ورم شديد، افزايش ناگهاني وزن و بالا رفتن شديد فشارخون، تاري ديد، سرگيجه و سردرد همه مي‌توانند به يك خانم باردار بگويند كه اوضاع خوب نيست.
به گزارش خبرگزاری دانا، ورم
شديد، افزايش ناگهاني وزن و بالا رفتن شديد فشارخون، تاري ديد، سرگيجه و
سردرد همه مي‌توانند به يك خانم باردار بگويند كه اوضاع خوب نيست. «پره
اكلامپسي» يا مسمويت بارداري يكي از اختلالات مهم دوران بارداری است كه
مي‌تواند يك مادر باردار را در ميانه راه مجبور به زايمان زودرس كند. گرچه
اغلب زنان تصور مي‌كنند مسموميت بارداري حاصل ميل خانم‌هاي باردار به نمك
است اما متخصصان مي‌گويند يك زن حتي در صورت كم كردن نمك از رژيمش هم
مي‌تواند دچار اين مسموميت مهلك شود و جان خود و جنينش را به خطر بيندازد.
درخصوص اين بيماري كه معمولا از هفته بيستم بارداري شروع مي‌شود و در سه ماهه آخر بارداری بيشترين قربانيانش را مي‌گيرد، با دكتر شيرين نيرومنش، متخصص زنان و زايمان و فوق تخصص پريناتولوژي گفت‌وگو كرديم. اين استاد دانشگاه علوم‌پزشكي تهران به شما در مورد دلايل بروز مسموميت بارداري، علائم و راه‌هاي تشخيص و درمان آن توضيح مي‌دهد.
هر روز فشارتان را چک کنید
مسموميت بارداري يكي از عوارض مهم و خطرناك بارداری و يكي از عوامل مرگ مادر و جنين در سرتاسر دنياست. اين اختلال دو علامت مهم دارد: افزايش فشار خون و دفع پروتئين از ادرار. فشار خون به‌طور طبيعي در يك خانم باردار بايد حدود 11 يا 12 روي 8 باشد و فشار 14 روي 9 يا بالاتر غير طبيعي محسوب مي‌شود بنابراين هر خانمي بايد در هر مراجعه پزشكي طي بارداري فشار خونش را كنترل كند تا اگر ميزان آن در حد 14 روي 9 يا بالاتر بود به‌طور جدي تحت بررسي و آزمايش قرار بگيرد.
نشانه‌های مسمومیت را بشناسید
يكي ديگر از علائم مهم مسموميت بارداري، دفع پروتئين از ادرار است كه با انجام آزمايش ادرار 24 ساعته مشخص مي‌شود. اگر دفع پروتئين بيشتر از ميزان طبيعي باشد فرد بايد بستري شود و آزمايش‌های تكميلي براي بررسي عملكرد كليه‌ها، كبد، انعقاد خون و. . . را انجام دهد. همچنين بايد از نظر رشد و سلامت جنين تحت مراقبت قرار بگيرد. در چنين وضعيتي فشار خون چندين بار در روز اندازه‌گيري مي‌شود و با قطعي شدن مسموميت بارداري، بارداری پر خطر ناميده مي‌شود. لازم به ذكر است كه مسموميت بارداري معمولا تا زمان زايمان به پيشرفت خود ادامه مي‌دهد چرا كه در حقيقت علت آن خود بارداري است.
شايد علائمی نداشته باشید
مسموميت بارداري، بيماري اواخر بارداری است. به عبارتي بعد از هفته بيستم و در اكثر موارد در سه ماهه سوم بارداري روي مي‌دهد. علت اصلي اين بيماري تقريبا ناشناخته است. درواقع مسموميت در اثر بارداری و جفت پيش مي‌آيد و نوعي عكس‌العمل بدن مادر نسبت به سلول‌هاي جفت است. اين موضوع باعث انقباض عروق و توليد موادي از جفت مي‌شود كه فشار خون را بالا مي‌برند.
چه زمانی نگران شوید
مسموميت بارداري اگر با فشار خون در حد 14 يا 15 روي 9 همراه باشد، خفيف محسوب مي‌شود اما اگر فشار خون به 16 روي 11 يا بالاتر برسد، مسموميت شديد به حساب مي‌آيد. در اين صورت ممكن است علائمي چون سردرد، سرگيجه، تاري ديد، درد زير جناغ سينه، تهوع، استفراغ و ورم كل بدن به‌خصوص دست و صورت ايجاد شود. در اواخر بارداری نيز ممكن است فرد به علت ورم شديد هر هفته بيش از يك كيلوگرم اضافه وزن پيدا كند.
اين مسموميت در موارد پيشرفته به علت اثراتي كه بر انعقاد خون، كبد و كليه مي‌گذارد منجر به خطرات جاني، تشنج و خونريزي مغزي در مادر مي‌شود. وجود خون در ادرار نيز مي‌تواند نشانه مشكلات انعقادي پيشرفته باشد. در مراحل انتهايي نارسايي كليوي هم ممكن است حجم ادرار كاهش پيدا كند.
بعد از زايمان هم بايد تحت نظر باشيد
اين اختلال معمولا تا حدود شش هفته بعد از بارداری بهبود كامل پيدا مي‌كند البته در بعضي خانم‌ها علائم ممكن است بعد از زايمان شروع شود. پس عوارض آن فقط مختص دوران بارداري نيست و گاهي بعضي عوارض از جمله تشنج تا شش هفته بعد از زايمان هم ممكن است در مادر ايجاد شود بنابراين خانمي كه فشار خون بالا دارد بايد تا شش هفته بعد از زايمان تحت نظر پزشك باشد و دستورات لازم را اجرا كند.
كدام خانم‌ها در خطر بيشتري هستند؟
مسموميت بارداري در بارداری اول، افراد ديابتي، افراد چاق، خانم‌هاي بالاي 30 سال، كساني كه در سنين خيلي پايين باردار مي‌شود، مبتلايان به فشار خون بالا يا كساني كه سابقه بيماري‌هاي كليوي دارند و همچنين مبتلايان به بيماري لوپوس شايع‌تر است.
علاوه بر اين خانم‌هايي كه در بارداری اول‌شان مسموميت بارداري را تجربه مي‌كنند بيشتر از بقيه افراد در خطر ابتلا به اين اختلال در بارداري‌هاي بعدي خود هستند اما اين موضوع صددرصد نيست؛ يعني ابتلا به مسموميت در بارداري اول الزاما با تكرار آن در بارداری دوم همراه نيست.
ژنتيك هم بي‌تاثير نيست
احتمال ابتلا به مسموميت بارداری در صورت وجود سابقه خانوادگي بيشتر مي‌شود بنابراين اگر مادر يا خواهرتان اين اختلال را تجربه كرده‌اند بايد حتما موضوع را با پزشك در ميان بگذاريد تا مراقبت‌ها دقيق‌تر و با فاصله كمتري انجام شود. خطر بروز اين مسموميت در بارداری‌هاي دوقلويي يا چندقلويي نيز بيشتر است. درواقع اين بارداری‌ها پرخطر محسوب مي‌شوند و تمامي عوارض بارداري از جمله ديابت بارداري، زايمان زودرس، جفت سرراهي، خونريزي‌هاي دوران بارداري و. . . در آنها بيشتر ديده مي‌شوند.
بي‌توجهي به درمان و خطر مرگ جنین
در اين اختلال به دليل اينكه فشار خون مادر بالا مي‌رود، رشد جنين در داخل رحم تاخير پيدا مي‌كند بنابراين جنين نسبت به سن خود كم‌وزن باقي مي‌ماند. همچنين ممكن است مايع اطراف جنين كاهش پيدا كند و زايمان زودرس اتفاق بيفتد. درواقع 50 درصد از نوزادان در مسموميت بارداري به صورت نارس متولد مي‌شوند چراكه گاهي پزشك مجبور است به علت فشار خون بالا، زايمان را زودتر از موعد خاتمه دهد تا جان مادر به خطر نيفتد.
احتمال مرگ جنين در داخل رحم يا بعد از تولد نيز در اين اختلال افزايش پيدا مي‌كند. «دكولمان» يا جدا شدن زودرس جفت هم يكي ديگر از عوارض مسموميت بارداري است. اين وضعيت كه خطر جاني براي مادر و جنين دارد در اواخر بارداري و قبل از زايمان اتفاق مي‌افتد و طي آن فرد دچار خونريزي و درد شديد مي‌شود.
بعد از تشخیص چه کنیم؟
به محض تشخيص مسموميت بارداري، فرد بايد در بيمارستان بستري شود و آزمايش‌های لازم را انجام دهد. درواقع اگر جنين قابليت زندگي در خارج از بدن مادر را داشته باشد يا مسموميت بارداري از نوع شديد باشد، ختم بارداری توصيه مي‌شود اما اگر مسموميت بارداري از نوع خفيف باشد با مراقبت‌هاي دقيق، تكرار آزمايش‌ها، بررسي سلامت جنين و كنترل فشار خون مادر شايد بتوان تا رسيده شدن جنين و آمادگي او براي زندگي خارج از بدن مادر، بارداری را ادامه داد.
در اين صورت توصيه مي‌شود فرد استراحت نسبي داشته باشد، استرس را كاهش دهد و آرامش خود را حفظ كند. در خيلي از موارد نيز پزشك به خانم‌هاي شاغل توصيه مي‌كند سر كار نروند و مراقبت‌ها و مراجعات پزشكي را در فواصل كوتاه‌تري انجام دهند. همچنين بهتر است يك رژيم غذايي كم‌نمك با ميزان زياد پروتئين، كلسيم، لبنيات كم‌چرب و سبزيجات داشته باشند.
قبل از 30 سالگي باردار شويد
براي پيشگيري از ابتلا به مسموميت بارداری توصيه مي‌شود قبل از 30 سالگي اقدام به بارداري كنيد. برخورداري از يك رژيم غذايي سالم و وزن مناسب نيز احتمال مسموميت بارداري را كاهش مي‌دهد. توصيه مي‌شود همه خانم‌ها قبل از اقدام به بارداري با متخصص زنان مشاوره داشته باشند تا آزمايش‌های لازم را انجام دهند و از لحاظ فشار خون، وزن و بيماري‌هاي زمينه‌اي بررسي شوند. در اين آزمايش‌ها اگر نكته‌اي غير طبيعي ديده شود يا فشار خون و وزن بالا باشد، فرد بايد ابتدا تحت نظر پزشك اين مشكلات را اصلاح كند و بعد باردار شود.
درخصوص اين بيماري كه معمولا از هفته بيستم بارداري شروع مي‌شود و در سه ماهه آخر بارداری بيشترين قربانيانش را مي‌گيرد، با دكتر شيرين نيرومنش، متخصص زنان و زايمان و فوق تخصص پريناتولوژي گفت‌وگو كرديم. اين استاد دانشگاه علوم‌پزشكي تهران به شما در مورد دلايل بروز مسموميت بارداري، علائم و راه‌هاي تشخيص و درمان آن توضيح مي‌دهد.
هر روز فشارتان را چک کنید
مسموميت بارداري يكي از عوارض مهم و خطرناك بارداری و يكي از عوامل مرگ مادر و جنين در سرتاسر دنياست. اين اختلال دو علامت مهم دارد: افزايش فشار خون و دفع پروتئين از ادرار. فشار خون به‌طور طبيعي در يك خانم باردار بايد حدود 11 يا 12 روي 8 باشد و فشار 14 روي 9 يا بالاتر غير طبيعي محسوب مي‌شود بنابراين هر خانمي بايد در هر مراجعه پزشكي طي بارداري فشار خونش را كنترل كند تا اگر ميزان آن در حد 14 روي 9 يا بالاتر بود به‌طور جدي تحت بررسي و آزمايش قرار بگيرد.
نشانه‌های مسمومیت را بشناسید
يكي ديگر از علائم مهم مسموميت بارداري، دفع پروتئين از ادرار است كه با انجام آزمايش ادرار 24 ساعته مشخص مي‌شود. اگر دفع پروتئين بيشتر از ميزان طبيعي باشد فرد بايد بستري شود و آزمايش‌های تكميلي براي بررسي عملكرد كليه‌ها، كبد، انعقاد خون و. . . را انجام دهد. همچنين بايد از نظر رشد و سلامت جنين تحت مراقبت قرار بگيرد. در چنين وضعيتي فشار خون چندين بار در روز اندازه‌گيري مي‌شود و با قطعي شدن مسموميت بارداري، بارداری پر خطر ناميده مي‌شود. لازم به ذكر است كه مسموميت بارداري معمولا تا زمان زايمان به پيشرفت خود ادامه مي‌دهد چرا كه در حقيقت علت آن خود بارداري است.
شايد علائمی نداشته باشید
مسموميت بارداري، بيماري اواخر بارداری است. به عبارتي بعد از هفته بيستم و در اكثر موارد در سه ماهه سوم بارداري روي مي‌دهد. علت اصلي اين بيماري تقريبا ناشناخته است. درواقع مسموميت در اثر بارداری و جفت پيش مي‌آيد و نوعي عكس‌العمل بدن مادر نسبت به سلول‌هاي جفت است. اين موضوع باعث انقباض عروق و توليد موادي از جفت مي‌شود كه فشار خون را بالا مي‌برند.
چه زمانی نگران شوید
مسموميت بارداري اگر با فشار خون در حد 14 يا 15 روي 9 همراه باشد، خفيف محسوب مي‌شود اما اگر فشار خون به 16 روي 11 يا بالاتر برسد، مسموميت شديد به حساب مي‌آيد. در اين صورت ممكن است علائمي چون سردرد، سرگيجه، تاري ديد، درد زير جناغ سينه، تهوع، استفراغ و ورم كل بدن به‌خصوص دست و صورت ايجاد شود. در اواخر بارداری نيز ممكن است فرد به علت ورم شديد هر هفته بيش از يك كيلوگرم اضافه وزن پيدا كند.
اين مسموميت در موارد پيشرفته به علت اثراتي كه بر انعقاد خون، كبد و كليه مي‌گذارد منجر به خطرات جاني، تشنج و خونريزي مغزي در مادر مي‌شود. وجود خون در ادرار نيز مي‌تواند نشانه مشكلات انعقادي پيشرفته باشد. در مراحل انتهايي نارسايي كليوي هم ممكن است حجم ادرار كاهش پيدا كند.
بعد از زايمان هم بايد تحت نظر باشيد
اين اختلال معمولا تا حدود شش هفته بعد از بارداری بهبود كامل پيدا مي‌كند البته در بعضي خانم‌ها علائم ممكن است بعد از زايمان شروع شود. پس عوارض آن فقط مختص دوران بارداري نيست و گاهي بعضي عوارض از جمله تشنج تا شش هفته بعد از زايمان هم ممكن است در مادر ايجاد شود بنابراين خانمي كه فشار خون بالا دارد بايد تا شش هفته بعد از زايمان تحت نظر پزشك باشد و دستورات لازم را اجرا كند.
كدام خانم‌ها در خطر بيشتري هستند؟
مسموميت بارداري در بارداری اول، افراد ديابتي، افراد چاق، خانم‌هاي بالاي 30 سال، كساني كه در سنين خيلي پايين باردار مي‌شود، مبتلايان به فشار خون بالا يا كساني كه سابقه بيماري‌هاي كليوي دارند و همچنين مبتلايان به بيماري لوپوس شايع‌تر است.
علاوه بر اين خانم‌هايي كه در بارداری اول‌شان مسموميت بارداري را تجربه مي‌كنند بيشتر از بقيه افراد در خطر ابتلا به اين اختلال در بارداري‌هاي بعدي خود هستند اما اين موضوع صددرصد نيست؛ يعني ابتلا به مسموميت در بارداري اول الزاما با تكرار آن در بارداری دوم همراه نيست.
ژنتيك هم بي‌تاثير نيست
احتمال ابتلا به مسموميت بارداری در صورت وجود سابقه خانوادگي بيشتر مي‌شود بنابراين اگر مادر يا خواهرتان اين اختلال را تجربه كرده‌اند بايد حتما موضوع را با پزشك در ميان بگذاريد تا مراقبت‌ها دقيق‌تر و با فاصله كمتري انجام شود. خطر بروز اين مسموميت در بارداری‌هاي دوقلويي يا چندقلويي نيز بيشتر است. درواقع اين بارداری‌ها پرخطر محسوب مي‌شوند و تمامي عوارض بارداري از جمله ديابت بارداري، زايمان زودرس، جفت سرراهي، خونريزي‌هاي دوران بارداري و. . . در آنها بيشتر ديده مي‌شوند.
بي‌توجهي به درمان و خطر مرگ جنین
در اين اختلال به دليل اينكه فشار خون مادر بالا مي‌رود، رشد جنين در داخل رحم تاخير پيدا مي‌كند بنابراين جنين نسبت به سن خود كم‌وزن باقي مي‌ماند. همچنين ممكن است مايع اطراف جنين كاهش پيدا كند و زايمان زودرس اتفاق بيفتد. درواقع 50 درصد از نوزادان در مسموميت بارداري به صورت نارس متولد مي‌شوند چراكه گاهي پزشك مجبور است به علت فشار خون بالا، زايمان را زودتر از موعد خاتمه دهد تا جان مادر به خطر نيفتد.
احتمال مرگ جنين در داخل رحم يا بعد از تولد نيز در اين اختلال افزايش پيدا مي‌كند. «دكولمان» يا جدا شدن زودرس جفت هم يكي ديگر از عوارض مسموميت بارداري است. اين وضعيت كه خطر جاني براي مادر و جنين دارد در اواخر بارداري و قبل از زايمان اتفاق مي‌افتد و طي آن فرد دچار خونريزي و درد شديد مي‌شود.
بعد از تشخیص چه کنیم؟
به محض تشخيص مسموميت بارداري، فرد بايد در بيمارستان بستري شود و آزمايش‌های لازم را انجام دهد. درواقع اگر جنين قابليت زندگي در خارج از بدن مادر را داشته باشد يا مسموميت بارداري از نوع شديد باشد، ختم بارداری توصيه مي‌شود اما اگر مسموميت بارداري از نوع خفيف باشد با مراقبت‌هاي دقيق، تكرار آزمايش‌ها، بررسي سلامت جنين و كنترل فشار خون مادر شايد بتوان تا رسيده شدن جنين و آمادگي او براي زندگي خارج از بدن مادر، بارداری را ادامه داد.
در اين صورت توصيه مي‌شود فرد استراحت نسبي داشته باشد، استرس را كاهش دهد و آرامش خود را حفظ كند. در خيلي از موارد نيز پزشك به خانم‌هاي شاغل توصيه مي‌كند سر كار نروند و مراقبت‌ها و مراجعات پزشكي را در فواصل كوتاه‌تري انجام دهند. همچنين بهتر است يك رژيم غذايي كم‌نمك با ميزان زياد پروتئين، كلسيم، لبنيات كم‌چرب و سبزيجات داشته باشند.
قبل از 30 سالگي باردار شويد
براي پيشگيري از ابتلا به مسموميت بارداری توصيه مي‌شود قبل از 30 سالگي اقدام به بارداري كنيد. برخورداري از يك رژيم غذايي سالم و وزن مناسب نيز احتمال مسموميت بارداري را كاهش مي‌دهد. توصيه مي‌شود همه خانم‌ها قبل از اقدام به بارداري با متخصص زنان مشاوره داشته باشند تا آزمايش‌های لازم را انجام دهند و از لحاظ فشار خون، وزن و بيماري‌هاي زمينه‌اي بررسي شوند. در اين آزمايش‌ها اگر نكته‌اي غير طبيعي ديده شود يا فشار خون و وزن بالا باشد، فرد بايد ابتدا تحت نظر پزشك اين مشكلات را اصلاح كند و بعد باردار شود.
