کما حالتی از ناهشیاری است که در آن فرد با دردناکترین محرک های فیزیکی نیز به هوش نیاید و به همان حالت تا مدتی پایدار بماند. مهم ترین علامت مشخصه کما، ناتوانی در هوشیار شدن است یعنی خود فرد نمی تواند توسط محرک ها هوشیاری خود را به دست آورد.
به گزارش گروه سلامت خبرگزاری دانا ( داناخبر )، در این مطلب می خواهیم با کما، دلایل بروز، انواع و چگونگی درمان آن بیشتر آشنا شویم:
کما چیست؟
کما یک حالت طولانی از عدم هوشیاری است. در کما، فرد هیچ گونه واکنشی نسبت به محیط از خود نشان نمی دهد. البته شخص زنده است و به نظر می رسد در یک خواب طبیعی و معمولی به سر می برد. با این حال، در خواب، افراد با یک تحریک از خواب بیدار می شوند اما در کما اینگونه نیست.
در واقع کما، یک مریضی نیست بلکه علامت از یک بیماری یا واکنشی به یک حادثه است که برای بدن فرد اتفاق افتاده است، مثل یک ضربه شدید و سخت به سر که باعث ایجاد شوک عصبی و کما می شود.
چه دلایلی باعث کما می شوند؟
کما به دلیل آسیب دیدن مغز به وجود می آید. آسیب مغز می تواند به علت فشار زیاد، خونریزی، کمبود اکسیژن یا سموم به وجود بیاید و این آسیب می تواند موقتی یا دایمی و یا برگشت پذیر باشد.
در واقع بیش از 50 درصد از افرادی که به کما می روند در اثر ضربه به سر و اختلال در سیستم گردش خون مغز، دچار چنین حالتی می شوند. اما از دیگر مشکلاتی که منجر به کما می شود عبارت است از:
- سموم: برخی مواد به طور طبیعی در بدن وجود دارند که بدن از بالا رفتن میزان آنها جلوگیری می کند و آنها را دفع می کند. در برخی موارد بدن قادر به این کار نمی شود و یا نمی تواند دفع را به درستی انجام دهد. به عنوان مثال آمونیاک که از بیماری های کبدی ناشی می شود یا دی اکسید کربن ناشی از حمله های شدید آسمی و یا اوره ناشی از نارسایی کلیوی می توانند در بدن تجمع کنند و به سطحی سمی برسند. مصرف بیش از حد مواد مخدر و الکل نیز می توانند عملکرد سلول های عصبی مغز را مختل کند.
- عفونت: عفونت سیستم عصبی مرکزی مانند مننژیت و یا انسفالیت نیز می تواند منجر به کما فرد شود.
- قند خون: در افراد دیابتی، با افزایش بیش از حد سطح قند خون ممکن است کما رخ بدهد. با کاهش بیش از حد قند خون نیز ممکن است کما بروز کند. این نوع از کما معمولا با اصلاح سطح قند خون قابل بازگشت است.
- نرسیدن اکسیژن به مغز در اثر ایست قلبی، تنفسی یا موارد دیگر
- افزایش فشار داخل مغز به دلیل سکته های مغزی یا خونریزی مغزی
- بالا رفتن اوره خون
انواع مختلف کما
انواع مختلف کما عبارتند از:
آنسفالوپاتی متابولیک سمی (Toxic-metabolic encephalopathy): این وضعیت یک اختلال حاد در عملکرد مغز است که علایمی مانند گیجی و یا هزیان دارد. این حالت معمولا برگشت پذیر است. علل این اختلال متفاوت است و می توانند شامل مواردی مانند بیماری های سیستمیک، عفونت، نقص عضو و یا سایر علل مختلف باشد.
آسیب مغزی ناشی از فقدان اکسیژن: این حالت به علت عدم رسیدن اکسیژن به مغز به وجود می آید. کمبود اکسیژن برای چند دقیقه باعث مرگ سلول های بافت مغز می شود. این اختلال می تواند به علت حمله قلبی (ایست قلبی) ضربه به سر یا تروما، غرق شدن، مسمومیت و یا مصرف بیش از حد مواد مخدر به وجود بیاید.
حالت نباتی پایدار: این حالت یک بی هوشی شدید است. فرد نسبت به محیط اطراف خود بی اطلاع است و قادر به حرکت کردن نیست. در این حالت ممکن است فرد به هوش بیاید اما با این وجود باز هم قادر به انجام هیچ واکنشی نیست. در حالت نباتی پایدار تنها سیستم های تنفسی، گردش خون و چرخه خواب و بیداری قادر به فعالیت هستند.
سندرم قفل شدگی: این حالت یک بیماری عصبی نادر است. به جز عضلات چشم سایر عضلات فلج می شوند. در سندرم قفل شدگی فرد بیدار و هشیار است و ذهنی سالم و طبیعی دارد.
مرگ مغزی: توقف غیر قابل بازگشت عملکرد مغز را مرگ مغزی می گویند. مرگ مغزی علل مختلفی می تواند داشته باشد.
آیا درمان موثری برای کما وجود دارد؟
درمان کما به علت کما بستگی دارد. افراد خانواده بیمار باید تمام اطلاعاتی که در مورد بیمار می دانند را به پزشک بگویند. این اطلاعات می توانند در تعیین علت کما تاثیر چشم گیری داشته باشد. اگر نوع کما برگشت پذیر باشد، اقدامات فوری پزشکی الزامی است. به عنوان مثال اگر کما به علت عفونت بروز کرده باشد ممکن است آنتی بیوتیک ها موثر باشند و یا اگر کما به علت شوک دیابتی رخ داده باشد، گلوکز می تواند در درمان کما موثر باشد. در برخی موارد نیز عمل جراحی برای کاهش فشار مغز ناشی از ورم مغز یا تومور مغزی الزامی می شود و می تواند موثر باشد.
برخی دارو ها نیز می توانند به کاهش و یا برطرف کردن ورم مغز کمک کنند. برخی از دارو ها نیز به جلوگیری از تشنج کمک می کنند.
به طور کلی می توان گفت که درمان کما حمایتی است. افرادی که به کما می روند به بخش مراقبت های ویژه منتقل می شوند و تا تعیین وضعیت او از او مراقبت و حمایت می شود.
