راهکاری برای غلبه بر تنش‌های پساکنکور
کنکور، یکی از سخت‌ترین مراحل زندگی دانش آموزان است که چه قبل و چه بعد از خود، فشارهای زیادی را به جسم و روح آنها تحمیل کرده و نگرانی‌های زیادی را برای والدین به ارمغان می‌آورد. محققان کشور برای غلبه بر این ناملایمات، استفاده از نوعی مداخله روان‌شناختی را توصیه کرده‌اند.
به گزارش خبرگزاری دانا به نقل از ایسنا، همه‌ساله بخش قابل‌توجهی از دانش‌آموزان کشور که سرمایه‌های اصلی و پایدار هر کشوری محسوب می‌شوند، به امید کسب افق‌های روشن در زندگی حرفه‌ای و کمک به توسعه فردی و ایفای نقش سازنده در جامعه، در آزمون سراسری شرکت می‌نمایند. به‌طوری‌که بنابر اهمیت آزمون‌های سراسری در کشور و در بین خانواده‌ها، موفقیت در این آزمون می‌تواند ضمن افزایش اعتمادبه‌نفس و حالات مثبت روحی و روانی دانش آموزان، سبب ایجاد انگیزه‌ای مستقل برای موفقیت‌های بعدی آنها گردد. این در حالی است که تجربه شکست در این آزمون می‌تواند با حالات هیجانی و عاطفی منفی همچون ناامیدی و ترس از تنبیه نهادینه‌شده توأم باشد.
بنا بر نظر متخصصان، زمانی که تنبیه ناشی از شکست به‌صورت درونی جلوه می‌نماید، امکان بروز پدیده‌ای به نام «خودانتقادی» بیشتر می‌شود. به‌طوری‌که محققان در تعریف خودانتقادی، آن را شکلی از آزار و اذیت درونی می‌دانند که استرس‌زا بوده و سبب تضعیف خود ارزشمندی در فرد می‌شود. در نتیجه خودانتقادی، دانش آموزان معمولاً عملکرد خود را ناقص می‌پندارند و معیارهای غیرقابل دستیابی برای خود تعریف می‌کنند که درنهایت می‌تواند پیامدهای منفی همچون خودارزشمندی پایین، دوری از شبکه‌های اجتماعی و پریشانی روان‌شناختی را برای آنها به دنبال داشته باشد.
برای بررسی بیشتر این موضوع مهم و یافتن راه‌هایی برای غلبه بر آن، تیم پژوهشی چهار نفره‌ای از دانشگاه تبریز، اقدام به انجام مطالعه‌ای کرده است که در آن اثربخشی نوعی مداخله برای رفع خودانتقادی و افسردگی متقاضیان پشت‌کنکور مورد بررسی علمی واقع شده است.
در این مطالعه پژوهشی، محققان از مشارکت ۴۰ نفر از متقاضیان پشت کنکور که در سال ۹۹ در کلاس‌های آمادگی کنکور شرکت کرده بودند، بهره برده‌اند. مجریان این تحقیق، افراد شرکت‌کننده را به دو گروه «مداخله» و «شاهد «تقسیم کردند و برای گروه مداخله، طی هشت جلسه ۹۰ دقیقه‌ای، یک برنامه آموزشی مبتنی بر «ابراز شفقت برای خود» را اجرا نمودند و در نهایت، وضعیت آنها را با گروه دیگر مقایسه کردند.
یافته‌های تحقیق حاضر بیانگر آن هستند که آموزش خودشفقتی به متقاضیان ناکام در کنکور، می‌تواند با کاهش خودانتقادی، مانع بروز افسردگی و مشکلات مشابه در این جوانان و سرمایه‌های آینده کشور شود.
بنا بر گفته‌های شهرام واحدی، محقق گروه علوم تربیتی دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه تبریز و همکارانش، «نتایج بررسی‌های ما نشان داد که پس از مداخله مبتنی بر شفقت، نمرات خودانتقادی و افسردگی در افراد به‌صورت معنادار و قابل توجهی کاهش می‌یابد».
آنها می‌گویند: «بر اساس این یافته‌ها، روان‌شناسان، مشاوران تحصیلی و مشاوران تربیتی می‌توانند از چنین مداخله ساده‌ای در کاهش مشکلات تحصیلی و روان‌شناختی متقاضیان پشت کنکور استفاده نمایند».
در این تحقیق و در تبیین یافته‌های فوق اشاره شده است که خود شفقتی با توجه به معنای لغوی خود، می‌تواند با اتخاذ نگرش غیرارزیابانه نسبت به شکست‌ها و نارسایی‌های شخصی، به بازشناسی تجارب فرد کمک کند.
واحدی و همکارانش معتقدند: «با آموزش خود شفقتی به متقاضیان پشت کنکور به آنها کمک می‌شود تا با پذیرش خود و عدم تعمیم ناکامی در عملکرد به سایر ابعاد وجودی خود، آشفتگی عاطفی کمتری تجربه نمایند و این باعث می‌شود تا این افراد در مورد توانایی‌ها و صلاحیت‌های شخصی‌شان، احساسات و نگرش منفی کمتری داشته باشند و بهتر و راحت‌تر بتوانند با تجارب منفی کنار بیایند و کمتر خود را سرزنش تا تحقیر کنند».
به عبارت دیگر، بر اساس این تحقیق، خودشفقتی با تغییر دیدگاه فرد در مورد خود، به او در اتخاذ دیدگاه مثبت درباره خودش کمک می‌کند و باعث می‌شود تا علائم منفی مرتبط با افسردگی را کمتر تجربه نماید.
گفتنی است این یافته‌های علمی پژوهشی را اخیرا فصل‌نامه مجله دانشکده علوم پزشکی نیشابور منتشر نموده است.
انتهای پیام/
