به گزارش خبرگزاری دانا سید عَبْدُالاَعْلی موسوی سبزواری، (۱۳۲۸ - ۱۴۱۴ق) مرجع تقلید و مفسر شیعه در قرن پانزدهم. او پس از وفات آیت الله خویی در ۱۴۱۳ق، مدت کوتاهی عهدهدار ریاست حوزه علمیه نجف بود. کتاب تفسیری مواهب الرحمن فی تفسیر القرآن و کتاب فقهی مهذب الاحکام فی بیان الحلال و الحرام از آثار برجسته او است. برخی معتقدند وی توسط رژیم بعث عراق مسموم و شهید شده است.
سید عبدالاعلی در ۱۸ ذیالحجه ۱۳۲۸ق در سبزوار به دنیا آمد. مقدمات ادبیات عرب، فقه، اصول و ... را از پدر و عمویش، آیتالله سید عبدالله برهان (م ۱۳۸۴ق)، فراگرفت. او تا ۱۴ سالگی در زادگاه خود به تحصیل مقدمات علوم اسلامی و عربی پرداخت.
سید عبدالاعلی در سال ۱۳۴۲ق به مشهد رفت و در آنجا نزد عبدالجواد ادیب نیشابوری (م۱۳۴۴ق)، میرزا عسکر شهیدی، معروف به ‹‹آقا بزرگ حکیم›› (م ۱۳۵۴ق)، سیدمحمّد عصّار لواسانی (م ۱۳۵۶ق) و علی اکبر نهاوندی (م ۱۳۶۹ق) شاگردی کرد.
سبزواری پس از حدود هشت سال اقامت در مشهد، برای تکمیل درس سطح فقه و اصول و نیز فلسفه و تفسیر و دیگر علوم اسلامی به نجف اشرف سفر کرد و در آن شهر در درس نائینی (م ۱۳۵۵ق)، آقاضیاء عراقی (م ۱۳۶۱ق)، محمدحسین غروی اصفهانی (م ۱۳۶۱ق)، سید ابوالحسن اصفهانی و سیدحسین بادکوبهای (م ۱۳۵۸ق) و... شرکت نمود. وی تفسیر قرآن و مناظره و کلام را با حضور در جلسات تفسیری علامه محمد جواد بلاغی فراگرفت. او همچنین از عبدالله مامقانی (م ۱۳۵۱ق) و شیخ عباس قمی (م ۱۳۵۹ق) و دیگران اجازه روایتی و اجتهادی دریافت کرد. او از سال ۱۳۶۵ق به تدریس خارج فقه و اصول پرداخت.
سیدعبدالاعلی سبزواری دوشنبه ۲۵ مرداد ۱۳۷۲ش مطابق با (۲۷ صفر ۱۴۱۴ق) و مصادف با شب رحلت رسول خدا (ص) و شهادت امام حسن مجتبی (ع) در نجف درگذشت. برخی معتقدند که وی توسط رژیم بعث عراق مسموم و شهید شده است.
بعد از درگذشت، به علت سختگیریهای رژیم بعثی صدام، مراسم دفن وی، تنها با حضور پنج نفر از نزدیکان، در مسجدی که نماز میخواند و درس میگفت، برگزار شد و در همانجا دفن گردید.
درباره ویژگیهای شخصیتی سید عبدالاعلی سبزواری گفتهاند که وی مردی متواضع، بردبار، کم سخن و دائمالذکر و از حافظان قرآن کریم بود. وی در فعالیتهای سیاسی و اجتماعی ایران و عراق نقش داشت و از انقلاب اسلامی ایران و رهبر آن - امام خمینی - کمال حمایت و پشتیبانی را نمود. در زمان اقامت امام خمینی در نجف، در کنار وی بود و از امام و نهضت وی حمایت میکرد. چندین بار درس خویش را برای توجّهدادنِ حوزه علمیه نجف، به وقایع انقلاب اسلامی ایران تعطیل کرد و به هنگام همهپرسی نظام جمهوری اسلامی، در فروردین ۱۳۵۸ ش. پیامی مبنی بر حمایت از آن صادر کرد.
از آثار و تألیفات وی میتوان به کتابهای زیر اشاره کرد:
مواهب الرحمن فی تفسیر القرآن
این کتاب با موضوع تفسیر قرآن است که مفسر طرح آن را در ۳۰ جلد ریخته بود و تاکنون قریب به ۱۲ جلد آن به چاپ رسیده و باقی مجلدات در صورت وجود، چاپ و منتشر نشده است.
این تفسیر به عربی است و نخستینبار تا جلد چهارم آن، در "مطبعةالاداب" نجف به سال ۱۴۰۴ق به چاپ رسید و در سال ۱۴۰۹ق مؤسسه اهلالبیت بیروت آن را تجدید چاپ کرد.
چاپ دیگر آن در همان سال در "مطبعةالدیوان" بغداد صورت پذیرفت. امّا چاپ بهتر و با حروفچینی و تحقیق جدید، با اشراف فرزند مفسر، در سال ۱۴۱۴ق انجام گرفت که با درگذشت وی در همان جلد اول توقف یافت و بعد با همکاری "مؤسسه`المنار" حدود ۱۲ جلد آن به چاپ رسید.
مهذبالاحکام فی بیان الحلال و الحرام
این کتاب در فقه امامی است و شامل یک دورهِ کامل فقه استدلالی در ۳۰ جلد وزیری در مطبعة الاداب نجف به سال ۱۹۸۲م. چاپ شد.
تهذیب الاصول
یک دوره اصول فقه، به صورت فشرده، ولی روان در ۲ جلد که به طبع رسیده است.
لباب المعارف
در علم کلام و دفاع از عقاید شیعه و از جمله اولین آثار آیتالله سبزواری است که در ۲ جلد به عربی تألیف شده است.
افاضة الباری فی نقد ما الّفه الحکیم السبزواری
این کتاب در نقد و بررسی آثار فلسفی حکیم ملاهادی سبزواری (م ۱۲۸۹ق) نگاشته شده است.
رفض الفضول عن علم الاصول، در علم اصول.
منهاج الصالحین، در فقه.
مناسک الحج، در مسائل حج.
رسالهِ توضیح المسائل، به فارسی
حاشیه بر برخی از کتابهای شیعه چون: عروةالوثقی، وسیلةالنجاة، حدائقالناظره، جواهرالکلام، مستندالشیعه، اسفار، تفسیر صافی، شرح منظومهِ حکیم سبزواری، و...
مجموعهای در رسائل فقهی و...