دست اندرکاران حوزه سلامت کشور معتقدند که آمار و ارقام در حوزه دارو، توانسته خیلی از مشکلات را مرتفع کند، بگونه ای که می توان کمبودها و ذخایر دارویی را رصد کرد.
به گزارش خبرگزاری دانا، یکی از ماموریت های سازمان غذا و دارو، در مقاطعی که کشور با کمبود دارو مواجه است، بررسی ذخایر و موجودی اقلام دارویی است که بتواند بر اساس همین آمار و ارقام ها، برای نیاز دارویی کشور اقدام کند. اما، نکته ای که در این بین وجود دارد، آمارنامه ای است که منتشر می شود.
برخی دست اندرکاران حوزه دارو، بر این عقیده اند که آمارنامه دارویی کشور، چندان مستند و درست نیست. در همین حال، آن دسته از افرادی که چنین آمارنامه هایی را تهیه کرده اند، بر این عقیده اند که هیچ دخل و تصرفی در آمارهای دارویی وجود ندارد.
رسول دیناروند رئیس اسبق سازمان غذا و دارو، با عنوان این مطلب که مجموعه ارقام و آمار در حوزه‌ی دارو کافی و مورد تایید همگان است، گفت: در حوزه تجهیزات پزشکی اصلا آماری منتشر نمی‌شد و کسی هم تاکنون شکایتی نداشته است اما در حوزه دارو بیش از ۳۰ سال است که آمارنامه منتشر می‌شود.
وی افزود: آمارهای بازار دارو در سال ۸۲ اگرچه فراز و فرودهای غیر قابل توجیهی را نشان می دهند که نشان از خطاهای داده ای دارند اما با این وجود نسبت آماردهی حوزه دارو نسبت به سایر دستگاه های اجرایی و دولتی، چه در حوزه مدیریت اطلاعات و انتشار آن و چه در نحوه استفاده و بهره وری اطلاعات، بهتر است.
دیناروند گفت: همین الان بدون وجود یک دستگاه متمرکز و انبار استراتژیک دارو در وزارت بهداشت، رئیس سازمان غذا و دارو با اطمینان بالایی می تواند بگوید موجودی دارویی کشور به طور میانگین کفاف نیاز چند ماه کشور را می دهد یا چند قلم دارو موجودی زیر دوماه دارند و می تواند این مسائل را مدیریت کند.
رئیس اسبق سازمان غذا و دارو، تاکید کرد: در حال حاضر با وجود آنکه بیش از دو میلیارد دلار صرف تامین خوراک دام می شود اما امکان کنترل قیمت و موجودی این محصولات به خوبی وجود ندارد. حال آنکه در دارو هم قیمت و موجودی و هم کمبودها مدیریت می شوند.
در همین حال، محمد عبدزاده مدیرکل دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو، با عنوان این مطلب که در برخی مواقع تحریم‌ها به دادمان رسید تا ناکارآمدی خود را گردن آن بیاندازیم، گفت: در دوره هایی که سنتی عمل کرده ایم تنها چیزی که به دادمان رسیده، تحریم ها بوده تا ناکارآمدی خود را به گردن آن بیاندازیم.
در دوره هایی که سنتی عمل کرده ایم تنها چیزی که به دادمان رسیده است تحریم ها بوده تا ناکارآمدی خود را به گردن آن بیاندازیم
وی افزود: اگر کسی بخواهد در سازمان غذا و دارو کار کند نمی تواند بدون دیتا و داده و تحلیل آن برای نظام دارویی کشور تصمیم گیری کند؛ در آن صورت مدیریت دارو مفهومی پیدا نمی کند. در ماه های گذشته علاوه بر فشارهای موجود که انتشار آمارنامه را با تاخیر مواجه کرد، ما عمدا منتظر آمارنامه های انجمن های پخش و سندیکای تولیدکنندگان ماندیم که تاکنون این اتفاق نیافتاده است.
عبده زاده تاکید کرد: همین الان عدد کل داروهای وارداتی مورد نیاز برای سال آینده که تولید داخل ندارند، مشخص است و می توانم ادعا کنم هیچ سازمانی در کشور آماری تا بدین حد روشن ندارد.
طبق بررسی ها آمارنامه دارویی در ایران از سال ۶۳ تاکنون، سه برهه حساس را از سرگذرانده است. در سال ۶۳ انتشار آمارنامه با هدایت تنی چند از دست اندرکاران دارویی، کلید خورد و در سال ۶۵ اولین آمارنامه دارویی پس از انقلاب، به صورت سه ماه یکبار و کاغذی منتشر شد. این آمارنامه حدود سال های ۷۳ تا ۷۷ دچار تغییراتی شد و از ساختاری مبتنی بر مین فریم ها به سمت سیستم کامپیوتری و سرور بیس تغییر کرد و در کنار آن نرم افزار جامع داروسازی تدوین شد تا کل فرایندهای برنامه ریزی را برای اداره کل دارو انجام دهد.
این روند با تغییر در الگوی برنامه ریزی و آمار در اوایل دهه ۹۰ متوقف و سامانه «تی تک» به عنوان شاخص الگوهای جدید به مرحله اجرا در آمد.
کیانوش جهانپور سخنگوی سازمان غذا و دارو، با عنوان این مطلب که آمارنامه دارویی سازمان غذا و دارو موضوع تازه ای نیست و از قبل منتشر می شد، به خبرنگار مهر، گفت: دوستان سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران و انجمن های داروسازی، به شیوه تهیه و تدوین و همچنین ارائه این آمارنامه انتقاد داشتند که بعضا این انتقادها نیز وارد بود. از همین رو، سال گذشته از دوستان سندیکا و انجمن ها، درخواست کردیم و پیشنهاد دادیم که این آمارنامه را خودشان تهیه و منتشر کنند که این اتفاق نیافتاد.
وی با عنوان این مطلب که در همه جای دنیا این آمارنامه دارویی توسط سندیکاها و انجمن ها تهیه می شود، افزود: ما نمی توانستیم منتظر دوستان باشیم و در نتیجه سال گذشته آمارنامه دارویی را منتشر کردیم.
سخنگوی سازمان غذا و دارو، با تاکید بر شفافیت و متقن بودن آمارنامه دارویی، تصریح کرد: ما از سندیکا خواستیم این آمارنامه را با لحاظ تمامی موارد به صورت شفاف منتشر کند.
جهانپور با اشاره به اینکه در آمارنامه دارویی سازمان غذا و دارو، شاخص تعداد و سهم ریالی داروها مشخص است، گفت: متغییر مهمی که در این آمارنامه می بایست لحاظ شود، انواع و اشکال دارویی مختلف است که چند درصد سهم تولید و واردات است و ما این خلاء را قبول داریم.
سخنگوی سازمان غذا و دارو، در پاسخ به انتقاداتی که پیرامون انتشار این آمارنامه وجود دارد، افزود: این کار غیرقانونی نیست، زیرا وقتی بر شفاف سازی و دسترسی آزاد به اطلاعات تاکید داریم، چرا نباید این آمارها منتشر شود.
وی ادامه داد: اگر موضوع، محرمانه بودن آمارها است، می بایست با استدلال، طبقه بندی شود. اما، نکته ای که وجود دارد، این است که اصل بر شفافیت است، مگر اینکه خلاف آن با ذکر مصداق ثابت شود.
علی منتصری از پیشکسوتان حوزه دارو، در توضیح چگونگی تولد آمارنامه در ایران، گفت: پیش از انقلاب سه موسسه معتبر جهانی به نام‌های گالوپ، اسکریپت و IMS آمار دارویی را در جهان ارائه می‌دادند که از بین این موسسات، IMS در ایران مسئول انتشار آمارنامه دارویی بود.
وی افزود: پس از پیروزی انقلاب اسلامی و در ادامه آن خروج کمپانی‌های بین المللی از کشور، وزارت بهداشت در راستای خودکفایی در این حوزه با عقد قراردادی با سازمان تامین اجتماعی اجرای آن را به این سازمان محول کرد. الگو و روش جمع‌آوری داده‌ها مطابق با روش‌های موسسه IMS بود که پیش‌تر در ایران فعالیت می کرد.
منتصری ادامه داد: در سال‌های اولیه پس از انقلاب تعداد اقلام دارویی موجود در فهرست رسمی کشور حدود ۶۰۰ مولکول و به همراه اشکال مختلف دارویی تقریبا به ۱۱۰۰ قلم دارو می‌رسید. سیستم دارویی از اوایل انقلاب به شدت منضبط کار خود را شروع کرد و ما با استفاده از اطلاعات دقیقی که از شرکت‌های تولیدکننده دارو و شرکت‌های پخش و توزیع دریافت می کردیم از سال ۱۳۶۲ آمارنامه دارویی را به صورت سه ماهه منتشر کردیم.
این پیشکسوت حوزه دارو، ادامه داد: آمارنامه ای که در آن سال ها در ایران ارائه می کردیم با وجود همه محدودیت ها، و طی قراردادی ۶ میلیون تومانی با دولت، با الگوبرداری از کتاب Fact & Comparison، شبیه آمارنامه منتشر شده در اروپا و آمریکا بود و آن را بر اساس گروه‌های درمانی طبقه‌بندی و تهیه کرده بودیم. مزیت این روش استفاده و دسترسی ساده به مطالب و آمار دارویی دلخواه بود اما در ادامه سبک ارائه آمارنامه را تغییر دادند و آمار فروش ماهیانه شرکت‌ها را در آن اضافه کردند.
قرار نیست اگر کاری را ۳۰ سال پیش به خوبی انجام می‌دادیم امروز هم همان روش را ادامه دهیم
عبدالمجید چراغعلی مشاور رئیس سابق سازمان غذا و دارو، با عنوان این مطلب که امروز وقت بازبینی در روش های تولید آمار دارویی است، گفت: قرار نیست اگر کاری را ۳۰ سال پیش به خوبی انجام می‌دادیم امروز هم همان روش را ادامه دهیم بلکه باید بپذیریم که شیوه های نوینی وجود دارد که علمی تر و کاراتر هستند.
وی با بیان این مطلب که نباید نگران اصلاح شیوه های انجام کار باشیم، افزود: من هیچ گاه مخالف انتشار آمارنامه نبوده ام و فکر می کردم آمارنامه باید به همین شیوه «پی بی» منتشر شود اما سئوال من این بود که سازمان غذا و دارو با چه مجوزی می تواند اطلاعات مربوط به محصولات یک شرکت را منتشر کند. چه اهمیتی برای سازمان غذا و دارو باید داشته باشد که استامینوفن تولید شده در کشور چه تعداد در شرکت های مختلف دارویی تولید شده است. در واقع برای سازمان غذا و دارو تنها تعداد تولیدات دارویی در کشور باید مهم باشد.
برخی دست اندرکاران حوزه دارو، بر این عقیده اند که آمارنامه دارویی کشور، چندان مستند و درست نیست. در همین حال، آن دسته از افرادی که چنین آمارنامه هایی را تهیه کرده اند، بر این عقیده اند که هیچ دخل و تصرفی در آمارهای دارویی وجود ندارد.
رسول دیناروند رئیس اسبق سازمان غذا و دارو، با عنوان این مطلب که مجموعه ارقام و آمار در حوزه‌ی دارو کافی و مورد تایید همگان است، گفت: در حوزه تجهیزات پزشکی اصلا آماری منتشر نمی‌شد و کسی هم تاکنون شکایتی نداشته است اما در حوزه دارو بیش از ۳۰ سال است که آمارنامه منتشر می‌شود.
وی افزود: آمارهای بازار دارو در سال ۸۲ اگرچه فراز و فرودهای غیر قابل توجیهی را نشان می دهند که نشان از خطاهای داده ای دارند اما با این وجود نسبت آماردهی حوزه دارو نسبت به سایر دستگاه های اجرایی و دولتی، چه در حوزه مدیریت اطلاعات و انتشار آن و چه در نحوه استفاده و بهره وری اطلاعات، بهتر است.
دیناروند گفت: همین الان بدون وجود یک دستگاه متمرکز و انبار استراتژیک دارو در وزارت بهداشت، رئیس سازمان غذا و دارو با اطمینان بالایی می تواند بگوید موجودی دارویی کشور به طور میانگین کفاف نیاز چند ماه کشور را می دهد یا چند قلم دارو موجودی زیر دوماه دارند و می تواند این مسائل را مدیریت کند.
رئیس اسبق سازمان غذا و دارو، تاکید کرد: در حال حاضر با وجود آنکه بیش از دو میلیارد دلار صرف تامین خوراک دام می شود اما امکان کنترل قیمت و موجودی این محصولات به خوبی وجود ندارد. حال آنکه در دارو هم قیمت و موجودی و هم کمبودها مدیریت می شوند.
در همین حال، محمد عبدزاده مدیرکل دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو، با عنوان این مطلب که در برخی مواقع تحریم‌ها به دادمان رسید تا ناکارآمدی خود را گردن آن بیاندازیم، گفت: در دوره هایی که سنتی عمل کرده ایم تنها چیزی که به دادمان رسیده، تحریم ها بوده تا ناکارآمدی خود را به گردن آن بیاندازیم.
در دوره هایی که سنتی عمل کرده ایم تنها چیزی که به دادمان رسیده است تحریم ها بوده تا ناکارآمدی خود را به گردن آن بیاندازیم
وی افزود: اگر کسی بخواهد در سازمان غذا و دارو کار کند نمی تواند بدون دیتا و داده و تحلیل آن برای نظام دارویی کشور تصمیم گیری کند؛ در آن صورت مدیریت دارو مفهومی پیدا نمی کند. در ماه های گذشته علاوه بر فشارهای موجود که انتشار آمارنامه را با تاخیر مواجه کرد، ما عمدا منتظر آمارنامه های انجمن های پخش و سندیکای تولیدکنندگان ماندیم که تاکنون این اتفاق نیافتاده است.
عبده زاده تاکید کرد: همین الان عدد کل داروهای وارداتی مورد نیاز برای سال آینده که تولید داخل ندارند، مشخص است و می توانم ادعا کنم هیچ سازمانی در کشور آماری تا بدین حد روشن ندارد.
طبق بررسی ها آمارنامه دارویی در ایران از سال ۶۳ تاکنون، سه برهه حساس را از سرگذرانده است. در سال ۶۳ انتشار آمارنامه با هدایت تنی چند از دست اندرکاران دارویی، کلید خورد و در سال ۶۵ اولین آمارنامه دارویی پس از انقلاب، به صورت سه ماه یکبار و کاغذی منتشر شد. این آمارنامه حدود سال های ۷۳ تا ۷۷ دچار تغییراتی شد و از ساختاری مبتنی بر مین فریم ها به سمت سیستم کامپیوتری و سرور بیس تغییر کرد و در کنار آن نرم افزار جامع داروسازی تدوین شد تا کل فرایندهای برنامه ریزی را برای اداره کل دارو انجام دهد.
این روند با تغییر در الگوی برنامه ریزی و آمار در اوایل دهه ۹۰ متوقف و سامانه «تی تک» به عنوان شاخص الگوهای جدید به مرحله اجرا در آمد.
کیانوش جهانپور سخنگوی سازمان غذا و دارو، با عنوان این مطلب که آمارنامه دارویی سازمان غذا و دارو موضوع تازه ای نیست و از قبل منتشر می شد، به خبرنگار مهر، گفت: دوستان سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران و انجمن های داروسازی، به شیوه تهیه و تدوین و همچنین ارائه این آمارنامه انتقاد داشتند که بعضا این انتقادها نیز وارد بود. از همین رو، سال گذشته از دوستان سندیکا و انجمن ها، درخواست کردیم و پیشنهاد دادیم که این آمارنامه را خودشان تهیه و منتشر کنند که این اتفاق نیافتاد.
وی با عنوان این مطلب که در همه جای دنیا این آمارنامه دارویی توسط سندیکاها و انجمن ها تهیه می شود، افزود: ما نمی توانستیم منتظر دوستان باشیم و در نتیجه سال گذشته آمارنامه دارویی را منتشر کردیم.
سخنگوی سازمان غذا و دارو، با تاکید بر شفافیت و متقن بودن آمارنامه دارویی، تصریح کرد: ما از سندیکا خواستیم این آمارنامه را با لحاظ تمامی موارد به صورت شفاف منتشر کند.
جهانپور با اشاره به اینکه در آمارنامه دارویی سازمان غذا و دارو، شاخص تعداد و سهم ریالی داروها مشخص است، گفت: متغییر مهمی که در این آمارنامه می بایست لحاظ شود، انواع و اشکال دارویی مختلف است که چند درصد سهم تولید و واردات است و ما این خلاء را قبول داریم.
سخنگوی سازمان غذا و دارو، در پاسخ به انتقاداتی که پیرامون انتشار این آمارنامه وجود دارد، افزود: این کار غیرقانونی نیست، زیرا وقتی بر شفاف سازی و دسترسی آزاد به اطلاعات تاکید داریم، چرا نباید این آمارها منتشر شود.
وی ادامه داد: اگر موضوع، محرمانه بودن آمارها است، می بایست با استدلال، طبقه بندی شود. اما، نکته ای که وجود دارد، این است که اصل بر شفافیت است، مگر اینکه خلاف آن با ذکر مصداق ثابت شود.
علی منتصری از پیشکسوتان حوزه دارو، در توضیح چگونگی تولد آمارنامه در ایران، گفت: پیش از انقلاب سه موسسه معتبر جهانی به نام‌های گالوپ، اسکریپت و IMS آمار دارویی را در جهان ارائه می‌دادند که از بین این موسسات، IMS در ایران مسئول انتشار آمارنامه دارویی بود.
وی افزود: پس از پیروزی انقلاب اسلامی و در ادامه آن خروج کمپانی‌های بین المللی از کشور، وزارت بهداشت در راستای خودکفایی در این حوزه با عقد قراردادی با سازمان تامین اجتماعی اجرای آن را به این سازمان محول کرد. الگو و روش جمع‌آوری داده‌ها مطابق با روش‌های موسسه IMS بود که پیش‌تر در ایران فعالیت می کرد.
منتصری ادامه داد: در سال‌های اولیه پس از انقلاب تعداد اقلام دارویی موجود در فهرست رسمی کشور حدود ۶۰۰ مولکول و به همراه اشکال مختلف دارویی تقریبا به ۱۱۰۰ قلم دارو می‌رسید. سیستم دارویی از اوایل انقلاب به شدت منضبط کار خود را شروع کرد و ما با استفاده از اطلاعات دقیقی که از شرکت‌های تولیدکننده دارو و شرکت‌های پخش و توزیع دریافت می کردیم از سال ۱۳۶۲ آمارنامه دارویی را به صورت سه ماهه منتشر کردیم.
این پیشکسوت حوزه دارو، ادامه داد: آمارنامه ای که در آن سال ها در ایران ارائه می کردیم با وجود همه محدودیت ها، و طی قراردادی ۶ میلیون تومانی با دولت، با الگوبرداری از کتاب Fact & Comparison، شبیه آمارنامه منتشر شده در اروپا و آمریکا بود و آن را بر اساس گروه‌های درمانی طبقه‌بندی و تهیه کرده بودیم. مزیت این روش استفاده و دسترسی ساده به مطالب و آمار دارویی دلخواه بود اما در ادامه سبک ارائه آمارنامه را تغییر دادند و آمار فروش ماهیانه شرکت‌ها را در آن اضافه کردند.
قرار نیست اگر کاری را ۳۰ سال پیش به خوبی انجام می‌دادیم امروز هم همان روش را ادامه دهیم
عبدالمجید چراغعلی مشاور رئیس سابق سازمان غذا و دارو، با عنوان این مطلب که امروز وقت بازبینی در روش های تولید آمار دارویی است، گفت: قرار نیست اگر کاری را ۳۰ سال پیش به خوبی انجام می‌دادیم امروز هم همان روش را ادامه دهیم بلکه باید بپذیریم که شیوه های نوینی وجود دارد که علمی تر و کاراتر هستند.
وی با بیان این مطلب که نباید نگران اصلاح شیوه های انجام کار باشیم، افزود: من هیچ گاه مخالف انتشار آمارنامه نبوده ام و فکر می کردم آمارنامه باید به همین شیوه «پی بی» منتشر شود اما سئوال من این بود که سازمان غذا و دارو با چه مجوزی می تواند اطلاعات مربوط به محصولات یک شرکت را منتشر کند. چه اهمیتی برای سازمان غذا و دارو باید داشته باشد که استامینوفن تولید شده در کشور چه تعداد در شرکت های مختلف دارویی تولید شده است. در واقع برای سازمان غذا و دارو تنها تعداد تولیدات دارویی در کشور باید مهم باشد.
