به گزار ش گروه سبک زندگی خبرگزاری دانا (داناخبر)، اسفند ماه که از راه می رسد قرمز پوشانی با صورت های سیاه و دایره ای بر دست و آواز خوان آمدن نوروز را نوید می دهند و یادآور سالی جدید برایمان هستند.
اما دانستن اینکه قرمز پوشانی که حاجی فیروز نام گرفته اند از کجا آمدند و پیام شان چیست خالی از لطف نیست.
در متون ادبیات و تاریخ که جستجو می کنیم نام آتش افروزان را بر این دسته گذارده اند که دو یا سه نفری رخت و لباس رنگی می پوشند و با کلاه دراز وآویزان کردن زنگوله به لباس و صورتک هایی به صورت می زنند و می خوانند.
آتش افروز آمده سالی یک روز آمده
و دیگری می رقصد و بازی در می آورد. آتش افروز ها تا سیزدهم فروردین برای تفریح و شادی مردم به شکل های مضحک در می آمدند و با ساز و آواز از مردم چیزی می گرفتند و این مراسم به نوعی شبیه و بازمانده مراسم میرنوروزی است.
اما حاجی فیروزها را در نواحی مختلف با نام های متفاوتی می شناسند :
در خراسان و بخش
هایی از افغانستان«بی بی نوروزک»در خمین و اراک « ننه نوروز » در کرانه های خلیج فارس « ماه نوروز » در گیلان « پیر بابا » و « آروس / عروس گلی » ، در آذربایجان « نه نه مریم » در
تاجیکستان و بخارا و دیگر وادی های ماوراالنهر « ماما مروسه » و نام های
مشهور دیگری همچون بابا نوروز و عمو نوروز
.
شیوه اجرای نمایش ها در نواحی گوناگون ، زمان مراسم و حتی ترانه هایی که سروده می شود ، گاه با یکدیگر متفاوت هستند و این تفاوت ها ناشی از ویژگی های خاص ها ناحیه است.
در آسیای میانه و در آخرین شب سال ، «مامای مروسه » را می کشند « و بانوی خانه ، خوراکی هایی همچو ن سمنک (سمنو ) را درآوند هایی بسیار تمیز و آراسته ، بر دستر خوانی (سفره ای ) می گذارد تا شب هنگام او به آن ها برکت دهد و بچشد و ببوسد پیش از آمدن مامی مروسه ، مراسم " گل گردانی « یا گل نوروزی » برگزار می شود و در این مراسم گروهی از مردم ، نخستین گل های روییده در صحرا را می چینند و همراه باشادی وآواز در کوچه ها می گردانند ، این آیین با تفاوت هایی در گیلان و کوهپایه های تالش نیز برگزار می شود . در آنجا « آروس گلی » و « پیر بابا » با دسته های گل و پوشیدن پوشاک سرخ و کلاه بوقی به ترانه سرایی و دایره زنی و کارهای خنده آور می پردازند . در هزاره جات افغانستان و در دامنه های کوه بابا، نیز « بی بی نوروز» با پوشش خنده دار و آواز خوانی به شاد کردن مردم می پردازند . (حاجی فیروز بیشتر از همه جا ، شبیه این دو نمونه اخیر است)
.
حاجی فیروز ،شکل
دگرگون شده ننه نوروز یا بابانوروز است. گونه اصلی آن که در نواحی مختلف ، روایی دارد
، بی گمان آیینی بسیار کهن برای آورنده پیام نوروزی و آورنده نوید سالی نیک است.
