کبد یکی از مهمترین اعضای بدن است و وظایف متعددی را بر عهده دارد. ممکن است تا به حال سلامت کبد برای شما دغدغه نبوده باشد، اما هر آنچه که می خورید یا می نوشید، اعم از دارو یا غذا، باید از کبد عبور کند. بنابراین لازم است که از آن به خوبی مراقبت کنید تا بتواند کار خود را به درستی انجام دهد.
نازنین دادور، خبرگزاری دانا، سرویس سلامت و سبک زندگی؛ اندازه کبد ، چیزی در حدود یک توپ فوتبال است و زیر قفسه سینه در سمت راست حفره شکمی قرار دارد. این اندام عملکردهای مختلفی دارد که شامل پاکسازی بدن با حذف مواد شیمیایی مضر ، تولید و ترشح صفرا (که در هضم چربی ها دخالت دارد) ، ذخیره قند و آزادسازی انرژی مورد نیاز در صورت لزوم ، و تولید برخی پروتئین ها است.
برای حفظ سلامت کبد لازم نیست کار خارق العاده ای انجام دهید ، فقط کافیست تا سبک زندگی خود را در جهت یک زندگی سالم تغییر دهید. در حفاظت از کبد ، عدم استفاده از مواد مضر ، تاثیر بیشتری نسبت به مصرف مواد غذایی مفید دارد.
یکی از عملکردهای اصلی کبد تجزیه و حذف هورمون‌های اضافه در بدن است. عملکرد نامطلوب کبد می‌تواند موجب گردش دوباره این هورمون‌ها در خون و تبدیل آنها به اشکالی سمی‌تر شود.
زمانی که درباره شرایط نامناسب و سلامت ضعیف کبد فکر می کنیم، سیروز کبد به واسطه اعتیاد به الکل معمولا آن چیزی است که در ذهن ما نقش می بندد. اما بیشتر مردم به این نکته واقف باشند که عملکرد کبد حتی در صورت عدم مصرف برخی مواد، مانند الکل، نیز می تواند پایین‌تر از سطح عادی و مطلوب باشد.
نشانه های عملکرد نامطلوب کبد
گوارش ضعیف
کبد وظیفه تولید صفرا و نمک های صفراوی را بر عهده دارد که نقش مهمی در گوارش دارند. صفرا به تجزیه چربی ها و همچنین جذب ویتامین های محلول در چربی مانند A، D، E و K کمک می کند. دشواری در گوارش چربی ها ممکن است به واسطه عملکرد نامطلوب کبد رخ دهد که به افزایش ترشح اسید در معده منجر می شود. این می تواند در نهایت موجب بازگشت اسیده معده و مواد غذایی به مری شود که معمولا به نام سوزش سردل شناخته می شود.
هورمون های نامتعادل
یکی از عملکردهای اصلی کبد تجزیه و حذف هورمون های اضافه در بدن است. عملکرد نامطلوب کبد می تواند موجب گردش دوباره این هورمون ها در خون و تبدیل شدن آنها به اشکالی سمی‌تر شود. این شرایط ممکن است به برخی بیماری ها، مانند سرطان پستان، منجر شود. از علائم یک بی تعادلی هورمونی می توان به فشار خون بالا، نفخ، افزایش وزن، خستگی، بی خوابی، کاهش میل جنسی، سرکوب سیستم ایمنی، هوس های غذایی و مسائل خلقی اشاره کرد.
افزایش وزن
حتی اگر فردی یک رژیم غذایی سالم را دنبال کند و به طور منظم ورزش کند، کاهش وزن در صورت عملکرد نامطلوب کبد می تواند به دشواری بالا رفتن از کوه باشد. این شرایط به دلیل عدم تنظیم قند خون و بی تعادلی هورمونی رخ می دهد که هر دو مورد موجب افزایش التهاب در سراسر بدن می شوند.
مشکلات پوستی
اگر با مشکلات پوستی مواجه هستید، ممکن است این شرایط با عملکرد کبد شما در ارتباط باشد. انباشت سموم در بدن و ناتوانی در سمزدایی مناسب می تواند خود را در قالب راش های پوستی، روزاسه، اگزما، آکنه، سوریازیس و درماتیت نشان دهد.
خستگی
خستگی بدون دلیلی مشخص علامتی مبهم است که می تواند به دلایل مختلفی شکل بگیرد. عملکرد نامطلوب کبد می تواند یکی از این دلایل باشد. احساس خستگی مداوم به رغم استراحت کافی ممکن است نشانه ای از افت سلامت کبد باشد.
بوی بد دهان یا پوشش سفید روی زبان
روند گوارش غذا از دهان آغاز می شود، از این رو، بوی بد دهان یا هالیتوسیس و پوشش سفید روی زبان اغلب به مسائلی جدی‌تر و عمیق‌تر مانند عملکرد ناطلوب کبد اشاره دارند. این علائم نشان می دهند که غذا به خوبی گوارش نشده است که می تواند موجب رشد بیش از حد باکتری های بیماری‌زا در روده شود.
حساسیت به بو و/یا الکل
سردردها یا تحریک پذیری پس از استشمام برخی عطرها یا محصولات شوینده و پاک کننده و همچنین عدم تحمل الکل می تواند از نشانه های مشخص عملکرد نامطلوب کبد باشد.
هوس های غذایی
هوس های غذایی قوی برای کربوهیدرات های پالایش شده و شکر می تواند به بی تعادل های هورمونی و سطح قند خون اشاره داشته باشد. اختلال در عملکرد کبد اغلب یکی از دلایل ریشه ای این شرایط است.
مشکلات کیسه صفرا
کیسه صفرا و کبد ارتباط نزدیکی با یکدیگر دارند. همانگونه که پیشتر اشاره شد، کبد وظیفه تولید صفرا و نمک های صفراوی را بر عهده دارد که چربی های غذایی را تجزیه می کنند. صفرای تولید شده توسط کبد در کیسه صفرا ذخیره می شود تا در وعده غذایی بعدی استفاده شود. مشکلات زمانی ظاهر می شوند که صفرای کافی توسط کبد تولید نشده باشد. اختلال در عملکرد کیسه صفرا می تواند به علائمی مانند حالت تهوع، سوء هاضمه، نفخ، درد شکم، و/یا عدم تحمل غذاهای چرب منجر شود.
درد در قسمت بالا سمت راست شکم
کبد و کیسه صفرا در قسمت بالا سمت راست شکم قرار دارند. عملکرد نامطلوب کبد به افزایش التهاب منجر شود که می تواند موجب احساس درد در این بخش از بدن شود.
پاکسازی کبد را فراموش نکنید!
سم زدایی از کبد به خاطر ۷ دلیل اساسی به هیچ وجه نباید نادیده گرفته شود:
مصرف چربی و غذاهای فراوری شده: غذاهای پردازش شده، حاوی مقادیر زیادی از چربی های اشباع هستند. در این میان کبد نقش سوخت و ساز این چربی ها را ایفا می کند اما وقتی میزان این چربی ها بیش از حد باشد، این فعالیت کبد نیز متوقف می شود و فرد با اختلالات کبدی مانند کبد چرب و چاقی مواجه خواهد شد. برخی از مشکل سازترین غذاها برای کبد عبارتند از محصولات کنسرو، گوشت های بسته بندی، گوشت سرخ شده، گوشت قرمز.
مصرف کربوهیدرات های پردازش شده: مصرف بیش از حد این نوع کربوهیدرات ها باعث افزایش سطح قند خون به طور ناگهانی شده و کبد را برای از بین بردن قند خون بالا و ثبات قند خون وادار به فعالیت بیشتر می کند. نوشیدنی های بدون الکل، پاستا، نان سفید، شیرینی و انواع دسر، برای عملکرد کبد دردسرساز هستند.
تنفس در هوای آلوه: حتی اگر شما عادات غذایی خود را اصلاح کنید، باز هم ممکن است آلودگی هوا (که تقریبا در همه جا دیده می شود) مشکلاتی برای کبدتان ایجاد کند. مواد سمی در هوا، مواد شوینده شیمیایی و نیز در مجاورت کارخانه های صنعتی، تقریبا در همه جا هستند و راه فراری هم از آن ها وجود ندارد.
اضافه وزن: افرادی که در صدد کاهش وزن خود هستند، نباید از کبد خود غافل شوند. هنگامی که مانعی بر سر راه عملکرد این ارگان مهم بدن قرار می گیرد، تقریبا تمام متابولیسم یا همان سوخت و ساز بدن کند و به نوعی مختل می شود. در حقیقت، اضافه وزن با میزان قند خون رابطه مستقیم دارد. این میزان بالای مواد قندی در خون، به جای آنکه تبدیل به انرژی شود، به شکل چربی در می آید و در قسمت های مختلف بدن انباشته می شود.
کمبود مواد مغذی: اگر رژیم غذایی شما غنی از سبزیجات، میوه جات و حبوبات نیست شک نکنید که دیر یا زود دچار سوء تغذیه خواهید شد. کمبود ویتامین، مواد معدنی و دیگر مواد مغذی مفید برای بدن، بر عملکرد کبد و دیگر ارگان های بدن تاثیرات سوء می گذارد. ویتامین آ، ویتامین ب، ویتامین ای، اسید فولیک، کلسیم و آب برای حفظ عملکرد کبد ضروری است.
زیاده روی در مصرف داروهای شیمیایی و الکل: زیاده روی در مصرف این گونه مواد، کبد را سمی می کند و در نتیجه اختلالات شدیدی در عملکرد آن رخ می دهد. در واقع آسیب هایی که مصرف الکل و مصرف خودسرانه داروها بر کبد وارد می کند، آن قدر شدید است که در نهایت یا منجر به سیروز کبدی و یا سندروم حاد کبد چرب می شود.
سنگ های صفرا: سنگ های صفرا، رسوب های جامدی هستند که درون کیسه صفرا و همچنین درون کبد شکل می گیرند. این سنگ ها اندازه های متفاوتی دارند: گاهی به اندازه یک ریزه شن هستند و گاهی شبیه به یک توپ گلف. اگر مراقب میزان کلسترول و یا «بیلی روبین» خون خود نباشید، بدون شک باید منتظر شکل گیری این سنگ ها در بدن خود باشید. این سنگ ها باید به سرعت مداوا شوند، چرا که ممکن است بعضی از رگ های خونی را مسدود سازند، دردهای شدیدی به همراه داشته باشند و در نهایت عملکرد صحیح کبد را مختل سازند. علاوه بر این، پاکسازی بدن از سموم انباشته شده و نیز پاکسازی کبد، امکان شکل گیری این قسم از سنگ ها را کاهش می دهد. در میان داروهای تجویزی پزشکان در خصوص این مورد، می توان به دمنوش ها و اسموتی ها و درمان های ویژه دیگر اشاره کرد. درمان هایی که هدفشان سم زدایی کبد به بهترین شکل ممکن است.
