فعالیت نوع غیرمعمولی از ویروس آنفولانزا در فصل آنفولانزای امسال

در طول ۳۶ سال گذشته، آنفلوآنزا اغلب در ماه‌های دسامبر و ژانویه رو به افزایش بود و در ماه فوریه به اوج خود می‌رسید. اما CDC می‌گوید، در زمستان سال جاری، احتمال اینکه اوج بیماری در ماه دسامبر باشد، ۴۰ درصد است.

درحالی‌که این فصل ممکن است در اوایل دوره‌ به اوج خود برسد، جنبه‌ی غیرمعمول آن این است که به‌وسیله‌ی سویه‌ی B از ویروس آنفلوآنزا هدایت می‌شود. این موضوع لزوما خبر بد یا خوبی نیست بلکه فقط غیرمعمول است. نوع B یکی از سه نوع ویروس آنفلوآنزا است که انسان را آلوده می‌کند. دو نوع دیگر A و C هستند که C بسیار خفیف است (نوع چهارم یعنی نوع D نیز وجود دارد ولی عمدتا موجب آلوده شدن گاوها می‌شود). در بیشتر فصول آنفلوآنزا ویروس نوع A، نوع غالب است. ویروس‌های نوع A با شماره‌گذاری حروف N و H نشان داده می‌شوند، مانند H1N1 و H3N2.

حروف H و N به ترتیب نشان‌دهنده‌ی هماگلوتینین (Ha یا H) و نورآمینیداز (Na یا N) است که هر دو مولکول‌های ویروسی‌اند که روی سطح خارجی ویروس دیده می‌شوند. مولکول هماگلوتینین به ذرات ویروسی کمک می‌کند که به سلول‌های موجود در مجاری تنفسی حمله کند و نورآمینیداز به ویروس‌های تازه تشکیل شده این امکان را می‌دهد که از ذره‌ی ویروسی جدا شده و خود را به سلول‌های دیگری در بدن میزبان برسانند و به آن‌ها حمله کنند. به دلیل اینکه مولکول‌های مذکور مربوط به ذره‌ی ویروسی هستند، می‌توانند به سیستم ایمنی در شناسایی ویروس آنفلوآنزا کمک کنند. ویروس‌های نوع A سریعا جهش پیدا کرده و آرایش مولکولی H و N آن‌ها تغییر می‌کند. به این خاطر، سیستم ایمنی نمی‌تواند آن‌ها را شناسایی کند یا شناسایی آن‌ها برای سیستم ایمنی بدن دشوار می‌شود. ۱۸ زیرگونه‌ی H و ۱۱ زیرگونه‌ی N 

شناخته شده است که در مجموع ۱۹۸ ترکیب ممکن را تشکیل می‌دهند.

ویروس‌های نوع A می‌توانند گونه‌های مختلفی مانند انسان، بسیاری از پستانداران و پرندگان را آلوده کنند. این امر به آن‌ها فرصت‌ زیادی می‌دهد که مولکول‌های H و N خود را تغییر داده و ترکیبات جدیدی را ایجاد کنند. گاهی اوقات، ترکیبات بسیار خطرناکی تشکیل می‌شود که می‌تواند در سرتاسر جهان شیوع پیدا کند، مانند آنفلوآنزای خوکی H1N1 مرگ‌باری که در فصل آنفلوآنزای ۲۰۱۰-۲۰۰۹ در جهان شیوع پیدا کرد. طبیعتِ همیشه درحال تغییر ویروس نوع A، علت اصلی این موضوع است که چرا آنفلوآنزا می‌تواند چنین کشنده باشد و ما باید هر فصل واکسن متفاوتی را دریافت کنیم.

ویروس‌های نوع B که در این فصل شیوع پیدا کرده‌اند، این رفتار را ندارند. مولکول‌های H و N موجود روی سطح آن‌ها با سرعت کمی تغییر ژنتیکی پیدا می‌کند. ویروس‌های نوع B تنها انسان‌ها را آلوده می‌کنند (و به‌ندرت فُک‌ها را). این امر موجب می‌شود آن‌ها فرصت کمتری برای ترکیب شدن با انواع دیگر و نوآرایی داشته باشند. از زمانی‌که ویروس‌های نوع B برای اولین‌بار در دهه‌ی ۱۹۴۰ کشف شدند، آن‌ها هیچ‌گاه موجب همه‌گیری جهانی نشدند. ویروس‌های نوع B، به‌جای ترکیب مولکول‌های H و N، عمدتا براساس تبار ژنتیکی خود شناسایی می‌شوند.

در دهه‌ی ۱۹۸۰، ژنتیک‌دانان چنین بیان کردند که ویروس‌های نوع B به دو تبار ژنتیکی مجزا تعلق دارند. آن‌ها از نام‌گذاری « B/ویکتوریا » برای اشاره به سویه‌ای که در استرالیا دیده شده بود و از « B/یاماگاتا» برای نشان دادن سویه‌ای که در کشور ژاپن پیدا شده بود، استفاده کردند.

ویروس‌های نوع B معمولا مسئول حدود یک‌سوم از بار بیماری آنفلوآنزا هستند. سال‌ها، پژوهشگران گمان می‌کردند که آن‌ها به‌علت تکامل آهسته و محدودیت میزبان، سویه‌های نسبتا خفیفی هستند. اما مطالعات اخیر نشان داده است که آن‌ها می‌توانند موجب بیماری شدید و گاهی مرگ‌و‌میر گسترده‌ای در یک فصل شوند. ویروس نوع B اغلب در کودکان تشخیص داده می‌شود.

نتیجه‌ی آزمایش‌های آنفلوآنزا مثبت گزارش شده به CDC. بخش‌های سبز میله‌ها نشان‌دهنده‌ی ویروس‌های نوع B است

طبق تازه‌ترین اطلاعات برنامه‌های نظارتی در کشور آمریکا، حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد از ویروس‌های آنفلوآنزا که از نمونه‌های بیماران این فصل آنفلوآنزا جدا شده است، از نوع ویروس B بوده است. از این درصد، ۹۷ درصد از تبار B/ویکتوریا بودند. طی چند هفته‌ی گذشته، نسبت سویه‌های B/ ویکتوریا در بین موارد آنفلوآنزا-مثبت رو به افزایش بوده است. هنوز مشخص نیست که چرا B/ویکتوریا درحال افزایش است یا این افزایش چه پیامدهایی را برای سایر فصل آنفلوآنزا به‌دنبال دارد. اسکات پاولی، سخنگوی CDC، می‌گوید که پیش‌بینی آنفلوآنزا دشوار است و هنوز زود است که درمورد شدت احتمالی بیماری طی این فصل سخنی گفته شود.

همچنین باید توجه داشته باشیم که موارد ویروس نوع B در سال‌های اخیر نسبتا کم بوده است و این ویروس در فصل ۲۰۱۹-۲۰۱۸ تقریبا دیده نشد. این امر بدان معنا است که به‌طور کلی ایمنی کمتری در جمعیت وجود دارد. البته آزمایش‌های اولیه نشان می‌دهند که سویه‌ای از ویروس که در جمعیت درحال گردش است، در واکسن آنفلوآنزای امسال نیز وجود دارد. همچنین انواعی از ویروس نوع A که در برخی از نمونه‌ها دیده شده ‌اند، نیز با سویه‌ی استفاده شده در واکسن همخوانی دارند.

به‌گفته‌ی پاولی، اطلاعات آزمایشگاهی کمی درمورد ویژگی ویروس‌های جمع‌آوری‌شده از ماه اکتبر وجود دارد، بنابراین هنوز نمی‌توان درمورد کارایی واکسن نتیجه‌گیری کرد. نگرانی‌هایی در این مورد وجود دارد که واکسن توصیه‌شده برای فصل آنفلوآنزای سال ۲۰۲۰ در نیمکره‌ی جنوبی، نسبت‌به واکسن تهیه‌شده برای نیمکره‌ی شمالی، حاوی انواعی متفاوتی از ویروس‌های B/ویکتوریا و H3N2 است. اما باز پیش‌بینی فصل آنفلوآنزا دشوار است و هنور زود است بگوییم چه اتفاقی خواهد افتاد.

پاولی می‌گوید فارغ از اینکه واکسن امسال تا چه حد با ویروس‌های در گردش تطابق داشته باشد، دریافت واکسن مهم است. واکسن می‌تواند شما را کاملا نجات دهد و از شیوع بیماری کم کند یا حداقل از شدت عفونت بکاهد. او می‌گوید:

دریافت واکسن آنفلوآنزا بهترین روش برای کاهش خطر ابتلا به آنفلوآنزا و درگیری با عوارض احتمالی شدید آن است.

طبق برآورد CDC، در فصل آنفلوآنزای سال جاری در کشور آمریکا، حداقل ۱/۷ میلیون مورد آنفلوآنزا رخ داده است که منجر به ۱۶ هزار مورد بستری و ۶۱۰ مورد مرگ شده است.