اختلال طیف اوتیسم (ASD) یک ناتوانی رشدی است که به دلیل تفاوت در مغز ایجاد می شود. افراد مبتلا به ASD اغلب در ارتباط و تعامل اجتماعی مشکل داشته و رفتارها یا علایق محدود یا تکراری دارند. اما سال اینجاست که وظیفه ما در قبال رفتار با این افراد چیست؟
نگار خلیلی، پایگاه خبری دانا، سرویس سلامت و سبک زندگی؛ افراد مبتلا به ASD نیز ممکن است روش های مختلفی برای یادگیری، حرکت یا توجه داشته باشند. توجه به این نکته ضروری است که برخی از افراد بدون ASD نیز ممکن است برخی از این علائم را داشته باشند. اما برای افراد مبتلا به ASD، این ویژگی ها می تواند زندگی را بسیار چالش برانگیز کند.
اختلال طیف اوتیسم یک وضعیت مرتبط با رشد مغز است که بر نحوه درک و معاشرت فرد با دیگران تأثیر می گذارد و باعث ایجاد مشکلاتی در تعامل اجتماعی و ارتباطات می شود. این اختلال همچنین شامل الگوهای رفتاری محدود و تکراری است. اصطلاح «طیف» در اختلال طیف اوتیسم به طیف وسیعی از علائم و شدت آن اشاره دارد.
اختلال طیف اوتیسم شامل شرایطی است که قبلاً جداگانه در نظر گرفته می شد - اوتیسم، سندرم آسپرگر، اختلال تجزیه کننده دوران کودکی و شکل نامشخصی از اختلال نافذ رشد. برخی از افراد هنوز از اصطلاح "سندرم آسپرگر" استفاده می کنند، که عموماً تصور می شود در انتهای خفیف اختلال طیف اوتیسم قرار دارد.
اختلال طیف اوتیسم در اوایل کودکی شروع می شود و در نهایت باعث ایجاد مشکلاتی در عملکرد جامعه می شود. اغلب کودکان در سال اول علائم اوتیسم را نشان می دهند. به نظر می‌رسد تعداد کمی از کودکان در سال اول به طور طبیعی رشد می‌کنند و پس از آن بین 18 تا 24 ماهگی زمانی که علائم اوتیسم در آنها ایجاد می‌شود، دوره پسرفت را پشت سر می‌گذارند.
در حالی که هیچ درمانی برای اختلال طیف اوتیسم وجود ندارد، درمان فشرده و زودهنگام می تواند تفاوت بزرگی در زندگی بسیاری از کودکان ایجاد کند.
برخی از کودکان علائم اختلال طیف اوتیسم را در اوایل دوران نوزادی نشان می دهند، مانند کاهش تماس چشمی، عدم پاسخ به نام خود یا بی تفاوتی به مراقبین. سایر کودکان ممکن است در چند ماه یا چند سال اول زندگی به طور طبیعی رشد کنند، اما ناگهان گوشه‌گیر یا پرخاشگر شوند یا مهارت‌های زبانی خود را از دست بدهند. علائم معمولا در سن 2 سالگی بیشتر دیده می شود.
هر کودک مبتلا به اختلال طیف اوتیسم احتمالاً دارای یک الگوی رفتاری منحصر به فرد(از عملکرد پایین تا عملکرد بالا) است.
برخی از کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم در یادگیری مشکل دارند و برخی نشانه‌هایی از هوش کمتر از حد معمول دارند. سایر کودکان مبتلا به این اختلال از هوش طبیعی تا بالایی برخوردار هستند؛ آنها به سرعت یاد می گیرند، اما در برقراری ارتباط و به کار بردن آنچه می دانند در زندگی روزمره و سازگاری با موقعیت های اجتماعی مشکل دارند.
به دلیل ترکیب منحصر به فرد علائم در هر کودک، گاهی اوقات تشخیص شدت ممکن است دشوار باشد.
علائم رایج اختلال طیف اوتیسم
ارتباطات و تعامل اجتماعی
یک کودک یا بزرگسال مبتلا به اختلال طیف اوتیسم ممکن است مشکلاتی در تعامل اجتماعی و مهارت های ارتباطی داشته باشد، نظیر:
- به نام خود پاسخ نمی دهد یا به نظر می رسد گاهی اوقات صدای شما را نمی شنود
- وقتی می خواهید او را در آغوش بگیرید، مقاومت می کند و به نظر می رسد که ترجیح می دهد به تنهایی بازی کند و به دنیای خودش عقب نشینی کند
- تماس چشمی ضعیفی دارد
- صحبت نمی کند یا با تاخیر صحبت می کند، یا توانایی در بیان کلمات یا جملات را از دست می دهد
- نمی‌توانید مکالمه‌ای را شروع کند یا ادامه دهد، یا فقط یک مکالمه را برای درخواست یا برچسب‌گذاری موارد شروع می‌کند
- با لحن یا ریتم غیرعادی صحبت می کند و ممکن است از صدای آواز یا گفتار ربات مانند استفاده کند
- کلمات یا عبارات را کلمه به کلمه تکرار می کند، اما نحوه استفاده از آنها را نمی داند
- به نظر نمی رسد سوالات یا دستورالعمل های ساده را درک کند
- عواطف یا احساسات را بیان نمی کند و از احساسات دیگران بی خبر به نظر می رسد
- به اشیایی اشاره نمی کند
- گاهی به شکل نامناسبی پرخاشگر یا مخل به تعامل اجتماعی نزدیک می شود.
- در تشخیص نشانه های غیرکلامی مانند تفسیر حالات چهره، وضعیت بدن یا لحن صدای دیگران مشکل دارد.
الگوهای رفتاری
یک کودک یا بزرگسال مبتلا به اختلال طیف اوتیسم ممکن است الگوهای رفتاری، علایق یا فعالیت های محدود و تکراری داشته باشد، از جمله هر یک از علائم زیر:
- حرکات تکراری مانند چرخیدن یا تکان دادن دست را انجام می دهد
- فعالیت هایی را انجام می دهد که می تواند به خود آسیب برساند، مانند گاز گرفتن یا ضربه زدن به سر
- روال یا مناسک خاصی را ایجاد می کند و با کوچکترین تغییر دچار اختلال می شود
- مشکلات هماهنگی دارد یا الگوهای حرکتی عجیبی دارد، مانند دست و پا چلفتی یا راه رفتن روی انگشتان پا، و زبان بدن عجیب، سفت یا اغراق آمیز دارد.
- مجذوب جزئیات یک شی، مانند چرخ‌های چرخان یک ماشین اسباب‌بازی است، اما هدف یا عملکرد کلی شی را درک نمی‌کند.
- به طور غیرعادی به نور، صدا یا لمس حساس است، اما ممکن است نسبت به درد یا دما بی تفاوت باشد
- درگیر بازی های تقلیدی یا ساختگی نمی شود
- بر روی یک شی یا فعالیت با شدت یا تمرکز غیر طبیعی ثابت می شود
- ترجیحات غذایی خاصی دارد، مانند خوردن تنها چند غذا، یا امتناع از غذاهای با بافت خاص
با بالغ شدن، برخی از کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم بیشتر با دیگران درگیر می شوند و اختلالات کمتری در رفتار نشان می دهند. برخی، معمولاً آنهایی که کمترین مشکلات را دارند، در نهایت ممکن است زندگی عادی یا تقریباً عادی داشته باشند. با این حال، برخی دیگر همچنان با مهارت های زبانی یا اجتماعی مشکل دارند و سال های نوجوانی می تواند مشکلات رفتاری و عاطفی بدتری را به همراه داشته باشد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
نوزادان با سرعت خود رشد می کنند و بسیاری از آنها از جدول زمانی دقیقی که در برخی کتاب های والدین یافت می شود پیروی نمی کنند. اما کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم معمولاً برخی از علائم تاخیر در رشد را قبل از 2 سالگی نشان می دهند.
اگر نگران رشد فرزندتان هستید یا مشکوک هستید که فرزندتان ممکن است به اختلال طیف اوتیسم مبتلا باشد، نگرانی های خود را با پزشک خود در میان بگذارید. علائم مرتبط با این اختلال همچنین می تواند با سایر اختلالات رشدی مرتبط باشد.
علائم اختلال طیف اوتیسم اغلب در اوایل رشد آنها ظاهر می شوند، زمانی که تاخیرهای آشکاری در مهارت های زبانی و تعاملات اجتماعی وجود دارد. پزشک شما ممکن است آزمایش‌های رشدی را برای تشخیص تاخیر در مهارت‌های شناختی، زبانی و اجتماعی توصیه کند، اگر کودک شما:
- تا 6 ماهگی به لبخند یا ابراز خوشحالی پاسخ نمی دهد
- تا 9 ماهگی صداها یا حالات چهره را تقلید نمی کند
- تا 12 ماهگی غرغر نمی کند
- تا 14 ماهگی حالت خاصی به خود نمی گیرد
- تا 16 ماهگی کلمه ای نمی گوید
- تا 18 ماهگی "باورانه" بازی نمی کند یا وانمود به بازی کردن نمی کند
- تا 24 ماهگی عبارات دو کلمه ای را نمی گوید
- مهارت های زبانی یا مهارت های اجتماعی را در هر سنی از دست می دهد
علل بروز اوتیسم
اختلال طیف اوتیسم هیچ علت شناخته شده ای ندارد. با توجه به پیچیدگی این اختلال و این واقعیت که علائم و شدت آن متفاوت است، احتمالاً دلایل زیادی وجود دارد. هم ژنتیک و هم محیط ممکن است نقش داشته باشند.
- ژنتیک: به نظر می رسد چندین ژن مختلف در اختلال طیف اوتیسم نقش دارند. برای برخی از کودکان، اختلال طیف اوتیسم می تواند با یک اختلال ژنتیکی مانند سندرم رت یا سندرم X شکننده مرتبط باشد. برای سایر کودکان، تغییرات ژنتیکی (جهش) ممکن است خطر اختلال طیف اوتیسم را افزایش دهد. هنوز ژن‌های دیگر ممکن است بر رشد مغز یا نحوه ارتباط سلول‌های مغزی تأثیر بگذارند، یا ممکن است شدت علائم را تعیین کنند. برخی از جهش های ژنتیکی به نظر می رسد ارثی هستند، در حالی که برخی دیگر خود به خود رخ می دهند.
- فاکتورهای محیطی: محققان در حال حاضر در حال بررسی این موضوع هستند که آیا عواملی مانند عفونت های ویروسی، داروها یا عوارض دوران بارداری، یا آلاینده های هوا در ایجاد اختلال طیف اوتیسم نقش دارند یا خیر.
هیچ ارتباطی بین واکسن و اختلال طیف اوتیسم وجود ندارد
یکی از بزرگ‌ترین بحث‌ها در اختلال طیف اوتیسم این است که آیا ارتباطی بین این اختلال و واکسن‌های دوران کودکی وجود دارد یا خیر. با وجود تحقیقات گسترده، هیچ مطالعه قابل اعتمادی ارتباط بین اختلال طیف اوتیسم و هر واکسنی را نشان نداده است. در واقع، مطالعه اصلی که سال ها پیش بحث را برانگیخت، به دلیل طراحی ضعیف و روش های تحقیق مشکوک پس گرفته شده است.
اجتناب از واکسیناسیون دوران کودکی می تواند کودک شما و دیگران را در خطر ابتلا و گسترش بیماری های جدی از جمله سیاه سرفه، سرخک یا اوریون قرار دهد.
عوامل خطر اوتیسم
تعداد کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم در حال افزایش است. مشخص نیست که آیا این به دلیل تشخیص و گزارش بهتر است یا افزایش واقعی تعداد موارد یا هر دو.
اختلال طیف اوتیسم بر کودکان از هر نژاد و ملیت تأثیر می گذارد، اما برخی عوامل خطر ابتلا به کودک را افزایش می دهد. اینها ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- جنسیت فرزند: پسران حدود چهار برابر بیشتر از دختران در معرض ابتلا به اختلال طیف اوتیسم هستند.
- سابقه خانوادگی: خانواده هایی که یک فرزند مبتلا به اختلال طیف اوتیسم دارند، در معرض خطر بیشتری برای داشتن فرزند دیگری با این اختلال هستند. همچنین غیرمعمول نیست که والدین یا بستگان کودک مبتلا به اختلال طیف اوتیسم مشکلات جزئی در مهارت‌های اجتماعی یا ارتباطی خود داشته باشند یا رفتارهای خاصی از این اختلال را انجام دهند.
- سایر اختلالات: خطر ابتلا به اختلال طیف اوتیسم یا علائم مشابه اوتیسم در کودکانی که شرایط پزشکی خاصی دارند، بالاتر از حد طبیعی است. به عنوان مثال می توان به سندرم X شکننده، یک اختلال ارثی که باعث مشکلات فکری می شود، اشاره کرد. توبروس اسکلروزیس، وضعیتی که در آن تومورهای خوش خیم در مغز ایجاد می شوند و سندرم رت، یک بیماری ژنتیکی که تقریباً به طور انحصاری در دختران رخ می دهد، که باعث کند شدن رشد سر، ناتوانی ذهنی و از دست دادن استفاده هدفمند از دست می شود.
- نوزادان بسیار نارس: نوزادانی که قبل از هفته 26 بارداری به دنیا می آیند ممکن است در معرض خطر بیشتری برای اختلال طیف اوتیسم باشند.
- سن والدین: ممکن است بین فرزندان متولد شده از والدین بزرگتر و اختلال طیف اوتیسم ارتباطی وجود داشته باشد، اما تحقیقات بیشتری برای ایجاد این ارتباط ضروری است.
عوارض اوتیسم
مشکلات در تعاملات اجتماعی، ارتباطات و رفتار می تواند منجر به موارد زیر شود:
- مشکلات در مدرسه و یادگیری موفق
- مشکلات اشتغال
- ناتوانی در تشکیل زندگی به طور مستقل
- ایزوله سازی اجتماعی
- ایجاد استرس درون خانواده
- قربانی شدن و مورد آزار و اذیت قرار گرفتن
جلوگیری از اوتیسم
هیچ راهی برای پیشگیری از اختلال طیف اوتیسم وجود ندارد، اما گزینه های درمانی متعددی وجود دارد. تشخیص زودهنگام و مداخله بسیار مفید است و می تواند رفتار، مهارت ها و رشد زبان را بهبود بخشد. با این حال، مداخله در هر سنی مفید است. اگرچه کودکان معمولاً از علائم اختلال طیف اوتیسم رها نمی شوند، اما ممکن است یاد بگیرند که به خوبیبا آنها کنار آمده و عمل کنند.
