به حدود یک متر رسیده است.
از سوی دیگر همچنان که در کمتر از یک دهه میزان روان آب های کشور نصف شده، این میزان در خراسان رضوی از کاهش 64درصدی برخوردار است.امروز بحران آب به نگرانی هر ایرانی در مسائل روزمره منتهی شده است.
وزیر نیرو در خصوص شرایط وضعیت بحرانی آب در کشور بتازگی اعلام کرده است: هم اکنون 298 دشت مطالعاتی کشور دچار بیلان منفی به لحاظ افت آب های زیرزمینی است.
به گفته حمیدرضا چیت چیان، دهایی که در مجموع برای 130 میلیون متر مکعب ذخیره آب در کشور ساخته شده اند، هم اکنون بیشتر از 30 میلیون متر مکعب آب ندارند.این در حالی است که به گفته کارشناسان افزون بر 90 درصد آب تولیدی در کشور در بخش کشاورزی آن هم با راندمان پایین مصرف می شود.
کمتر از یک چهارم ظرفیت سدهای خراسان رضوی آب دارد
مدیر دفتر بهره برداری و نگهداری تاسیسات آب شرکت آب منطقه ای خراسان رضوی در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: مخازن ذخیره آب سدهای این استان وضعیت بحرانی را سپری می کند، به طوریکه هم اکنون کمتر از 25 درصد حجم سدهای خراسان رضوی آب دارد.
علی محمد خانیˈ افزود: در حالی که ذخایر آبی سدهای خراسان رضوی در مدت مشابه سال گذشته 52 درصد بوده است.وی از کاهش 50 درصدی ذخیره آب سدهای این استان در سال آبی جاری نسبت به مدت مشابه سال گذشته خبر داد.
وی بیان کرد: بارندگی های مشهد و دیگر شهرستان های خراسان رضوی تاکنون تاثیر چندانی بر آب ذخیره شده در مخازن سدها نداشته و جاری شدن روان آب ها از این طریق اتفاق نیفتاده است.
وی خاطر نشان کرد: 24 سد استان خراسان رضوی که در شهرستان های تربت حیدریه، قوچان، مشهد،خواف، درگز، سبزوار، تایباد، تربت جام، چناران، کلات و فریمان واقع شده اند، افزون بر یک میلیارد و 520 میلیون متر مکعب ظرفیت دارند.
مدیر دفتر بهره برداری و نگهداری تاسیسات آب شرکت آب منطقه ای خراسان رضوی افزود: فرهنگ سازی در زمینه مصرف بهینه و صرفه جویی آب در بخش خانگی از اهمیت بسزایی برخوردار می باشد، اما اکنون گره اصلی حل این مسئله در جای دیگری نهفته است.
محمدخانی خاطر نشان کرد: در حال حاضر کمتر از 10 درصد آب مصرفی در خراسان رضوی و کشورمان صرف شرب می شود و بیش از 90 درصد آب استحصالی در بخش کشاورزی مصرف می گردد.
وضعیت 33 دشت خراسان رضوی بحرانی است
مدیر مطالعات پایه منابع آب شرکت آب منطقه ای خراسان رضوی با بیان اینکه اکنون تنها چند دشت این استان وضعیت بحرانی را ندارند، افزود: هم اکنون از 37 دشت خراسان رضوی ، 33 دشت شرایط بحرانی را طی می کند.
احمد قندهاری افزود: وضعیت دشت مشهد اکنون فوق بحرانی است و این دشت اکنون از وضعیت هشدار عبور کرده است.
وی خاطر نشان کرد:مشکل آب در کلانشهر مشهد و دیگر شهرستان های خراسان رضوی با یک و یا دو سال بارندگی مناسب قابل حل نیست.
او بیان کرد: حتی اگر در یک سال بارندگی مطلوب داشته باشیم حدود شش ماه تا یک سال زمان می برد تا این بارش ها در تغذیه سفره های زیرزمینی تاثیری هر چند اندک داشته باشند.
وی ادامه داد: از سویی دیگر بیش از 70 درصد بارندگی ها با توجه به اقلیم گرم و خشک استان تبخیر می شود، بنابراین بارش های اندک در حد چند میلی متر تبخیر شده و بی تاثیر است.
مدیر مطالعات پایه منابع آب شرکت آب منطقه ای خراسان رضوی افزود: سال گذشته 57 درصد بارندگی ها در تولید روان آب و تغذیه سفره های آب دشت مشهد موثر بوده، در حالی که این میزان امسال به 25 درصد کاهش یافته است.
قندهاری گفت: در سطح استان نیز شرایط همین گونه می باشد، به طوری که میزان بارش های موثر امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته 57 درصد کاهش داشته است.
وی کاهش مصارف خانگی، کاهش مصرف آب در بخش فضای سبز، جداسازی آب شرب از غیر شرب و کاهش پرت آب در داخل زمین را از جمله راهکارهای مدیریت مصرف آب ذکر کرد.
میزان روان آب ها در خراسان رضوی 64 درصد کاهش یافت
مدیر عامل شرکت آب منطقه ای خراسان رضوی گفت: افت سفره های آب زیرزمینی هم اکنون بزرگترین چالش حوزه آب در این استان به شمار می رود.
محمدحسین جعفری افزود: هم اکنون افت آب های زیرزمینی در دشت های خراسان رضوی به طور متوسط از یک متر در سال فراتر رفته و عدم صرفه جویی در مصرف، بحران آب در منطقه را پدید خواهد آورد.
وی با اشاره به کاهش روان آب ها در این استان به دلیل کاهش بارندگی ها، گفت: میزان روان آب ها در استان خراسان رضوی نسبت به دوره آماری 40 سال گذشته 64درصد کاهش داشته است.
وی افزود: محافظت از منابع آب زیرزمینی و سطحی یکی از وظایف شرکت آب منطقه ای خراسان رضوی به نیابت از وزارت نیرو است.
جعفری اظهار داشت: افزایش راندمان آبیاری و اصلاح الگوی کشت، مهم ترین چاره اندیشی در این زمینه است و این در حالی است که اکنون میزان بهره برداری آب کشاورزی در استان خراسان رضوی حدود 90 درصد می باشد.
وی با بیان اینکه منابع آب این استان جوابگوی نیاز بخش های مختلف شرب و کشاورزی نیست، افزود: هم اکنون انتقال آب از حوزه های مجاور داخل و خارج کشور در دستور کار شرکت آب منطقه ای خراسان رضوی قرار دارد و این اقدام نیازمند حمایت های مالی دولت است.
بهای آب اکنون در بخش کشاورزی و صنعت تقریبا رایگان است
معاون برنامه ریزی شرکت آب منطقه ای خراسان رضوی به خبرنگار ایرنا گفت: رایگان و ارزان بودن بهای آب از بزرگترین و مهمترین عوامل اسراف بیمارگونه آب در کشور به شمار می رود.
محمد علایی افزود: قیمت گذاری واقعی هر ماده حیاتی نقش مهمی در مدیریت مصرف آن دارد و هم اکنون بهای آب در بخش کشاورزی خیلی اندک و تقریبا رایگان می باشد.
به گفته وی، بهای آب در بخش صنعت نیز تقریبا رایگان است و در حوزه شرب هم بسیار بسیار کمتر از ارزش نهایی آب تولیدی می باشد.
وی فقدان تشکل های مردمی را بزرگترین مشکل حوضه آب در 40 سال گذشته عنوان کرد و گفت: هم اکنون برای مدیریت قنات قصبه گناباد تصمیمات خوبی گرفته می شود ،زیرا دولت در این تصمیمات دخیل نیست.
علایی خاطر نشان کرد:تقویت تشکل های مردمی، تاثیر کارآمد این تشکل ها در فرآیند تصمیم گیری و تصمیم سازی، عملیاتی کردن تصمیمات کارشناسی و واقعی شدن قیمت آب از راهکارهای بحران در این زمینه است.
معاون برنامه ریزی و بهبود مدیریت شرکت آب منطقه ای خراسان رضوی در ادامه با اشاره به وضعیت دشت مشهد، گفت: هم اکنون حوضه آبریز کشف رود مشهد با حداقل 88 میلیون متر مکعب کسری مخزن مواجه است و این میزان کسری مخزن در این حوضه باید چاره اندیشی جدی صورت گیرد.
وی ادامه داد: توسعه کمی در منطقه کشف رود باید متوقف شود، زیرا امکان برداشت آب مازاد نداریم و باید مهندسی معکوس را به کار بریم.
به گفته وی، وقتی بیماری تمام بدنش خونریزی دارد، باید از هدر رفت یک قطره خون جلوگیری شود و اکنون کشف رود نیز چنین وضعیتی پیدا کرده است و هیچ برداشت آب مازاد نباید صورت گیرد.
وی با اشاره به اتفاقاتی که برای حوضه کشف رود مشهد در پنج دهه گذشته رخ داده است، افزود: در این مدت جمعیت این منطقه رشد شدیدی داشته و بالاترین نرخ را به خود اختصاص داده است.
به گفته وی، ما اکنون نه تنها در راستای کارشناسی حرکت نمی نماییم بلکه دقیقا عکس آن را عمل می کنیم .
وی بیان کرد: به طور مثال قانون صدور پروانه برای چاههای غیر مجاز و توسعه کشاورزی برای شرق کشور، هیچ توجیه کارشناسی نداشته و همه این اقدامات خلاف قانون است و از سوی دیگر در چنین وضعیتی احداث پنج سد در دشت بحرانی مشهد نیز هیچ توجیه فنی ندارد.
