پیوند اعضا، از چیستی تا چگونگی

به گزارش گروه سلامت خبرگزاری دانا (داناخبر)، همان طور که از اسم پیوند اعضا مشخص است، در این عمل جراحی اندام ناسالم و یا از کارافتاده بدن را با نوع سالم آن که متعلق به فرد دیگری است، پیوند زده می شود. بیشترین اندامی که اغلب پیوند زده می شوند، عبارتند از:

- کلیه

- کبد

- قلب

- لوزالمعده

- ریه

- روده کوچک

طی یک عمل جراحی می توان بیش از یک عضو را پیوند زد. به عنوان مثال عمل پیوند قلب و ریه به طور همزمان امکان پذیر است.

مطمئنا عمل پیوند عضو برای همه نتیجه بخش نخواهد بود. در واقع پزشک مربوطه یا مرکز اهدا عضو در ابتدا آزمایش هایی را روی فرد انجام می دهند و در صورت وجود عفونت در بدن، بیماری قلبی که تحت درمان و کنترل نبوده، مصرف برخی داروها و دیگر مشکلات جدی سلامتی، امکان پیوند عضو وجود نخواهد داشت.

خوشبختانه امروزه عمل پیوند عضو از همیشه موفق تر است و جراحی های موفقیت آمیزی در طول این دوره در این خصوص انجام شده است. اما موفقیت پیوند و قبول کردن عضو جدید توسط بدن فرد بیمار به اینکه کدام عضو پیوند زده شده، چند عضو جابه جا شده است به عنوان مثال در برخی افراد تنها عمل پیوند قلب را صورت می گیرد، در حالی که برخی دیگر پیوند قلب و ریه را به طور همزمان انجام می دهند و آخرین نکته موثر در موفقیت عمل پیوند علت جابه جایی عضو است که به چه دلیلی می خواهد عمل پیوند انجام بگیرد، بستگی دارد.

یکی از ضروری ترین مراحلی که پیش از عمل جراحی پیوند باید انجام بگیرد، آزمایش خون است. در واقع گروه خونی اهدا کننده با عضو گیرنده باید مطابقت داشته باشد در غیر این صورت سیستم ایمنی بدن پذیرنده، عضو جدید را به عنوان یک عضو خارجی می بیند و آن را رد خواهد کرد. 

سعی کنید پس از عمل جراحی پیوند تا حد امکان از حضور در مکان های شلوغ مانند مترو و سرویس های حمل و نقل عمومی اجتناب کنید و در صورتی که مجبور هستید، حتما از ماسک استفاده کنید. در صورت بروز هر یک از علایم زیر حتما به پزشک مراجعه کنید:

- تب بالاتر از 38 درجه، تهوع، استفراغ، اسهال، سردرد، خستگی، درد بدن و خواب آلودگی

- احساس سوزش به هنگام دفع ادرار

- زخمی که ترمیم نمی شود یا محل آن گرم شده است

- احساس درد یا حساسیت در محل پیوند

- تنگی و کوتاه شدن تنفس

- تجمع آب در بدن و افزایش ناگهانی وزن

- افزایش ناگهانی ضربان قلب یا فشار خون

پیوند کلیه عمل جراحی است که طی آن یک کلیه سالم از یک فرد به بیماری که کلیه های او از کار افتاده است، منتقل می شود. فردی که کلیه اهدا می کند، باید هر دو کلیه او سالم باشد و فردی که کلیه می گیرد، باید هر دو کلیه اش از کار افتاده باشد. همان طور که می دانید هر انسانی می تواند با یک کلیه سالم به زندگی اش ادامه دهد.

هر فردی که دو کلیه بیمار دارد و هر لحظه امکان توقف کار آنها وجود دارد، جزو کاندیداهای پیوند کلیه محسوب می شوند. البته با توجه به عواملی مانند سن، سایر بیماری های فرد و شیوه زندگی او، پزشک بین دیالیز و پیوند کلیه، یکی را انتخاب می کند.

پیوند کبد یک روش جراحی جهت برداشتن کبد بیمار و جایگزینی آن با یک کبد سالم از یک دهنده است. در اکثر عملیات پیوند کبد از افرادی که دچار مرگ مغزی شده اند استفاده می شود، هر چند اهدا کبد از دهنده زنده نیز ممکن است. جراحی پیوند کبد از دهنده به گیرنده به صورت همزمان در یک اتاق عمل انجام می شود.

این روش یک گزینه درمانی برای افرادی است که در مرحله نهایی نارسایی کبدی هستند و قابل کنترل با استفاده از درمان های دیگر پزشکی نیستند و برای برخی از افراد مبتلا به سرطان کبد نیز توصیه می شود. نارسایی کبدی به سرعت می تواند رخ دهد یعنی در طول چند هفته ( نارسایی حاد کبد ) یا اینکه به آرامی و در طول چند ماه و چند سال ( نارسایی مزمن کبدی ) رخ دهد.

پیوند قلب، عمل جراحی است که در آن قلب یک فرد به فرد دیگری پیوند داده می‌شود. پیوند قلب در برخی موارد از بیماری نارسایی قلبی، به عنوان مرحله آخر درمان مطرح می‌شود، زمانی که هیچ یک از درمان‌های طبی یا جراحی دیگر مفید نبوده و امکان دیگری نیز وجود نداشته باشد.

امروزه خوشبختانه جراحان قادرند تا با پیوند یک لوزالمعده سالم به یک فرد مبتلا به دیابت نوع 1، دیابت وی را به کلی درمان کنند. البته در این عمل، همانند دیگر اعمال پیوند، نیاز به استفاده از داروهای تضعیف کننده سیستم ایمنی بدن وجود دارد تا سلول های ایمنی بدن شما عضو پیوندی را رد نکنند و به همین دلیل مصرف این داروها عوارضی همچون عفونت های شدید را در پی خواهد داشت.

عمل جراحی پیوند لوزالمعده عملی بسیار سنگین و مشکل است. بنابراین، در حال حاضر پیوند لوزالمعده تنها در افرادی انجام می گیرد که به دلیل نارسایی کلیه ناشی از دیابت نیاز به عمل جراحی پیوند کلیه دارند. در حقیقت، طی یک عمل جراحی هر دو عضو بیمار یعنی کلیه ها و لوزالمعده پیوند زده می شود.