به گزارش پایگاه خبری دانا، گروه فرهنگ و هنر، محمدامین قاسمی پیربلوطی؛
سپر روح در برابر آتش
در میان انبوه روایتهای حماسی و غمانگیز از دفاع مقدس، آیا میتوان تصویری دیگرگون یافت؟ تصویری که در آن قهقهه، بر همهمه توپ و تانک چیره میشود و لبخند، سربازان را در سختترین شرایط یاری میرساند؟ کتاب «کارخانه نمک» به سراغ همین وجه کمتر دیدهشده رفته است. این کتاب که ششمین جلد از مجموعه خاطرات طنز دفاع مقدس انتشارات جمکران است، تلاش میکند تا با زبانی شیرین و تصاویری طنزآلود، مخاطب نوجوان امروز را با فضایی انسانی و صمیمی از دل تاریخ آشنا کند؛ فضایی که در آن ایمان و شوخطبعی، دو سلاح نیرومند رزمندگان بودند.
خندههایی که مصیبت را تاب آورد
«کارخانه نمک» مجموعهای از داستانهای کوتاه و مستقل است که حول محور حضور رزمندگان اهل قم در جبهه، به ویژه در منطقه فاو و کارخانه نمک آن میچرخد. هر داستان راوی مشخص خود را دارد و با ذکر نام راوی در ابتدا، بر واقعی بودن ریشه خاطرات تأکید میشود. ساختار کتاب منظم است: هر حکایت با یک «پیشدرآمد» (خاطره اصلی) آغاز، و با یک «پسدرآمد» (برداشت اخلاقی و درسآموز که گاه با استناد به لغتنامه دهخدا همراه است) به پایان میرسد.
نویسنده، فاطمه تقیزاده، با چالش پژوهش در فضای نظامی و تبدیل گفتار به نوشتار روبهرو بود، اما با راهنمایی پیشکسوتانی چون محسن دلپاک، توانسته اثری خواندنی خلق کند. هدف اصلی کتاب، نه تمسخر که نمایش شوخطبعی، نشاط و روحیه مقاومت رزمندگانی است که در بحبوحه جنگ نیز میخندیدند. این خندهها، به گفته راویان کتاب، همچون سپری روحی، مصائب جنگ را قابل تحمل میساخت.
انتقال معارف با چاشنی لبخند
نقطه قوت اصلی «کارخانه نمک»، انتخاب هوشمندانه «طنز» به عنوان ابزار ارتباطی با نوجوان است. در عصری که نوجوانان ممکن است از متون مستقیم و نصیحتمحور گریزان باشند، این کتاب تلاش میکند ارزشهایی چون ایثار، مقاومت، صبر و همدلی را در لفافه داستانهای خندهدار و موقعیتهای بامزه ارائه دهد. قالب داستان مصور (کمیک) با تصویرگری جذاب اسماعیل چشرخ، به جذابیت بصری کتاب افزوده و آن را برای نسل کمحوصلهتر امروز مناسبتر کرده است.
زبان کتاب ساده، روان و نوجوانپسند است و از اصطلاحات سنگین یا فضاسازیهای پیچیده پرهیز میکند. هر داستان حجم مناسبی دارد و خواننده را خسته نمیکند. افزودن بخش «پسدرآمد» اخلاقی نیز، بدون آن که حالت شعارزده پیدا کند، فرصتی برای تأمل و درک عمیقتر ماجرا فراهم میآورد.
با این حال، کتاب ممکن است برای مخاطبی که به دنبال روایتی خطی و پیوسته با عمق زیاد شخصیتپردازی است، گزینه ایدهآلی نباشد، چرا که ماهیت آن گردآوری خاطرات پراکنده و کوتاه است. همچنین، تمرکز بر رزمندگان قمی و فضای خاص آن، میتواند برای برخی مخاطبان دارای محدودیت جغرافیایی باشد.
روایتی زمینی و انسانی از اسطورهها
آنچه «کارخانه نمک» را از بسیاری کتب حوزه دفاع مقدس متمایز میسازد، انسانسازی از چهره رزمندگان است. به جای ارائه تصویری دستنیافتنی و کاملاً حماسی، این کتاب قهرمانان خود را افرادی عادی نشان میدهد که با مشکلات روزمره، شوخیهای کودکانه و موقعیتهای طنز مواجه هستند. این نگاه، فاصله عاطفی نسل جدید با آن دوران را کم میکند و به آنان میفهماند که رزمندگان نیز جوانانی شبیه خودشان بودهاند با این تفاوت که در شرایطی استثنایی، انتخابهایی استثنایی کردند. نماد «نمک» در عنوان کتاب نیز هوشمندانه است؛ هم اشاره به جغرافیای منطقه فاو دارد و هم استعارهای است از تلخی موقعیت و شیرینی روحیه ایثارگران.
چه کسانی سراغ این کتاب بروند؟
کتاب «کارخانه نمک» انتخابی بسیار مناسب برای نوجوانان دختر و پسر، به ویژه آنانی است که معمولاً رغبتی به مطالعه متون سنگین تاریخی یا مذهبی ندارند. این اثر همچنین برای مربیان، معلمان و والدینی که به دنبال ابزاری غیرمستقیم و جذاب برای انتقال مفاهیم ارزشی و معرفتی به نوجوانان هستند، میتواند بسیار کارگشا باشد.
اگر به دنبال کتابی هستید که بتواند لبخند بر لبان نوجوان شما بنشاند و همزمان، تصویری ملموس و انسانی از فرهنگ جبهه و ایثار را در ذهن او نقش بزند، «کارخانه نمک» گزینهای ایدهآل است. این کتاب ثابت میکند که گاهی یک خنده صادقانه، میتواند از عمیقترین سخنرانیها تأثیرگذارتر باشد و راه قلب نسل جدید را به سوی ارزشهای ناب بگشاید.
