استعمال دخانیات،یکی از مهمترین چالش های عرصه بهداشت،سلامت و حوزه اجتماعی محسوب می شود،پدیده ای نامیمون که بسیاری از کشورهای جهان اعم از توسعه یافته و در حال توسعه،با آن دست و پنجه نرم می کنند،اما زمانی عمق این مخاطره بصورت جدی تری احساس می شود که استعمال دخانیات بخشی از دانش آموزان یک جامعه را هدف قرار دهد.
به گزارش خبرگزاری دانا،استعمال دخانیات یکی از چالش های جدی در جهان معاصر به شمار می رود که بسیای از جوامع و کشورهای دنیا را در معرض تحمیل آسیب ها و مخاطرات جدی قرار داده است.
دخانیات را می توان یکی از سوغاتی های شوم دنیای استعمار نام نهاد که همه ساله با تحمیل خسارات سنگین و جدیِ مالی و جانی،گروه های هدف را با آسیب هایی عدیده مواجه می سازد.
به تعبیری می توان از سیگار یا دخانیات به عنوان یکی از اعتیادهای جهان شمول یادکرد که با ریخته شدن قُبح استعمال و مصرف آن در میان بسیاری از اقشار و گروه های اجتماعی،به معضلی چالش برانگیز تبدیل شده که به مثابه دروازه ای برای ورود به اعتیادهای سنگین تر،گروه های در معرض یا استعمال کننده را در بستر لغزش های احتمالی قرار می دهد.
برای نخستین بار،بومیان قاره آمریکا در دوران باستان،استعمال گیاه تنباکو یا همان توتون را،کشف نمودند.
بر اساس آنچه که در برخی از منابع تاریخی قید شده،در سال1492میلادی،کریستف کلمب و همراهای وی،در جزیره ای که میان محدوده جغرافیایی آمریکای شمالی و جنوبی واقع شده بود،شاهد دود کردن گیاهی بر روی آتش و استنشاق آن توسط بومیان محلی بودند که در ابتدا ظن و گمان آنها این بود که این گروه ها و افراد محلی در حال جادو و انجام آیینِ خاص به خود هستند.
بعد از گذشت مدتی،این گیاه توسط اطرافیان کریستف کلمب به اسپانیا انتقال داده شد و از آنجا به دیگر نقاط اروپا راه یافت که در حال حاضر در کشورهای غربی و ایران از آن تحت عنوان تباکو یاد می شود.
در سال1605میلادی،استعمال تباکو در مصر،هند و عثمانی نیز شایع شد و با تسری آن،به واسطه پرتغالی ها،وارد سرزمین ایران شد.
تاریخ ورود این گیاه شوم به ایران سال1590میلادی مطابق با999هجری عنوان شده و اوج مصرف این گیاه در ادوار گذشته به زمان شاه عباس صفوی باز می گردد.
شاید در آن دوران،کمتر کسی گمان می کرد،زمانی این توتون های قهوه ای رنگ ساده،به معضل و چالشی اجتماعی تبدیل شود که سرنوشت برخی جوانان،نوجوانان و حتی خانواده ها را به ناکجا آباد سوق دهد.
بر اساس تحقیقات انجام شده،قریب به97درصد معتادان،سابقه استعمال دخانیات را داشته اند و این اعداد و ارقام و حشتناک و تکان دهنده،موید ضریب مخاطره و آسیبی است که مصرف سیگار برای جامعه هدف و استعمال کننده،به ارمغان می آورد.
در جامعه ایران نیز،مصرف سیگار به یکی از چالش های جدی در میان جوانان و نوجوانان تبدیل شده و اگرچه شایع شدن مخدرهای صنعتی و سنتی گوناگون در جامعه،به نوعی باعث نادیده گرفته شدن آسیب های دخانیات(حداقل از سوی برخی اقشار و طیف های اجتماعی)شده،اما این نافی واقعیات تلخ از آسیب های این گیاه خطرناک و نامیمون نیست و نخواهد بود.
به واقع می توان گفت،یکی از عوامل موثر در شیوع اعتیاد در میان برخی از جوانان،و تبدیل شدن سوءمصرف مواد مخدر به یکی از اصلی ترین آسیب ها و چالش های اجتماعی را باید در استعمال مواد دخانی جستجو کرد.
به اعتقاد برخی از کارشناسان و صاحب نظران،همچون اشرف حبیبی،روانشناس و مددکار اجتماعی،مصرف و استعمال سیگار،به مثابه تمرینی است برای آماده سازی ذهن و افکار انسان به سمت و سوی استعمال مواد مخدر و به تعبیری،دخانیات بستر سازِ تجربه مصرفِ مواد اعتیاد آور محرک و تخدیری است.
البته طرح این عبارت،به معنای معتاد شدن تمامی گروه های استعمال کننده دخانیات نیست،اما یقینا،افرادی که استعمال سیگار را تجربه کرده اند،یک گام به معضل اعتیاد نزدیک تر شده اند.
عمق این ناهنجاری زمانی بیشتر احساس می شود که متاسفانه،ناقوس شوم استعمال دخانیات در پشت درب مدارس شنیده می شود.
بر اساس آمار و ارقام گزارش شده از سوی وزارت بهداشت،درمان و آموزش پزشکی،قریب به نیمی از دانش آموزان تهرانی،مصرف قلیان را تجربه کرده اند.
از این میان،31درصد نیز سیگار می کشند و متاسفانه در بین جامعه مصرف کننده دخانیات بخصوص در سنین جوانی یا نوجوانی،این ذهنیت وجود دارد که مصرف تفننی سیگار،آسیب چندانی به سلامت انسان تحمیل نمی کند.
*دخانیاتی که از دریچه تَفَنُن وارد و به میهمانی دائمی تبدیل می شود
صدیقه نوبهار،روانشناس و کارشناس علوم رفتاری در گفت و گو با خبرنگار گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان،با اشاره به عادت شدن برخی از افعال و رفتارها بر اثر تکرار آن،گفت:بخش اعظم افراد و گروه هایی که به مصرف دخانیات و حتی مواد مخدر عادت کرده اند،در ابتدا بصورت تفننی از این مواد گیاهی،سنتی یا صنعتیِ زیان آور استفاده می کرده اند.
وی افزود:حتی معتادان متجاهر که بصورت علنی و با البسه ای مندرس در انظار عمومی ظاهر می شوند نیز،انسان هایی بوده اند که زمانی همچون من و شما زندگی عادی خویش را تجربه می کردند و بعد از مدتی با استمعال تفننی مواد مخدر یا سیگار،قدم در راهی گذاشتند که پایان آن به دره ها و پرتگاه های ویران کننده منتهی و مشرف شده است.
نوبهار عنوان کرد:برخی از آمار و ارقام انتشار یافته از سوی دستگاه های ذیربط و رسانه ها و جراید در خصوص استعمال دخانیات در میان برخی دانش آموزان نوجوان و جوان بسیار نگران کننده است و باید با اتخاذ تدابیری ویژه نسبت به مهار وکنترل آن اقدام شود،در غیر اینصورت،مواجه شدن با موج سنگینی از بیماری های خطرناک و در موارد حادتر اعتیاد برخی از این اقشار دور از ذهن نخواهد بود.
وی در تشریح عوامل موثر در گرایش نوجوانان و جوانان به مصرف و استعمال دخانیات گفت:حشر و نشر با گروه های هم سن و سال که مستعد به رفتارهای پرخطر همچون استعمال دخانیات هستند،حس استقلال و نشان دادن نمایشی از بزرگ شدن،سختی و دشواری تحصیل بخصوص در ایام و دوران کنکور،عدم برخورداری از تفریحات سالم و بی برنامگی در اوقات فراغت و بعضا روحیه کنجکاوی و اصرار بر تجربه چنین افعال مخرب و شومی از نمونه دلایل و عواملی است که می تواند در ظهور و بروز این پدیده موثر واقع شود.
روانشناس و کارشناس علوم رفتاری،عنوان کرد:در این میان،جوانان و نوجوانانی که در خانه و منزل آنها،اطرافیان یا اعضای خانواده به استعمال دخانیات گرایش و تمایل دارند،بیش از اقشار و گروه های دیگر،در معرض ابتلا به چنین پدیده ها و رفتارهای نامیمونی هستند.
*قلیان هایی که مسیر استعمال سیگار را هموار می سازند
یکی دیگر از چالش ها و ناهنجاری های اجتماعیِ کنونیِ جامعه ایران،به شایع شدن استعمال قلیان در میان اقشار گوناگون و بخصوص جوانان و نوجوانان معطوف می شود.
به اعتقاد برخی کارشناسان،همچون کیومرث شرافتی،جامعه شناس و آسیب شناس مسائل اجتماعی،ریخته شدن قبح استعمال دخانیات،فضا و بستری را ایجاد می کند تا نوجوانان و جوانان با سهولت هر چه بیشتری به سمت مصرف دخانیات متمایل شوند.
وی در گفت و گو با خبرنگار گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان،عنوان کرد:در شرایطی که بساط قلیان به جزیی جدایی ناپذیر از سفره تفریحی و اوقات فراغت برخی از جوانان و خانواده ها تبدیل می شود،افزایش تعداد مصرف کنندگان سیگار،توتون یا در لفظ و واژه عام آن دخانیات،تعجب آور و غیر قبل هضم نخواهد بود و طبیعتا خروجی و حاصل چنین رفتارهایی را باید در استعمال سیگار و حتی در مواقعی،فراتر از مصرف دخانیات،بلکه استعمال مواد مخدر و محرک اعتیاد آور جستجو کرد.
شرافتی گفت:مقابله،مهار وکنترل این عارضه،مستلزم اتخاذ تدابیر و تمهیدات بازدارنده، ایجابی، سلبی، فرهنگی و اجتماعی است و در صورت عدم پرداختن به مولفه های مذکور در حوزه ها و عرصه های گوناگون و مغفول ماندن موارد فوق،شاهد تحمیل هزینه های سنگین تری در بخش بهداشت،سلامت عمومی و ناهنجاری های اجتماعی و فرهنگی خواهیم بود.
وی افزود:بی برنامگی در اوقات فراغت جوانان،عدم تعریف و لحاظ کردن تفریحات سالم برای این طیف به دلایل گوناگون اعم از مشکلات اقتصادی یا مشغله کاری،از عواملی است که در بروز چنین ناهنجاری های اینچنینی بی تاثیر نخواهد بود.
جامعه شناس و آسیب شناس مسائل اجتماعی عنوان کرد:در شرایطی که تحقیقات علمی،موید پیامدهای مخرب و خسران آورِ گروه های در معرض استعمال دخانیات می باشد،قطعا با اطلاع رسانی مستمر و فرهنگ سازی می توان این عارضه و پدیده نامیمون را کنترل و مهار کرد.
شرافتی در خاتمه یادآور شد:اعمال و لحاظ کردن زنجیره ای از اقدامات و تدابیر ایجابی و سلبی در حوزه های گوناگون از دیگر ضروریاتی است که باید با نگاهی هدفمند،برنامه ریزی شده و کارشناسی،اجرایی و عملیاتی شود و قطعا با در کنار هم قرار گرفتن مجموعه ای از حلقه های آموزشی،فرهنگی و تفریحی،حصول توفیقات ثمر بخش با سهولت و تسریع زمانی هر چه مطلوب تری محقق خوهد شد.
دخانیات را می توان یکی از سوغاتی های شوم دنیای استعمار نام نهاد که همه ساله با تحمیل خسارات سنگین و جدیِ مالی و جانی،گروه های هدف را با آسیب هایی عدیده مواجه می سازد.
به تعبیری می توان از سیگار یا دخانیات به عنوان یکی از اعتیادهای جهان شمول یادکرد که با ریخته شدن قُبح استعمال و مصرف آن در میان بسیاری از اقشار و گروه های اجتماعی،به معضلی چالش برانگیز تبدیل شده که به مثابه دروازه ای برای ورود به اعتیادهای سنگین تر،گروه های در معرض یا استعمال کننده را در بستر لغزش های احتمالی قرار می دهد.
برای نخستین بار،بومیان قاره آمریکا در دوران باستان،استعمال گیاه تنباکو یا همان توتون را،کشف نمودند.
بر اساس آنچه که در برخی از منابع تاریخی قید شده،در سال1492میلادی،کریستف کلمب و همراهای وی،در جزیره ای که میان محدوده جغرافیایی آمریکای شمالی و جنوبی واقع شده بود،شاهد دود کردن گیاهی بر روی آتش و استنشاق آن توسط بومیان محلی بودند که در ابتدا ظن و گمان آنها این بود که این گروه ها و افراد محلی در حال جادو و انجام آیینِ خاص به خود هستند.
بعد از گذشت مدتی،این گیاه توسط اطرافیان کریستف کلمب به اسپانیا انتقال داده شد و از آنجا به دیگر نقاط اروپا راه یافت که در حال حاضر در کشورهای غربی و ایران از آن تحت عنوان تباکو یاد می شود.
در سال1605میلادی،استعمال تباکو در مصر،هند و عثمانی نیز شایع شد و با تسری آن،به واسطه پرتغالی ها،وارد سرزمین ایران شد.
تاریخ ورود این گیاه شوم به ایران سال1590میلادی مطابق با999هجری عنوان شده و اوج مصرف این گیاه در ادوار گذشته به زمان شاه عباس صفوی باز می گردد.
شاید در آن دوران،کمتر کسی گمان می کرد،زمانی این توتون های قهوه ای رنگ ساده،به معضل و چالشی اجتماعی تبدیل شود که سرنوشت برخی جوانان،نوجوانان و حتی خانواده ها را به ناکجا آباد سوق دهد.
بر اساس تحقیقات انجام شده،قریب به97درصد معتادان،سابقه استعمال دخانیات را داشته اند و این اعداد و ارقام و حشتناک و تکان دهنده،موید ضریب مخاطره و آسیبی است که مصرف سیگار برای جامعه هدف و استعمال کننده،به ارمغان می آورد.
در جامعه ایران نیز،مصرف سیگار به یکی از چالش های جدی در میان جوانان و نوجوانان تبدیل شده و اگرچه شایع شدن مخدرهای صنعتی و سنتی گوناگون در جامعه،به نوعی باعث نادیده گرفته شدن آسیب های دخانیات(حداقل از سوی برخی اقشار و طیف های اجتماعی)شده،اما این نافی واقعیات تلخ از آسیب های این گیاه خطرناک و نامیمون نیست و نخواهد بود.
به واقع می توان گفت،یکی از عوامل موثر در شیوع اعتیاد در میان برخی از جوانان،و تبدیل شدن سوءمصرف مواد مخدر به یکی از اصلی ترین آسیب ها و چالش های اجتماعی را باید در استعمال مواد دخانی جستجو کرد.
به اعتقاد برخی از کارشناسان و صاحب نظران،همچون اشرف حبیبی،روانشناس و مددکار اجتماعی،مصرف و استعمال سیگار،به مثابه تمرینی است برای آماده سازی ذهن و افکار انسان به سمت و سوی استعمال مواد مخدر و به تعبیری،دخانیات بستر سازِ تجربه مصرفِ مواد اعتیاد آور محرک و تخدیری است.
البته طرح این عبارت،به معنای معتاد شدن تمامی گروه های استعمال کننده دخانیات نیست،اما یقینا،افرادی که استعمال سیگار را تجربه کرده اند،یک گام به معضل اعتیاد نزدیک تر شده اند.
عمق این ناهنجاری زمانی بیشتر احساس می شود که متاسفانه،ناقوس شوم استعمال دخانیات در پشت درب مدارس شنیده می شود.
بر اساس آمار و ارقام گزارش شده از سوی وزارت بهداشت،درمان و آموزش پزشکی،قریب به نیمی از دانش آموزان تهرانی،مصرف قلیان را تجربه کرده اند.
از این میان،31درصد نیز سیگار می کشند و متاسفانه در بین جامعه مصرف کننده دخانیات بخصوص در سنین جوانی یا نوجوانی،این ذهنیت وجود دارد که مصرف تفننی سیگار،آسیب چندانی به سلامت انسان تحمیل نمی کند.
*دخانیاتی که از دریچه تَفَنُن وارد و به میهمانی دائمی تبدیل می شود
صدیقه نوبهار،روانشناس و کارشناس علوم رفتاری در گفت و گو با خبرنگار گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان،با اشاره به عادت شدن برخی از افعال و رفتارها بر اثر تکرار آن،گفت:بخش اعظم افراد و گروه هایی که به مصرف دخانیات و حتی مواد مخدر عادت کرده اند،در ابتدا بصورت تفننی از این مواد گیاهی،سنتی یا صنعتیِ زیان آور استفاده می کرده اند.
وی افزود:حتی معتادان متجاهر که بصورت علنی و با البسه ای مندرس در انظار عمومی ظاهر می شوند نیز،انسان هایی بوده اند که زمانی همچون من و شما زندگی عادی خویش را تجربه می کردند و بعد از مدتی با استمعال تفننی مواد مخدر یا سیگار،قدم در راهی گذاشتند که پایان آن به دره ها و پرتگاه های ویران کننده منتهی و مشرف شده است.
نوبهار عنوان کرد:برخی از آمار و ارقام انتشار یافته از سوی دستگاه های ذیربط و رسانه ها و جراید در خصوص استعمال دخانیات در میان برخی دانش آموزان نوجوان و جوان بسیار نگران کننده است و باید با اتخاذ تدابیری ویژه نسبت به مهار وکنترل آن اقدام شود،در غیر اینصورت،مواجه شدن با موج سنگینی از بیماری های خطرناک و در موارد حادتر اعتیاد برخی از این اقشار دور از ذهن نخواهد بود.
وی در تشریح عوامل موثر در گرایش نوجوانان و جوانان به مصرف و استعمال دخانیات گفت:حشر و نشر با گروه های هم سن و سال که مستعد به رفتارهای پرخطر همچون استعمال دخانیات هستند،حس استقلال و نشان دادن نمایشی از بزرگ شدن،سختی و دشواری تحصیل بخصوص در ایام و دوران کنکور،عدم برخورداری از تفریحات سالم و بی برنامگی در اوقات فراغت و بعضا روحیه کنجکاوی و اصرار بر تجربه چنین افعال مخرب و شومی از نمونه دلایل و عواملی است که می تواند در ظهور و بروز این پدیده موثر واقع شود.
روانشناس و کارشناس علوم رفتاری،عنوان کرد:در این میان،جوانان و نوجوانانی که در خانه و منزل آنها،اطرافیان یا اعضای خانواده به استعمال دخانیات گرایش و تمایل دارند،بیش از اقشار و گروه های دیگر،در معرض ابتلا به چنین پدیده ها و رفتارهای نامیمونی هستند.
*قلیان هایی که مسیر استعمال سیگار را هموار می سازند
یکی دیگر از چالش ها و ناهنجاری های اجتماعیِ کنونیِ جامعه ایران،به شایع شدن استعمال قلیان در میان اقشار گوناگون و بخصوص جوانان و نوجوانان معطوف می شود.
به اعتقاد برخی کارشناسان،همچون کیومرث شرافتی،جامعه شناس و آسیب شناس مسائل اجتماعی،ریخته شدن قبح استعمال دخانیات،فضا و بستری را ایجاد می کند تا نوجوانان و جوانان با سهولت هر چه بیشتری به سمت مصرف دخانیات متمایل شوند.
وی در گفت و گو با خبرنگار گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان،عنوان کرد:در شرایطی که بساط قلیان به جزیی جدایی ناپذیر از سفره تفریحی و اوقات فراغت برخی از جوانان و خانواده ها تبدیل می شود،افزایش تعداد مصرف کنندگان سیگار،توتون یا در لفظ و واژه عام آن دخانیات،تعجب آور و غیر قبل هضم نخواهد بود و طبیعتا خروجی و حاصل چنین رفتارهایی را باید در استعمال سیگار و حتی در مواقعی،فراتر از مصرف دخانیات،بلکه استعمال مواد مخدر و محرک اعتیاد آور جستجو کرد.
شرافتی گفت:مقابله،مهار وکنترل این عارضه،مستلزم اتخاذ تدابیر و تمهیدات بازدارنده، ایجابی، سلبی، فرهنگی و اجتماعی است و در صورت عدم پرداختن به مولفه های مذکور در حوزه ها و عرصه های گوناگون و مغفول ماندن موارد فوق،شاهد تحمیل هزینه های سنگین تری در بخش بهداشت،سلامت عمومی و ناهنجاری های اجتماعی و فرهنگی خواهیم بود.
وی افزود:بی برنامگی در اوقات فراغت جوانان،عدم تعریف و لحاظ کردن تفریحات سالم برای این طیف به دلایل گوناگون اعم از مشکلات اقتصادی یا مشغله کاری،از عواملی است که در بروز چنین ناهنجاری های اینچنینی بی تاثیر نخواهد بود.
جامعه شناس و آسیب شناس مسائل اجتماعی عنوان کرد:در شرایطی که تحقیقات علمی،موید پیامدهای مخرب و خسران آورِ گروه های در معرض استعمال دخانیات می باشد،قطعا با اطلاع رسانی مستمر و فرهنگ سازی می توان این عارضه و پدیده نامیمون را کنترل و مهار کرد.
شرافتی در خاتمه یادآور شد:اعمال و لحاظ کردن زنجیره ای از اقدامات و تدابیر ایجابی و سلبی در حوزه های گوناگون از دیگر ضروریاتی است که باید با نگاهی هدفمند،برنامه ریزی شده و کارشناسی،اجرایی و عملیاتی شود و قطعا با در کنار هم قرار گرفتن مجموعه ای از حلقه های آموزشی،فرهنگی و تفریحی،حصول توفیقات ثمر بخش با سهولت و تسریع زمانی هر چه مطلوب تری محقق خوهد شد.
