بیماری های التهابی روده کشنده نه، اما طاقت فرسا

به گزارش خبرگزاری دانا،بیماری‌ های التهابی روده یا (IBD) به گروهی از بیماری‌ ها اطلاق می شود که سبب التهاب در جدار روده بزرگ یا روده باریک می‌ شوند و شامل دو بیماری کولیت اولسروز و کرون است.
به گزارش ایرنا، عوارض این بیماری علاوه بر رنج و مشقت فراوان، زندگی عادی بیماران را دچار تلاطم و سختی می کند و آنان را درگیر مشکلات روحی و جسمی می کند.
برخی بیماران از پزشک می خواهند روده آنان را از بدنشان خارج کند تا خلاص شوند و به عبارتی فکر می کنند که با این کار از مرارت ها رهایی می یابند.
بیماری التهابی روده به ندرت می تواند عامل مرگ بیمار شود و در این حالت التهاب به قدری شدید می شود که تمام روده را درگیر می کند.
در این حالت، قطر روده بزرگ چند برابر حالت معمول می شود و بدن به دارو جواب نمی دهد که باید تحت عمل جراحی قرار داد. اگر این اقدام انجام نگیرد، بیمار در عرض چند روز جان خود را از دست می دهد.
بیماری های التهابی روده ای با مصرف دارو قابل کنترل بوده و به همین دلیل به بیماران تاکید می شود که دارو را همیشه مصرف کنند.

** بیماری های التهابی روده قابل کنترل است
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران با اشاره به اینکه بیماری های التهاب روده ای قابل کنترل است، به خبرنگار علمی ایرنااظهار کرد: با مصرف دارو می توان این بیماری ها را کنترل کرد یا جلوی عوارض آن را گرفت تا بیماران زندگی عادی و روزمره داشته باشند.
دکتر محمد امانی ادامه داد: این بیماری درمان پذیر نیست و ریشه کن نمی شود ولی می توان آن را کنترل کرد. وقتی بیماری بموقع تشخیص داده شود با مصرف دارو، می توان در بیش از 95 درصد، آن را کنترل کرد.
امانی به بیماران توصیه کرد به هیج وجه مصرف داروها را قطع یا کم نکنند که در این صورت، به احتمال زیاد و در زمانی کوتاه، علائم بیماری برمی گردد و شدت آن هم معمولا بیشتر بوده و مریض ممکن است نیازبه بستری در بیمارستان پیدا کند.
وی با اشاره به اینکه قطع مصرف دارو در چرخه درمان بیماری اختلال ایجاد می کند، افزود: بیماران حتی برای دوره زمانی کوتاه و به دلایل مختلف از جمله مسافرت و امتحانات پایان ترم تحصیلی، مصرق دارو را قطع یا کاهش ندهند.

** جوانان و ابتلا بهبیماری التهابی روده
امانی گفت: سن مبتلایان به بیماری التهابی روده حدود 30 سال است و این افراد معمولا شاغل یا در حال تحصیل هستند. هرچند اغلب بیماران جوان هستند اما برخی در سنین میانسالی یا حتی بالاتر هم به این بیماری مبتلا می شوند.
امانی اظهار کرد: التهاب روده یکی از بیماری هایی است که در سال های اخیر شایع شده و انتظار می رود در سال های آتی این روند ادامه پیدا کرده و شاهد تعداد بیشتری از مبتلایان خواهیم بود.
وی با اشاره به اینکه شیوع بیماری در مردان و زنان یکسان است، گفت: هرچند موارد محدودی از بیماری التهابی روده در حدود 40 سال پیش، در دنیا از جمله ایران وجود داشت، اما در سال های اخیر تعداد بیماران افزایش یافته است.
فوق تخصص گوارش و کبد افزود: آمار دقیقی در این زمینه وجود ندارد اما پیش بینی می شود حدود 50 هزار نفر مبتلا به بیماری های التهابی روده در کشور وجود داشته باشند.
وی ادامه داد: ثبت این بیماری ها حدود یک سال پیش در پژوهشکده بیماری های گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران آغاز شد تا آمار دقیقی از تعداد مبتلایان داشته و برنامه ریزان حوزه بهداشت و درمان هم بتوانند اقدامات درمانی و مراقبتی را به نحو مطلوب انجام دهند.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران بیان کرد: میزان شیوع این بیماری در اروپا و آمریکا بیشتر از ایران است و بیماری التهابی روده در کشور هنوز به حد کشورهای آمریکا و اروپا نرسیده است.

** هنوز علت بیماری التهابی روده مشخص نشده است
وی با اشاره به اینکه علیرغم تحقیقات گسترده هنوز علت خاصی برای این بیماری پیدا نشده است، گفت: به نظر می رسد که صنعتی شدن، داشتن وسواس زیاد در بهداشت، استرس و اضطراب از عوامل موثر در ابتلا به این بیماری باشد.
فوق تخصص گوارش و کبد گفت: علل ژنتیکی در ابتلا به این بیماری مطرح است و تاکنون حدود 160 ژن برای ابتلا به این بیماری شناسایی شده ولی علت بیماری هنوز مشخص نیست.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران تاکید کرد: در افرادی که سابقه فامیلی این بیماری را دارند، شیوع بیماری بیشتر است.
امانی با اشاره به اینکه اکثر این افراد دارای استرس و اضطراب هستند، گفت: به نظر می رسد که آنان دارای وسواس های فکری بوده و بیقرار هستند و این موضوع می تواند علائم بیماری را تشدید کند. این افراد دارای زمینه اضطراب هستند و مدیریت استرس و اضطراب در کنترل بیماری خیلی مهم است.
وی مهمترین علامت این بیماری را اسهال اعلام کرد و گفت: اکثرا این افراد دچار اسهال می شوند و این کار ممکن است تا 20 بار در طول شبانه روز رخ دهد که معمولا این اسهال ها شبانه است .
فوق تخصص گوارش و کبد ادامه داد که اگر افرادی دچار اسهال شبانه می شوند و نصف شب ها به دلیل اسهال یا درد شکم از خواب بیدار می شوند، باید این موضوع را جدی گرفته و برای بررسی گوارشی به پزشک مراجعه کنند.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران با بیان این که خون در مدفوع یک هشدار جدی است و باید مورد بررسی قرار گیرد، افزود: در اسهال این افراد معمولا چرک و بلغم، وجود دارد. دردهای شکمی ناشی از این بیماری معمولا دور ناف بوده و این افراد معمولا قبل از دفع ممکن است درد داشته باشند.
وی ادامه داد: معمولا حالت اسهال در این افراد به صورت تداومی بوده و ممکن است کاهش وزن، بیحالی و خستگی براثر آن پیدا کنند و به دلیل دفع خون از طریق مدفوع ممکن است دچار کم خونی شوند.
امانی، درد، خونریزی، اختلال در جذب مواد، کاهش وزن و گاهی اوقات تب را از جمله علائم بیماری مزمن التهابی روده اعلام کرد و افزود: جذب خیلی از ویتامین ها کم می شود و ممکن است علائم سوء جذب هم پیدا کنند.
وی ادامه داد که بیماری التهابی روده شامل 2 نوع کولیت اولسروز و کرون است که در کشور ما کولیت اولسروز شایع تر است و ما آن را بیشتر مشاهده می کنیم.

** التهابی روده می تواند ارگان های مختلف بدن را درگیر کند
وی با اشاره به اینکه بیماری التهابی روده می تواند ارگان های مختلف بدن را درگیر کند، افزود: مهمترین جایی که براثر این بیماری واکنش نشان می دهد، مفاصل است.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران اظهار کرد: معمولا مفاصل بزرگ مانند آرنج دچار ورم می شوند و حالت التهابی پیدا می کنند. در اکثر موارد با درمان بیماری این عوارض هم خوب می شوند.
امانی ادامه داد که بیماری های روده ای می تواند درگیری کبدی ایجاد کند و مجاری کبد به دلیل التهاب دچار تنگی یا گشادی شود. مبتلایان می توانند عفونت های کبدی هم پیدا می کنند.
وی اظهار کرد: اگر این بیماری در طولانی مدت مداوا و درمان نشوند خطر سرطان های روده ای به خصوص در نوع کولیت اولسروز می تواند افزایش پیدا کند.
امانی ادامه داد که نوع کولیت اولسروز، روده بزرگ را درگیر می کند و این درگیری از مقعد شروع می شود و به صورت پیوسته است که ممکن کل روده التهاب، ورم و زخم داشته باشد.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران افزود: این بیماری فقط روده بزرگ را دچار التهاب می کند و سطح درگیری اش پیوسته بوده و معمولا سطح روده را درگیر می کند.
وی ادامه داد: درگیری التهاب در نوع کرون این بیماری از دهان تا مقعد است و هر قسمت را ممکن است درگیر کند. درگیری در این نوع بیماری پراکنده بوده و بیشترین جایی که درگیر می کند انتهای روده باریک و ورودی به روده بزرگ می باشد.
امانی ادامه داد که درگیری این بیماری بیشتر عمقی است و ممکن است عمق این درگیری در حدی باشد که یک قسمت از روده را به عضو دیگری متصل کند که با آن فیستول گفته می شود.
وی با اشاره به اینکه براثر فیستول حتی قسمتی از روده به پوست وصل می شود، گفت: براثربیماری کرون گاهی اوقات فیستول ایجاد می شود و روده به بخش دیگری از بدن متصل می شود .

** کنترل بیماری مرحله به مرحله است
وی اظهار کرد که کنترل این افراد معمولا مرحله به مرحله است و مخصوصا در نوع کولیت اولستروز، همه داروها به صورت یکدفعه آغاز نمی شود. در کولیت اولستروز ترجیح ما این است که داروهای خوراکی یا موضعی استفاده کنیم.
امانی با اشاره به اینکه درمان اولیه بیماری با کورتن آغاز می شود، گفت: این دارو در ادامه با داروهای ضد التهابی مثل دسته آمینوسالیسیلات ها جایگزین می شود که به عنوان درمان نگهدارنده است.
وی با اشاره به اینکه در مرحله بعدی داروهای ضد ایمنی استفاده می شود، اظهار کرد: درصد کمی با این داروها کنترل نمی شوند و نیاز است از داروهای بیولوژیک استفاده کنند.
امانی گفت: معمولا جراحی را برای این بیماران پیشنهاد نمی کنیم مگر اینکه بیمار دچار عوارض شدید باشد. اگر مواردی مانند آبسه، چرک، گشادشدگی روده ، تنگی روده که باعث انسداد روده می شود، مشاهده شود معمولا از روش جراحی استفاده می کنیم.

** شایع ترین علت عود بیماری، قطع دارو است
دکتر امیرعلی سهراب پور، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران با اشاره به اینکه شایع ترین علت عود این بیماری قطع دارو است گفت : IBD به صورت قطعی درمانی ندارد و هدف درمان کاهش علایم بیماران و خاموش کردن التهاب و اجتناب از عوارض مرتبط با بیماری است.
وی اظهار کرد: همین امر موجب می شود که بیمار تا آخر عمر دارو استفاده کند. اگر التهاب روده به موقع درمان نشود مخاط روده دیگر حالت طبیعی نخواهد داشت و ممکن است زمینه را برای ایجاد سرطان فراهم سازد.
سهراب پور گفت: ابتلا به IBD یا بیماری التهابی روده ناشی از حمله‌ی دستگاه ایمنی بدن به دلایل ناشناخته علیه ارگان های بدن است که روده دچار التهاب می شود و سبب بروز علایم و درد های شکمی می‎شود.
وی با تاکید بر اینکه هر درد شکمی، اسهال و تغییر کارکرد روده نشانه بیماری التهاب روده نیست گفت: علایم این بیماری بر مبنای محل و شدت بیماری و همچنین نوع بیماری متفاوت است و برای تشخیص آن افراد باید تحت معاینه فیزیکی، تست‌های خون، تصویر برداری و کولونوسکوپی قرار بگیرند تا به صورت دقیق تشخیص بیماری معلوم شود.
سهراب پور با اشاره به اینکه این بیماری به صورت مکرر خاموش و فعال می شود گفت : بیمار به هیچ عنوان در زمانی که بیماری در دوره خاموشی به سر می برد نباید درمان را خودسرانه قطع کند و یا داروهای خود را کم کند و موجب اختلال در چرخه درمان شود چرا که به احتمال زیاد بعد از چند هفته بیماری عود می کند و شدت و ضعف آن کاملا غیرقابل پیش بینی است. تجربه نشان داده است در صورت مصرف صحیح داروها تا 95 درصد این بیماری به صورت کامل کنترل می شود.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران ادامه داد: استرس احتمال شعله ور شدن این بیماری را افزایش می دهد، می‌توان این بیماری را از طریق مداخلات پزشکی و تغییرات شیوه زندگی مدیریت کرد و داشتن روابط عاطفی سالم در میان اعضاء خانواده و دوستان اهمیت بسیاری دارد.
وی افزود: رایج‌ترین اشکال درمان شامل دارو درمانی و جراحی است که اگر بیماری خفیف باشد با انواع ملایم‌تر داروها معالجه آنها شروع می‌شود و در مواردی که بیماری شدت دارد و بخش های بیشتری را درگیر کرده باشد از داروهای سرکوب گر سیستم ایمنی استفاده می شود و در آخر در بخش اندکی از بیماران شرایط طوری است که به جراحی منتهی می شود.
سهراب پور افزود: با توجه به اینکه داروهای بیماری التهاب روده در داخل کشور تولید می شود، هزینه درمان بسیار ارزان است و داروهایی که در خارج از ایران بسختی تهیه می شود در ایران در دسترس همه بیماران قرار دارد و تنها کمتر از 5 درصد بیماران که شرایط سختی دارند به داروهای وارداتی نیاز دارند.
وی افزود : کورتون یکی از داروهایی است که به صورت شایع در این بیماری استفاده می شود. این داروها در کنار مزایای زیاد و تاثیر خوبی که دارند، دارای عوارض جانبی متعددی نیز هستند و اگر پزشکان به صورت بلندمدت این داروها را تجویز می کنند باید مراقب عوارض ناشی از این داروها باشند. افزایش وزن، بالا رفتن قند خون و پوکی استخوان از عوارض شناخته شده مصرف طولانی مدت این داروهاست.